Download deel 2 - Textualscholarship.nl

Huygens bezat naast de hier besproken werken ook nog Aorilegia van Magirus, Buccanus
en Gruterus. 19 Dit soort werken werden zeker niet alleen door scholieren en
studenten gebruikt. Zowel Huygens als Cats zochten in Langlus citaten bij hun eigen
gedichten (Huygens 1904, p. xxiv-xxv, Cats 1996, dl. II, p. 62-69). Bij Hofwijck lijkt
hij overigens geen van de bekende florilegia te hebben gebruikt (Inleiding Apparaat,
par. 2.2.3, en Commentaar, par. 4.1).
Via dit soort citatenboeken hebben we al iets gemerkt van de rijkdom van de contemporaine
verheerlijking van het buitenleven. Ook daarvan had Huygens het nodige
in eigen bezit. De Neolatijnse buitenlevenliteratuur is goed vertegenwoordigd met het
proza van Aeneas Silvius Piccolominus, Erasmus en Lipsius en poëzie van de Poolse
jezuïet Sarbievius en van Barlaeus. Huygens bezat ook veel eigentijdse niet-Latijnse
letterkunde die voor dit onderwerp van belang is. Ik noem hier L'Adone van Marino,
waarvan de eerste zang eindigt met een uitvoerige lof van het landleven, La Sepmaine
van Du Bartas in het Frans en in de vertaling van R.W.van den Boetseler, de werken
van Ronsard, Théophile de Viau en Saint-Amant en die van Thomas Carew, de
dichter van twee country-house poems, en van Abraham Cowley. 2° Onder de Nederlandse
boeken zien we Jan Baptist Houwaerts Pegasides Pleyn, ende den Lust-hof der
Maeghden, dat hofdichtachtige gedeelten bevat, en Sluiters Buiten-leven. De conclusie
is gerechtvaardigd dat Huygens alle topen van de buitenlevenliteratuur in zijn eigen
bibliotheek heeft kunnen vinden.
2.2 Gedichten over buitenplaatsen vóór 16S3
IS
In Nederland zijn in de hele zeventiende eeuw hofdichten geschreven. 21 Anders dan
in de wijdverspreide buitenlevenliteratuur, waarin het buitenleven in het algemeen
wordt bezongen, beschrijft een hofdicht het buitenleven van een bestaande, met name
genoemde eigenaar op een bestaand, met name genoemd buitengoed. Het referentiële
karakter geeft het hofdicht zijn eigen plaats binnen de buitenlevenliteratuur.
Nederland is bij uitstek het land waar het hofdicht gebloeid heeft. Nog voor het in
1710 zijn genrenaam kreeg waren er in ons land al achtendertig grote en kleine gedichten
van dit teksttype verschenen, een uniek verschijnsel in West-Europa. Wel zijn er in
de Neolatijnse letterkunde en in sommige andere landstalen een aantal korte gedichten
over tuinen en buitenplaatsen geschreven.
Wat de Neolatijnse letterkunde betreft geeft de verzamelbundel van de Duitse
humanist Caspar Dornavius Amphitheatrum sapientiae Socraticae ioco-seriae (i6í9) in
19 9 Zie voor Gruterus en Magirus g Moss 99^p. z 6 respectievelijk 4^ . z o nt. 25 2 en p. p z8o ^nt.
29.Over de
Loci communes van Buccanus heb ikeen g informatie kunnen vinden.
zo Dat het bij l La Sepmaine p om de vertaling g van Van den Boetselaer g^ gaat, maak ik op p uit het jaartal
achter de titel.
2I De Vries 1998, 99 ^ 11-12. Ik blijf ondanks het anachronistische karakter ervan (cf. De Vries r 99 8 ^ p. p11-12)
toch de term hofdichtebruiken g omdat deze in de secundaire literatuur de gebruikelijke g J is.