Download deel 2 - Textualscholarship.nl

ving van het buitengoed neemt er een vrij kleine plaats in. De eigenaar van het landgoed
wordt er vooral in verheerlijkt, waarbij het huis meer aandacht krijgt dan in de
Nederlandse gedichten. De dichters `usually make the great house emblematic of its
owner's moral attributes', zoals A.D.Cousins zegt (Cousins 199o, p. S4). In tegenstelling
tot de meeste grote zeventiende-eeuwse gedichten in Nederland zijn de Engelse
geen van alle autobiografisch. In deze gedichten interfereren het negotium en het
otium van de landheer veel meer dan in de Nederlandse gedichten. De verschillen
tussen de country-house poems en de hofdichten zijn zo te groot om een direct verband
te veronderstellen.
Dit neemt niet weg dat ook deze gedichten over het buitenleven op een specifiek
landgoed van een met name genoemd landheer gaan. Huygens is in Engeland geweest
en kende de Engelse literatuur. Directe invloed van de Engelse gedichten kan ik niet
bespeuren, maar ook zij kunnen, net als de Neolatijnse gedichten over buitenplaatsen,
Huygens gestimuleerd hebben tot zijn keuze voor een gedicht over Hofwijck.
Dit geldt in nog sterkere mate voor de twee grote hofdichten die in Nederland
het begin van een lange traditie hebben betekend. Het zijn Den Binckhorst ofte
het Lofdes geluck-salighen ende gerust-moedighen Land-levens, Aen Ionckheer
Iacob Snouckaert Heere van den Binckhorst (1613) van Philibert van Borsselen en
Dapes inemptae, Of de Moufe-schans, dat is, De soeticheydt des buyten-levens, Vergheselschapt
met de Boucken (i6zi) van Petrus Hondius.29
Het is niet zeker of Huygens deze gedichten gekend heeft, maar zeer waarschijnlijk
is het wel. Jacob Smit heeft overeenkomsten tussen Den Binckhorst en Batava Tempe
geconstateerd (Smit 1966, p. 77; De Vries 1998, p. 70). Huygens speelt in zijn Aenden
lener' een superieur spel met de verhouding tussen werkelijkheid en fictie, tussen het
bezoeken van het bestaande buitengoed Hofwijck en het lezen van het gedicht hierover
(deze inleiding, par. 4.2). Het is een thema dat Hondius al uitputtend besproken
heeft in zijn verschillende dedicaties bij zijn gedicht. Beide dichters behandelen ook
de vraag van rijkdom en armoede in verband met de overvloed op een buitenplaats.
Huygens doet dit gerichter en kritischer dan Hondius, maar mogelijk is hij door
Hondius op dit spoor gezet.
3 HET GEDICHT HOFWIJCK
3.1 Inleiding
17
In een nog steeds bewonderenswaardig essay over Hofwijck zegt Menno ter Braak
over de bezitters van landhuizen in de zeventiende eeuw:
Deze patriciërs zochten niet de natuur van Rousseau, zij zochten evenmin de werkelijkheid
van het naturalisme; zij zochten een mathematisch bepaald cultuur-eiland, waar
2 Zie voor een uitvoerige analyse van deze gedichten De Vries 1998, hfdst. d 2 en 3.
9 g Y g 99 ^ 3