Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 3

in wilde voorzien. Zo konden in ieder
geval tijdens het onderzoek de fysiotherapeuten
op hun eigen manier
doorwerken. Het onderzoek zou helderheid
moeten verschaffen over de
kwaliteit van dat werk.
KWALITEITSCRITE-
RIA
Eén van de eerste zaken die het
onderzoeksteam bekeek is welke
kwaliteit de fysiotherapeuten op het
oog hadden. Dat was niet eenvoudig.
De fysiotherapeuten moesten helderheid
verschaffen in een discussie die
in de Centra nog volop in gang was.
Waar het om ging leek duidelijk.
Zaken als integrale zorg, bevorderen
van zelfstandigheid, ontmedicalisering,
preventief werken, buurtgericht
werken, controleerbaar werken,
stonden hoog in de vaandels van de
Centra en de fysiotherapeuten. Maar
wat daarmee precies bedoeld werd,
was soms minder duidelijk. De
onderzoekers hebben dan ook intensief
met de fysiotherapeuten gediscussieerd
over deze kwaliteiten en
samen met hen gepoogd een aantal
knopen te ontwarren. Zowel de
onderzoekers alswel de fysiotherapeuten
onderkenden dat volledige
helderheid niet mogelijk was. Daarvoor
zijn de discussies in de gezondheidszorg
nog teveel in beweging.
Zo is het bijvoorbeeld de vraag wat
'preventieve hulpverlening' inhoudt.
De éne hulpverlener vindt dat hulpvragers
zó moeten worden geholpen
dat zij dezelfde klacht niet weer krijgen.
Men geeft dan adviezen om herhaling
van de klacht te voorkomen,
bijvoorbeeld bij rugklachten houdings-
en bewegingsadviezen. Voor
de andere hulpverlener gaat het óók
om potentiële hulpvragers. Preventief
werken houdt dan in dat men ook
mogelijk oorzaken in de woon- werken
leefomgeving aanpakt. Dat de
maatschappij-opvatting van de hulpverlener
een rol speelt, is voorstelbaar.
Als dan ook het één en ander
samenhangt, - bijvoorbeeld buurtgericht
werken met preventief werken-,
ontstaan er soms gordiaanse knopen.
Het is wellicht de verdienste van de
Amsterdamse fysiotherapeuten dat
zij, in het kader van het onderzoek,
enkele van deze knopen enigszins
ontward hebben. •
Een aantal kwaliteiten werd' zo
omschreven dat de formuleringen in
ieder geval logisch klopten. Zo ontstonden
er meer en minder heldere
verhalen over een veertiental kwaliteits-aspecten
die voor de Amster-
werd ook de strijd van de fysiotherapeuten
om een betere kwaliteit zichtbaar.
Geïnspireerd door de vernieuwingsbeweging
van de eerste lijn
besteedde men bijvoorbeeld veel aandacht
aan integrale hulp. Daarbij
vond men dat bij de aanpak van de
klacht ook andere dan typisch lichamelijke
factoren te lijf gegaan moesten
worden. Of dat goed lukte wist
men niet.
Maar men hechtte wel zoveel waarde
aan dit aspect van de hulpverlening,
dat men het alvast wilde verdedigen
tegen critici die dit overbodige franje
van de fysiotherapie vonden. Bij de
beschrijving van een kwaliteitsaspect
anticipeerden de fysiotherapeuten
dan ook op eventueel commentaar.
Je zou ook kunnen zeggen
dat men zich bij voorbaat verweerde
tegen eventuele kritiek. Zo stelden zij
dat integrale hulp niet betekent dat
de fysiotherapeut het werkgebied van
de andere disciplines betreedt. Aan
de andere kant vonden zij dat de disciplines
door de overdracht van specifieke
deskundigheid aan elkaar,
meer mogelijkheden ontwikkelen
binnen het eigen vakgebied. Het zal
de lezer duidelijk zijn dat hier enige
hersengymnastiek wordt verricht
waarmee critici moeite zullen hebben.
De fysiotherapeuten hanteerden
soms het begrip kwaliteit op een eenzijdige
wijze. Zo bleek ons na verloop
van tijd dat de fysiotherapeuten het
meestal hadden over de kwaliteit van
de werkwijze: pakte men het werk
aan in overeenstemming met de eigen
professionele normen, bijvoorbeeld
methodisch en in overeenstemming
met de stand van zaken in het vak?
Wij neigden er daarentegen toe de
nadruk te leggen op de kwaliteit van
de resultaten: wat had de hulpvrager
er uiteindelijk aan? Het onderzoeksteam
stelde toen dat - in overeenstemming
met discussies over het
kwaliteitsbegrip elders - kwaliteit
twee zaken inhield: de kwaliteit van
de werkwijze en de kwaliteit van het
resultaat. Wij waren daarbij geporteerd
voor logische onderschikking
van de werkwijze aan het resultaat.
Immers als je naar de fysiotherapeut
gaat ben je voornamelijk geïnteresseerd
in het verhelpen van de klacht.
Of de fysiotherapeut daarbij volgens
de standaarden van zijn vak werkt is
I
uiteindelijk van ondergeschikt
I
belang. Dit standpunt werd echter
door de fysiotherapeuten en ook door
andere leden van het onderzoeksteam
gereserveerd ontvangen. Het gevolg
was dat in het onderzoek meer
damse fysiotherapeuten een rol nadruk werd gelegd op evaluatie van
speelden. In deze omschrijving van de kwaliteit van de werkwijze dan
I,. belangrijke kwaliteits-aspecten van van het resultaat. Je zou kunnen zeg-
de fysiotherapeutische hulpverlening gen dat daarmee een verdedigingsli-
I 38 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - oktober '85
nie tegen vijandelijke aanvaller.
opgeworpen.
IDEOLOGISCHE
BEÏNVLOEDING
Het was niet de eerste keer da
als onderzoekers ervaarden dat
vernieuwers in de hulpverlenir.
neiging hebben hun praktijk ,
schermen. Begrijpelijk is dat
Men moet vaak tegen de hoofdsti
op roeien, vechten voor een b.
kwaliteit. Dat betekent dat men
altijd even helder kan zijn en
soms moet indekken tegen al te r
kelijke kritiek. Als wetenschap
hebben wij daarbij niet getrach
te distantiëren van deze 'ideolog:
beïnvloeding' door de fysiothera
ten. Je kunt je niet bij voorbaat
trekken aan dit soort invloeden.
al omdat er geen enkele neutrale
tij in de gezondheidszorg te vi:
is. Standpunten van bijvoorbeel
Ziekenfondsraad zijn immers
minder beladen met belangen, de
wijze waarop de Centra hun st
punten verkondigen. Onttrek je :
onderzoeker aan deze discussies
krijg je 'waardeloos' onderzoek, '
geen enkele partij in de gezondh:
zorg iets aan heeft. Waar het on
ging was dat de kwaliteiten zo
den geformuleerd dat zij onderz
baar werden en daarmee voor bu:
staanders controleerbaar. Op
wijze kunnen discussies door m:
van onderzoek verhelderd words
de lijnen van de zakelijke disc.
uitgezet.