Download deel 2 - Textualscholarship.nl

van `een soort indirect gebruik van het adjectief'. De betekenis is wel duidelijk:
mensen behoren erfenissen dankbaar te genieten, in de geest van de erflater.
Ik heb de indruk dat dit voor Huygens een belangrijk thema was, vgl. ook
de bezwerende toon van het testament (Schinkel 1851).
163-64 Ten minsten (...]geniet: wie het leven van de overledene heeft ontvangen en
geniet van diens zweet, moet op zijn minst doen wat deze heeft verordend
i65 Twee [...] dulden: Zoveel als: over twee situaties heb ik het niet, in een derde
geval laat ik andere belangen zwaarder wegen.
i66 Onschuldigh Btood geóreck: `broodgebrek waaraan u geen schuld heeft' (vgl.
voor de constructie r. 162: 'ondanckbaer erffenisa
ontschulden: verontschuldigen (voor het kappen van de eiken)
167 Den [...] weft: Vgl. nood breekt wet: in uiterste nood (honger) geldt geen
enkele wet.
168 Gods [...] ontsett: Huygens demonstreert de geldigheid van het zojuist geformuleerde
principe met een verwijzing naar het verhaal van David, de door
God aangewezen koning van Israel, die de gewijde broden van de tempel nam
(z Samuel 21:1-7) Het verhaal wordt al in deze zin geïnterpreteerd in Mattheus
12:4-7, Marcus 2:25-26 en Lucas 6:3-4. Zie ook de annotatie in de Statenvertaling
bij het Samuel-hoofdstuk: Daarom, naar den regel en de wet der liefde,
zoo mogen ook wel anderen (dan de priesters) in den tijd van nood en bij
gebrek aan andere spijs, daarvan eten, gelijk Christus deze wet heeft uitgelegd.'
ontsett: bevrijd (van honger)
169 welvaert [...] gespilt: lichtzinnig verspillen van welvaart (voor de constructie
zie r. 79)
ivo dooghen: deugen
171 Daer [...] volgtic: daarop volgt (de tweede uitzondering is)
173 ontstaet: ophoudt met staan. Huygens gebruikt on(t)- vaak in deze zin, vgl.
ook in r. 813 'ontblinden' en in r. 1133 'ontsterven' enz. De betekenis van een
woord wordt er a.h.w mee in zijn tegendeel verkeerd.
Naest: gauw (met de bijbetekenis: makkelijk)
174 Soo: daarom, dat bedenkend
schoon 1...] bedonge. ook al zou ik het niet bedingen (dat spreekt immers
vanzelf)
175
een (...J vechten: de eiken vergeleken met `krijgers'.
176 werdt herstelt: in de plaats wordt gesteld
177 staet: blijft (...) in stand
die (...J drijven: die weegschaal (de wereld) moet in evenwicht hangen
178 Pas soo veel: precies evenveel
ontlijven: sterven. `Huygens vergist zich hier,' zegt Eymael: `er worden meer
menschen geboren dan er sterven, anders zou immers de bevolking der aarde
niet toenemen.' Huygens' opmerking doet wat denken aan een regel uit het
grote scheppingsgedicht van Du Bartas (La Sepmaine), dat leven en sterven
103