SOVJET-UNIE, 1918-1935

De Antwerpse haven en de erkenning van de USSR
Grisar uit hoe de toekomstige Sovjetrussische vertegenwoordiging in Antwerpen er zou
uitzien. Tot dan toe werden de schepen gecontroleerd door het kantoor van Sovtorgflot
in Parijs. De lading stond gedeeltelijk onder de supervisie van deze instelling en gedeeltelijk
onder die van Derutra GmbH (Gesellschaft mit beschränkter Haftung) in Berlijn.
Enige tijd voordien had de Sovjetrussische regering evenwel een complete reorganisatie
van de handelsinstellingen doorgevoerd; ook Antwerpen had hiermee te maken. In
de Scheldestad zou een bijkantoor van Derutra worden geopend, bevoegd voor alle
transporten van en naar de Sovjet-Unie. Het had Grisar heel wat moeite gekost om
de Sovjets de financiële en economische voordelen te doen inzien van een vestiging
in Antwerpen. Het hoofdkantoor van Derutra in Berlijn zag aanvankelijk meer in een
bijkantoor in Rotterdam. Nu zou Antwerpen, na Hamburg, een belangrijk centrum
worden voor de Sovjetrussische handel met West-Europa. Grisar maakte zich wel
zorgen over de moeilijkheden die de Sovjetrussische onderdanen ondervonden om aan
paspoorten en verblijfsvergunningen voor België te geraken 32 .
De relaties met de Sovjet-Unie waren op 11 maart 1931 opnieuw het voorwerp van
besprekingen in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Minister van Buitenlandse
Zaken Paul Hymans liet weer eens geen opening voor een erkenning van de USSR.
In de handelsbetrekkingen wenste de regering dan weer niet te interveniëren. Daarop
lanceerden Louis Joris en Pierre Arthur Grisar een tweetal samenwerkingsvoorstellen,
die echter geen genade vonden in de ogen van de Sovjets. Dat betekende evenwel niet
dat de Sovjets geen belangstelling meer hadden voor de uitbouw van de handelsrelaties
met België. De interesse om van de haven van Antwerpen een draaischijf te maken
voor de opslag en de transit van Sovjetrussische goederen bleef levendig. Verschillende
vertegenwoordigers, onder meer van de handelsdelegatie in Parijs en van het bedrijf
Franzofracht brachten een bezoek aan Antwerpen met het oog op de hervatting op
korte termijn van de trafiek 33 . Uiteindelijk hielp ook de Belgische regering een handje.
Zij bevestigde dat zij voortging met het bijna automatisch toekennen van de gevraagde
licenties. De Sovjets accepteerden dat en zij zagen af van de invoer van producten die de
Belgische industrie beconcurreerden 34 . Niettemin verliepen de contacten met de Sovjets
uiterst stroef. Op 23 maart 1932 moesten Joris en Grisar erkennen dat hun inspanningen
om de handel tussen de haven van Antwerpen en de Sovjet-Unie te normaliseren tot
dan toe geen enkel resultaat hadden opgeleverd 35 .
32 Nota van Pierre A. Grisar, Grisar & Marsily, aan Frans Van Cauwelaert, Anvers, 9.4.1930 (AMVC, Archief
Frans Van Cauwelaert).
33 Nota, Visite de M. P. Grisar en date du 8 janvier 1932, s.l., s.d. (MBZ, 35 – classement B. URSS).
34 Minuut van brief van Ministère des Affaires étrangères, Direction générale P., aan M. Joris, membre de
la Chambre des Représentants, Bruxelles, 28.1.1932 (MBZ, 35 – classement B. URSS); Brief van L. Joris,
aan M. le ministre P. Hymans, Anvers, 26.2.1932 (MBZ, 35 – classement B. URSS); Kopie van brief van P.
Grisar, aan M. Barmine, s.l., 29.2.1932 (MBZ, 35 – classement B. URSS).
35 Nota, Résumé de l’entretien de MM. Joris et Grisar avec M. Le Tellier le 23 mars 1932 (MBZ, 35 – classement
B. URSS).
93