Download deel 2 - Textualscholarship.nl

egel: `Dit klinkt liefdeloos; vgl. echter vs. 279 en 552.' `Er zijn dingen die men
zo niet zegt,' concludeert Michels (1958, p. 313), na een zorgvuldige analyse van
verwante plaatsen bij Huygens en anderen. Het is inderdaad of Huygens, in
zijn streven om de gedachte van Lucretius aanschouwelijk te maken (we herkennen
in de passage de figuur van de evidentia), iets is vergeten. Daar hoeven
we uiteraard niet uit te concluderen dat een emotie als `medelijden' bij hem
minder sterk ontwikkeld was. De context is doorslaggevend. Hier accentueert
Huygens zijn eigen welzijn, in r. 2138-2140 valt hij het kaartspel aan en hanteert
hij een argument dat dáár effectief is: medelijden om andermans verlies.
279 'T zij (...J sine: terecht of ten onrechte (lett. `het moge een goede of een
slechte gedachte zijn'). Huygens neemt enige afstand van zijn klassieke inspiratiebron,
door de principiële betwistbaarheid ervan voorop te stellen.
bet: beter
28o nevens naast
283 In dat: in de omstandigheid dat
284 als [...] wijst: d.w.z. klein (vuistgroot). Gelet op het vervolg (r. 289) bedoelt
Huygens overigens niet een piepklein eilandje, maar een dat groot genoeg is
om hem te voeden en weelderig te huisvesten. Wat hij zeggen wil is: laat mij
baden in luxe, ik voel mijn genot pas echt als anderen voor hun leven vechten.
bezeet: door zee omringd
285-86 van [...] stouwt: `bezeet' door een diepte van het soort dat bij de minste wind
zijn hoge golven opstuwt
286 de (...J Dwalen: de dwaze reuzen. Toespeling op het verhaal van de Giganten,
die bergen op elkaar stapelden om de Olympus, de zetel van Jupiter, te
belegeren. Gelet op r. 288 lijkt Huygens bij 'ten hemel gaan' eerder aan de
sterrenhemel te denken dan aan de berg Olympus, net als Ovidius trouwens
(Metamorfosen I, 1S3): attaque congestos struxisse ad lidera moutes – `[men
zegt dat de Giganten] bergen opstapelden tot aan de hoge sterren'.
289 rijck 1...] Koren: rijk aan weide- en akkerland. Vgl. r. 284.
290 om 1...] bekoren: dat de weelde, de Luxe zelf kan bekoren. De eerste versie,
`dat vorsten kan bekoren', vond Huygens vermoedelijk niet sterk genoeg. Hij
wil het beeld oproepen van een meer dan riante, overdadig ingerichte woning.
291 steile strand: hoge (dus: veilige) kust
292 Off [...] geplantt: Anders dan Zwaan denk ik hier niet aan een al of niet
vanzelf gegroeid bos langs de kust. Bos heeft Huygens al genoemd. Het gaat
hier m.i. om kustverdediging: veiligheid tegen stormen of vijanden, d.m.v.
een houten schans van opgestapeld hout of een pallisade van hout dat `uit
de kunst is geplant', d.w.z. heel precies in het zand is ingegraven (wT kunst
bet. 9). Denk aan golfbrekers (destijds altijd van hout gemaakt), of aan de
beroemde dubbele palissade in het IJ voor de havens van Amsterdam.
296 Vertreden [...] gepeins: al wandelend mijn gedachten verwerken
113