Download deel 2 - Textualscholarship.nl

24
(r. 2817-19). Deze expliciete, maar fictieve, lezer vormt in feite een anoniem lezerscollectief,
soms als vrienden (r.1253 en r. 1965), soms als vreemdeling (r. 2555 en r.
2702) aangesproken, soms onderscheiden naar stand, leeftijd of sexe 4° `Komt, Kijcker,
Mann of Vrouw,' (r. 886) laat alle mogelijkheden nog open, maar de uitnodiging bij
de volgeladen boomgaard: `Komt binnen, Heer en Vrouw; maer meijd en knecht,
staet uijt, en / Lackeijen, weest gegroett en, Pages, wandelt buijten' (r. 1361-62) houdt
een sociale beperking in, ook al laat de verteller het een aantal regels verder aan de
gasten over of zij al dan niet met hun personeel de boomgaard binnen zullen gaan.
De jeugd moet maar op de markt fruit gaan kopen omdat de landheer bang is voor
beschadiging van de vruchtbomen, zodat hier leeftijdsgrenzen tellen. Vrienden krijgen
daarentegen de verzekering dat ze altijd vrijuit fruit mogen plukken (r.1383 e.v.). Sexe
en leeftijd spelen een rol, wanneer in r. 1492 de `wijle wandelaers' uitgenodigd worden
voor een diepgaand gesprek, terwijl vrouwen en kinderen moeten achterblijven.
Een andere groepering van de lezersschaar ligt in de gerichtheid van de lessen. De
meeste lering is tot de lezer in het algemeen gericht, maar soms is de verteller specifieker.
De `doktoren' uit Den Haag krijgen te horen dat matigheid bij eten en drinken
hen van veel patiënten zou beroven (r.1397 e.v.), en daarna worden de drinkers en
snoepers persoonlijk toegesproken (r.1447 e.v.). Lessen in verband met verliefdheid
en huwelijk richt de dichter achtereenvolgens tot jongens (r.1868), meisjes (r.1873) en
ouders (r. 1941). De Haagse meisjes in het bijzonder krijgen te horen, dat de schoonheid
van de rozen de hunne te boven gaat (r. 2044).
In de figuur van de meewandelende lezer maakt Huygens duidelijk hoe zijn geïntendeerd
publiek eruit ziet. Het zijn in de eerste plaats `wijsen' van gelijk niveau. Een
sociale en culturele elite die hij als vrienden op Hofwijck zou willen ontvangen 41
Hiernaast ontmoet de verteller een enkele keer met name genoemde vrienden op
zijn wandeling. Maria Casembroot, met wie hij een gesprek over muziek voert (r. 454
e.v.) en Huygens' buren, de Van den Hoperts, die deelnemen aan het schieten met pijl
en boog en met hun gastheer de berg beklimmen (r. 495 e.v.). 42 Enigszins vergelijkbaar
is de rol van passanten als de minnekozende Kees en Trijp naar wie de verteller ongezien
luistert (r. 1 717 e.v.), en de binnenschipper met wie een dialoog wordt gevoerd (r.
2215 e.v.). Dit gesprek gaat over in een door de verteller veronderstelde dialoog tussen
de schipper en zijn knecht (r. 2235 e.v.). Aan de oever van de Vliet hoort de verteller
de goedkeurende woorden van een passagier in de trekschuit naar Den Haag (r. 2316
440 In de context van bezoekers op P Hofwijck is het verschil tussen vriend en vreemdeling miniem. In
Hofwijck g
r. 1382 3 zegt gtg de verteller vreemdelingen gastvrij g 1te willen onthalen. In de volgende g regel g noemt hij deze
vreemdelingen g 'vrienden, `vrienden wie ghij hij zijt'. zijt'
41 Zie over de kring g voor wie Huygens Yg schreef Schenkeveld-van der Dussen 9 i ^ 88 P.21-22.
442 Strengholt g noemt hen `fictieve gasten'. g Mijn Mijninterpretatie P van de verhouding gtussen
verteller, lezer
en'
gast in Hofwijck
wijkt af van de zijne, 1^ omdat ik de uitnodiging g gaan de `wijsen' l uit r. 12 S5
als een
uitnodiging gg aan een `fictieve' of expliciete P lezer interpreteer P die binnen het ggedicht meewandelt en oop
die manier ook iemand als Maria Casembroot stilzwijgend Jggkan ontmoeten. Strengholt vindt dat zij
g geen Pplaats heeft binnen de rondleidingsfictie g en dat het aanspreken P van de lezer als zodanig gdeze
fictie
doorbreektStren g holt 9 i 80 ^P p. 3r en r 4 .