Download deel 2 - Textualscholarship.nl

I
I.I
5
Inleiding
door Willemien B. de Vries
HUYGENS EN HET BUITENGOED HOFWIJCKI
Aankoop, aanleg en onderhoud
In december 1639 kocht Huygens een stuk land bij Voorburg waar hij een huis liet
bouwen en een tuin aanleggen. In 1640 en 1642 vergrootte hij zijn bezit door nieuwe
landaankopen, waarbij hij wel de symmetrie van de overtuin doorbrak doordat de
nieuwe stukken grond zich alleen ter linkerzijde van de al gekochte grond bevondene
(zie afb. 18). Op 12 februari 1642 vond in klein gezelschap de feestelijke inwijding
van het huis plaats, waarbij de naam van het buitengoed onthuld werd (De Vries
1993 b, Van Strien en Van der Leer 2002, p. 77).
Zoals bekend geldt Huygens samen met Jacob van Campen als inspirator van
het Hollands classicisme. Hij had in verband met de bouw van zijn Haagse huis al
studie gemaakt van de invloedrijke architectuuropvattingen van Vitruvius (ze eeuw
v.Chr.) en van de contemporaine tractaten van bijvoorbeeld Alberti en Scamozzi
(Ottenheym 1999, p. 94-95). Hofwijck is het tweede grote bouwproject dat hij
samen met Van Campen en Pieter Post heeft uitgevoerd.
Huygens koos voor een plan waarbij huis en tuin één geheel zouden vormen dat
gebaseerd was op de vormgevingsprincipes van Vitruvius en op de aan Pythagoras
toegeschreven harmonische tonenreeks 3. Harmonie in een bouwwerk wordt volgens
Vitruvius bewerkt door toepassing van de symmetria, dat wil zeggen de harmonische
verhoudingen van de onderdelen tot elkaar en van elk onderdeel tot het geheel.
Essentieel daarbij is de toepassing van rationele maatverhoudingen – de proportio
– op grond van een modulus, de basismaat. Huygens vertelt zelf in zijn gedicht dat
het menselijk lichaam zijn uitgangspunt is geweest bij de aanleg. Dit is dan volgens
de op Vitruvius gebaseerde mathematische berekening van de maten en vormen van
dit lichaam. Zo is de aanleg bepaald door een samenstel van grote en kleine vierkanten,
symmetrisch gegroepeerd rondom een lange hoofdas en een korte dwarsas
(zie de afbeelding van de kaart). De maatverhoudingen zijn harmonisch gebaseerd
I Gedeelten uit mijn proefschrift uit 99 r 8 Wandding ^ en Verhandeling. g De ontwikkeling g van het er Neder- ede
landse hofdicht in de zeventiende eeuw161-1 37 10 ^vo
rmen de basis van deze inleiding.
2 Een uitvoerig overzicht gvan de geschiedenis Hofwijck van het huis Hofwijck zijn en zijn bewoners biedt Kees ees van an
der Leer in Van Strien en Van der Leer 2002, ^ p 73 -r S6.
3 Ik baseer dit ggedeelte vooral op p de cultuurhistorische verantwoording a g etprojectplan van het om de tuin
van Hofwijck zoveel mogelijk g J in de historische staat terug u tebrengen g (Leerintveld L rin 2003, 3^ p. 3 - 7 . Zie
verder Van Pelt 1981, 9 ^pp. n8, ^ Bregman g 2000, ^p p. 10-12, Bakker ^ 2003, 3^p^ 2 3 8