Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 3

52 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - oktober '85
onafhankelijkheid van de economisch-directeur te
garanderen. Wil een verpleegkundige in de
bezuinigingsstrijd zijn of haar vak kunnen verdedigen, dan
moet er nog heel wat veranderen aan die mensen die dat
verpleegkundige beroep uitoefenen. Er zijn verdomd
weinig verpleegkundigen die met rationele argumenten -
dus niet' die man ligt de hele avond in de stront als we geen
geld krijgen' - in discussie kunnen gaan. Je moet het heel
zuiver zien te houden en ik vraag me af of
verpleegkundigen daarvoor toegerust zijn."
'n blik ziekenverzorgenden
Elly, ziekenverzorgende in een revalidatiekliniek,
constateert dat de personeelsbezetting van haar afdeling
in de loop der jaren verminderd is: "Heel geleidelijk voel
je dat er aan je getrokken wordt. Er gaan mensen met
ontslag en daar krijg je niemand voor terug."
Er dreigt langzamerhand een kwantitatieve en
kwali tatieve onderbezetting van de afdelingen. In principe
behoren er overdag vijf gediplomeerde
ziekenverzorgenden op de afdeling van Elly te werken,
maar "meestal zijn het er maar vier, of zijn vier van de vijf
dagdiensten leerlingen of uitzendkrachten. Daarbij
krijgen we steeds zwaardere patiënten. De werkdruk
wordt steeds groter; de tijd om patiënten voldoende
aandacht te geven ontbreekt. En dat levert spanningen en
ziekte onder het personeel op. Als de één weer beter is,
wordt de ander ziek. Het is een vicieuze cirkel, je gaat
steeds ontevredener naar je werk. Het geeft geen voldaan
gevoel meer."
Hoe zit het met de andere afdelingen, is dáár geen ruimte
om personeel afte staan? Elly: "Ik heb daar geen zicht op,
maar ik denk wel dat het geld evenredig verdeeld wordt.
Alle verpleegafdelingen moeten immers inleveren. We
hebben het maar te slikken. De hoofdverpleegkundige
zegt: geld voor meer personeel heb ik niet en ik kan geen
blik ziekenverzorgenden opentrekken, hoe graag ik dat
ook zou willen."
Informatie en inspraak over de verdeling van het weinige
geld blijkt er maar mondjesmaat te zijn. Besluitvorming
over de verdeling van het geld vindt plaats binnen de
directie, "de revalidatie-arts, het hoofd para-medische
dienst, het hoofd verpleging en de Directeur, een econo n
is dat". Geruchten over wat er precies besloten wordt,
sijpelen via het informele circuit - de wandelgangen - maar
langzaam tot de basis door. "De revalidatie-arts heeft een
dikke vinger in de pap, dat gerucht gaat van mond tot
mond. Eigenlijk moeten we de informatie van het
afdelingshoofd krijgen, maar we hebben het zo druk dat
de tijd voor werkoverleg ontbreekt.
Vandaar dat je alles uit tweede of derde hand hoort,
bijvoorbeeld van de fysiotherapeuten, die zijn beter
geïnformeerd omdat ze regelmatig werkoverleg hebben."
"Wat er in de ondernemingsraad gebeurt, daar weet ik
het fijne niet van. Ik heb wel begrepen, dat ze steeds te laat
geïnformeerd worden, zodat ze voor voldongen feiten
geplaatst worden."
Kees bevestigt deze indruk van Elly: ook in het ziekenhuis
waar hij werkt kun je nauwelijks van een (goed) overleg
spreken: "Inhoudelijke discussies binnen een
overlegvergadering verlopen heel stroef. De directie komt
met een voorgenomen besluit' - zo heet het dan officieel
-; maar het is natuurlijk allang een besluit. Je kunt er nog
je zegje over zeggen, maar ze komen niet in een vroeg
stadium van de besluitvorming met de vraag: denk hier
nu eens over mee.
Slechte start
Na ruim een jaar werken met de budgettering in de
tweedelijn, maken deze twee hulpverleners wel een heel
sombere balans op. Wij vrezen dat hun ervaringen
overeenkomen met die van veel andere hulpverleners in
de gezondheidszorg. Een nogal verontrustend perspectief.
Immers, al in het begin van de budgettering lijken de
kaarten op de voorspelde wijze geschud.
Op de werkvloer neemt de werkdruk toe; van een
controlerende functie van de ORis nauwelijks sprake, de
zeggenschapsverhoudingen lijken vastgeroest.
Een slechte start dus. Veel procedures voor het
vaststellen van de budgetten zullen inmiddels tot vaste
regels verworden zijn. Van der Reijden zal het allemaal een
zorg zijn zolang de ziekenhuizen hun budgetten maar niet
overschrijden. Dat levert hem namelijk onaangename
confrontaties op met z'n collega Ruding. De verwachting
dat een Ondernemingsraad in staat zou zijn weerstand te
bieden tegen de invloed van de medische staven, blijkt een
regelrechte en zeer voorspelbare misrekening. Kees: "Wij
hebben ook geen bevoegdheden gekregen van Van der
Reijden. Hij had ons toch op z'n minst adviesrecht over een
begroting, maar liever nog instemmingsrecht moeten
geven. Bij het instemmingsrecht liggen de procedures veel
scherper en heb je beroepsmogelijkheden. Dat heeft
allemaal een meer dwingend karakter. Een
ondernemingsraad zal alleen maar instemmen met een
begroting als duidelijk is aangegeven dat de keuzes die
gemaakt zijn, op bepaald beleid rusten en verantwoord
zijn."
Maar met het toekennen van advies- of
instemmingsrecht over de begroting is de
werknemersinvloed nog niet gegarandeerd. Het
beoordelen van begrotingen vergt een deskundigheid die
doorgaans onder ondernemingsraadleden dun gezaaid is.
Het wettelijk verplicht stellen van een jaarlijks, helder
geformuleerd beleidsplan van de directie biedt meer
mogelijkheden om de gepresenteerde keuzes inzichtelijk
te maken. Betrokkenen en geïnteresseerden kunnen dan
op een gelijkwaardige manier de discussie over de zorg
aangaan.
Van der Reijden zou er goed aan doen om deze
voorstellen 'mee te nemen' bij het formuleren van zijn
beleid... ; .
NOTEN
1. Tweede Kamer, zitting 1982-1983,
17600 Hoofdstuk XVI, nr. 110 pag. 1
2. idem