Download deel 2 - Textualscholarship.nl

8
Voor het onderhoud van huis en tuin had Huygens steeds een hovenier of hortulanus
in dienst; van 165o-16S4 was dat de in Hofwijck r. 2656 genoemde Jan Maertens.
Dat was overigens, zoals uit Van der Leers gegevens blijkt (Van Strien en
Van der Leer 2002, p. 96), net als de andere opzichters een man van aanzien. Het
eigenlijke `wroeten' waar in diens grafdichtje sprake van is (Gedichten V, p. 136,
ook aangehaald bij Van Strien en Van der Leer 2002, p. 97), werd ongetwijfeld
door lager personeel gedaan, maar daar hield Huygens geen aantekeningen over
bij. Mogelijk ook kwamen de kosten daarvoor voor rekening van de opzichter. De
vereiste `honderden' voor onderhoud (Hofwijck, r. 2384; zie ook Van Strien en Van
der Leer, p. 95) gingen in elk geval niet daarheen. Voor het overige moet Hofwijck
inderdaad een kostbare liefhebberij zijn geweest. Als Huygens in zijn testament een
obligatie van vierduizend gulden reserveert zodat uit de rente daarvan het onderhoud
van Hofwijck betaald kan worden, lijkt dat toch eigenlijk krap bemeten, als
een hortulanus al 25o gulden per jaar moest kosten (a.w., p. ioa). Niet dat de familie
ooit moeite met zulke bedragen zal hebben gehad. De verkoop van het buiten door
Huygens' laatste directe nazaat, Susanna Louise Huygens, was zeker niet gemotiveerd
door geldgebrek (a.w., p. 122). Maar toen was Huygens al meer dan zestig jaar
dood.
I.2 Huygens op Hofwijck
Hoe vaak is Huygens op Hofwijck geweest voordat hij zijn gedicht voltooid heeft?
Was hij er elk weekend, elke maand of vrijwel nooit? Zoals verderop in deze inleiding
zal blijken, gaat het in Hofwijck om de beschrijving van een geïdealiseerd
bestaan in een gedeeltelijk geïdealiseerde tuin, maar het concrete buitengoed vormt
wel het uitgangspunt van het gedicht. De tekst van Hofwijck maakt duidelijk dat
Huygens precies wist hoe zijn tuin eruit zag, maar heeft hij de groei daarvan ook
met enige regelmaat gevolgd? Als het lukt hierover gegevens te verzamelen, kunnen
we de vraag beantwoorden of de dichter geschreven heeft op basis van een frequente
ervaring met het buitenleven op Hofwijck of juist vanuit het verlangen daarnaar.
In februari 1642 vindt de feestelijke inwijding van het buitengoed Hofwijck
plaats. Acht jaar later, in 1650, begint Huygens aan zijn gedicht Hofwijck, dat
hij op 8 december i65i afsluit (inleiding Apparaat, par. i.i.3). Wie probeert om
Huygens' bezoeken aan Hofwijck in deze periode te traceren vindt een eerste bron
in Huygens' dagboek, een verzameling aantekeningen in het Latijn op losse briefjes
en in almanakken. Huygens' kleinzoon Constantijn, de zoon van Lodewijk, heeft
deze overgeschreven en gebundeld (Unger 1885, p. vi-vii, cf. Balman 1997, p. 43).
Het dagboek bevat vooral korte vermeldingen van Huygens' reizen en verder van
belangrijke gebeurtenissen, zoals de dood van zijn broer Maurits en van Frederik
Hendrik. Huygens heeft over langere perioden geen aantekeningen gemaakt. Om
een voorbeeld te geven: in het jaar 1642 heeft hij slechts op negenendertig dagen iets
genoteerd. Een bezoek aan Hofwijck gold kennelijk niet als een reis. Alleen wan-