Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 3

REACTIE
In het vorige nummer van dit tijdschrift brak
Peter Cohen een lans voor het drugsbeleid van de
gemeente Amsterdam: "vrije" verstrekking van
heroïne ter verbetering van de openbare orde èn
van de toestand van de verslaafde.
Douwe de Vries, als huisarts dagelijks met
heroïneverslaafden geconfronteerd, plaatst enkele
kanttekeningen bij de Amsterdamse plannen.
Heroïne, zo meent hij, is een veel minder
onschuldige stof dan velen beweren. Dat is één van
de redenen waarom hij moeite heeft met de rol die
de huisarts in de plannen toebedacht krijgt: die van
"legale dealer".
Douwe de Vries, huisarts in Amsterdam.
De dokter als
dealer
Een aantal noties over drugsgebruik en drugsbeleid
Laat ik beginnen met een simpele oplossing van het heroïnevraagstuk
op te dienen. Al eerder is in dit tijdschrift gesteld:
de opiumwet is een historische vergissing De hieronder te
schetsen situatie lijkt me vanuit die stelling dan ook de meest
voor de hand liggende.
Vanaf januari 1986zal heroïne vrij te verkrijgen zijn. Erkende
slijters en tabakswinkeliers kunnen daartoe een volledige vergunning
(laten we het de H-vergunning noemen) verkrijgen.
De opiumwet wordt geïntegreerd met het tabaksbesluit en de
drank- en horecawet in een genotmiclclelenwet. Er komt een
staatstoezicht op bereiding en kwaliteit van heroïne. De minimumleeftijd,
waaronder niet verkocht mag worden, wordt -net
als die voor alcohol- zestien jaar. De verpakking wordt, evenals
die van tabak, voorzien van een waarschuwend woord van de
minister van WVC omtrent de verslavende en schadelijke werking.
Opties van kruideniers, koffie- en theehandelaren en drogisten
op de verkoop van opiaten (wij zijn toch als handelaren
in koloniale waren de aangewezen deskundigen, zo stellen ze)
worden afgewezen.
Cocaïne en amfetaminen vormen een volgend hoofdstuk in
de drugsdiscussie. Ook moet er gepraat worden, zo is in het
kamerdebat over de genotmiddelenwet al opgemerkt, over de
vraag of niet méér stoffen overgeheveld moeten worden van
het geneesmiddelenpakket naar het genotmiddelenpakket.
Anabolica ( veel in gebruik bij body-builders) tranqaillizers
en slaapmiddelen (toch ook als mothers little helpers nauwelijks
van medische indicaties voorzien) en anti-conceptiva zijn
eigenlijk moeilijk als geneesmiddelen in strikte zin te handhaven.
Het onderscheid tussen tapkast en medicijnkast, tussen
genot - en geneesmiddel, zo is het uitgangspunt, moet worden
hersteld. De minister-president citeert bij de kamerbehandeling
zijn illustere voorganger Colijn, die reeds in 1910 had
gezegd: "lk behoor niet tot die mensen, die nu zo onder alle
omstandigheden het opiumgebruik ten zeerste afkeuren. "
We krijgen een met alcohol vergelijkbare 'gedoogsituatie'
en 'aanvaardingsmodel'. De verwachting is niet dat heroïne het
odium van pure gezelligheid, dat rondom alcohol hangt, zal
weten te verwerven. De overheid int in het vervolg ook over
heroïne een forse accijns, gaat misbruik tegen, stimuleert voorlichting,
en subsidieert hulpverlening aan verslaafden. Geen
Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - oktober '85 53
puriteinse christelijke of socialistische, maar een tolerant pragmatische
oplossing. Een aanpak van het drugsprobleem passend
in een modern gereguleerde no-nonsense samenleving.
Heroïne: relatief onschadelijk?
Voortdurend wordt door medische en politieke deskundigen
de relatieve onschadelijkheid van heroïne benadrukt. Er overlijden
dan wel jaarlijks enige tientallen gebruikers door een
overdosis (met bijgebruik van alcohol en tranquillizers), relatief
is dat aantal toch nog weinig vergeleken met de paar honderd
doden in het verkeer door medicijngebruik of het gigantische
aantal slachtoffers van alcohol. En het aantal dodelijke slachtoffers
van sigarettenroken loopt ook in de honderden. Bovendien,
zo wordt dan nog eens benadrukt, wordt de schade door
heroïne vooral veroorzaakt door de illegaliteit van het middel.
De verslaafde moet stelen om te kunnen kopen en op het
product wordt geen kwaliteitscontrole uitgeoefend. Niet de
verslaving, zo hoor je nogal eens, is het probleem, maar de
illegaliteit. Een uitgesproken woordvoerder van dit standpunt
is de Amsterdamse psycholoog Jan van Dijk, gemeenteraadslid
van de PvdA.
Ook de gemeentelijk adviseur inzake drugs, Peter Cohen,
verkondigt veelvuldig dergelijke standpunten. Ze vormen ook
de achtergrond van het artikel van Cohen in het vorige nummer
van dit tijdschrift. Met de grote lijn van het artikel ben ik het
niet oneens. Ook mij lijkt de stelling onhoudbaar dat met gereguleerde
heroïneverstrekking het belang van de verslaafde
wordt opgeofferd aan het belang van de maatschappij. Met
dergelijke "principiële" stellingnames kan ook ik al lang niet
meer uit de voeten. Zoals bij abortus de keuze niet versimpeld
kan worden tot een standpunt voor of tegen het leven van de
ongeboren vrucht, zo kan bij het verslavingsprobleem principialisme
weinig soelaas bieden. Prima stuk dus van Cohen,
wat dat betreft.
Waar ik echter bezwaar tegen heb, is de sterke nadruk op
de illegaliteit en op de onderbelichting van de heroïneverslaving
zelf. Want feit blijft, dat heroïne een lichamelijk en psychisch
sterk verslavend middel is. Na slechts kortdurend regelmatig
gebruik ontstaat al een dusdanige verslaving, dat er bij
stoppen heftige onthoudingsverschijnselen optreden. Ook is
het een middel, dat mensen psychisch en fysiek wel degelijk
ontregelt. De ademhaling wordt geremd, de darmwerking
wordt geremd en de gebruiker komt in een apathische toestand
terecht, ongevoelig voor de normale fysieke en psychische
prikkels tot activiteit en zelfbehoud. Buikpijn als symptoom van
een buikvliesontsteking bij een blindedarmontsteking, ontgaat
de patiënt, met als gevolg perforaties en uitgebreide ontstekingen.
Bronchitis en longontstekingen blijven lang onopgemerkt.
De lethargische en apathische toestand veroorzaakt door
heroïnegebruik, heeft op zich weinig te maken met hoe men
aan het spul komt. Onverschilligheid voor dat wat men de
directe omgeving aandoet is, met het ontbreken van het voelen
van pijn of verdriet, een werking die aan heroïne zelf toegeschreven
moet worden en niet aan de moeilijke verkrijgbaarheid
van dope of de psychopathologie van de gebruiker. Dergelijke
effecten ''lichaamsnabij'' noemen -zoals Cohen doetvind
ik nogal eufemistisch en demagogisch. Veel heroïnegebruikers
"titreren" hun eigen welbevinden bovendien nog met
cocaïne (voor de energie), tranquillizers (om toch weer wat te
1
~
~
~
~