Download deel 2 - Textualscholarship.nl

onder. onderaan, aan de voet
632 Met dat: doordat
633 Fluar. weldra
635 voeg. ving
636-38 Als [...] óloemekens een muts met gras en bloemetjes, om net als bij iemand
die slaapt dienst te doen, alsof de berg juist naar bed ging
637-39 nu 1...] weet: nu mag iedereen die het van mij niet weet, tien keer raden hoe
het binnenste innerlijk van deze `Schoonschijd heet. Moltzer, aangehaald bij
Eymael, heeft het raadsel opgevat als een cryptogram: het `innerlijk' van het
woord `schoonschijn' is hoon – in de betekenis van `bedrog'. Het type woordspel
ken ik verder niet van Huygens, maar het is niet uitgesloten. Intussen voel
ik toch meer voor de opvatting van Eymael, die wat minder achter de regel
zoekt. Huygens zegt dan: iedereen die het van mij niet gehoord heeft (die dus
niet naar het zojuist vertelde verhaal geluisterd heeft) mag raden hoe het binnenste
van deze schoon schijnende berg heet: men raadt het nooit. Maar iedereen
die het verhaal wel gehoord heeft, weet het: het heet `rood zand'. Vgl. ook
(Eymael wijst er al op) Westerbaens `Prosopopoeiá, r. 53.
641 believen: bekoren
643-44 toss 1... schaemte. rood als een verrader of rood van schaamte. Een rossige haarkleur
is vanouds geassocieerd met onbetrouwbaarheid (vgl. WNT ros IV, r).
644 een' (...J boot: een wrak scheepje (beeld van het menselijk leven)
645-46 moeten (...J Bergh: vertonen zich, niet bergen, maar mensen als mijn berg.
Eymael en Zwaan wijzen op het spel met de uitdrukking: `bergen en dalen
ontmoeten elkaar niet, maar mensen wel' (wT berg (I), bet. ib). Met de noot
`occurrunt' geeft Huygens aan dat hij juist niet bedoelt `ontmoeten elkaar', maar
`doen zich voor'. Hij wil zwakke mensen waarschuwen tegen bedriegers; als
bedriegers elkaar ontmoeten, is er weinig gevaar.
647 heet: moet heten, terecht heet
647-48 van (...]zijn: terwijl ze een gedaante vertonen die ze van buiten meer engelen
dan mensen doet zijn. Voor de ongewone zinsconstructie vgl. Zwaan.
649 Groene-wambas-kalven: Eig. `kalveren in groen wambuis', onervaren jonge
kerels op het vrijerspad. Een wambuis behoorde tot de standaard-bovenkleding
voor mannen (zie bijv. Der kinderen-Besier 195o, passim). De noot van
Bilderdijk, dat `de kleeding der jonge lieden in die tijd veelal groen [was]'
(overgenomen door Eymael en Zwaan), lijkt ongefundeerd; een al dan niet
virtuele wandeling door het Rijksmuseum levert daar geen enkele aanwijzing
voor. Juister lijkt mij de noot van Zwaan bij een vergelijkbare uitdrukking in
Oogentroost, r. 589-590: `het groene wambas: niet letterlijk op te vatten, maar
als beeld voor de lustigheid, vrolijkheid, een beetje onbezonnenheid en dartelheid
van de jeugd.' Vgl. ook Ripa-Poot s.v groen, waar overigens het in de 17e
eeuw sterke betekeniselement `groen=wellustig, geil' wordt verzwegen. Dat
speelt op deze plaats zeker wel een rol.
134