de concept Detailhandelsnota 2013-2023 - Gemeente Hof van Twente

Detailhandelsnota Hof van Twente
2013 – 2023

Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 – 2023
Inhoudsopgave
1 VOORWOORD .......................................................................................................... 4
2 INLEIDING ................................................................................................................ 5
2.1 AANLEIDING ......................................................................................................... 5
2.2 DOELSTELLING ..................................................................................................... 5
2.3 VRAAGSTELLING ................................................................................................... 5
2.4 TOTSTANDKOMING ............................................................................................... 6
3 VERTREKSITUATIE ................................................................................................. 7
3.1 AANBODSITUATIE GEMEENTE HOF VAN TWENTE ..................................................... 8
3.1.1 Aanbodsituatie Goor ......................................................................................10
3.1.2 Aanbodsituatie Markelo ..................................................................................13
3.1.3 Aanbodsituatie Delden ...................................................................................15
3.1.4 Aanbodsituatie Diepenheim............................................................................17
3.1.5 Aanbodsituatie Hengevelde............................................................................19
3.1.6 Aanbodsituatie Bentelo ..................................................................................21
3.1.7 Detailhandel buitengebied ..............................................................................21
3.1.8 Veranderingen in het aanbod .........................................................................21
3.2 VRAAGSITUATIE GEMEENTE HOF VAN TWENTE ......................................................22
3.2.1 Draagvlak .......................................................................................................22
3.2.2 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing ..................................................22
3.2.3 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking .................................................24
3.2.4 Draagkracht ...................................................................................................24
4 KOOPGEDRAG .......................................................................................................25
4.1 KOOPSTROMENONDERZOEK .................................................................................25
4.1.1 Goor ...............................................................................................................25
4.1.2 Markelo ..........................................................................................................27
4.1.3 Delden ...........................................................................................................28
4.1.4 Diepenheim ....................................................................................................29
4.1.5 Hengevelde ....................................................................................................30
4.1.6 Bentelo en Ambt Delden ................................................................................31
4.2 KOOPSTROMENANALYSE ......................................................................................31
5 ONTWIKKELINGEN EN TRENDS ...........................................................................32
5.1 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN ..............................................................................32
5.2 DEMOGRAFIE ......................................................................................................33
5.3 KOOPGEDRAG CONSUMENT .................................................................................33
5.4 RETAILERS ..........................................................................................................34
5.5 DORPSCENTRA ....................................................................................................35
5.6 ONLINE WINKELEN ...............................................................................................36
6 BELEID EN INITIATIEVEN.......................................................................................38
6.1 RIJKSBELEID .......................................................................................................38
Concept
2

Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 – 2023
6.1.1 Nota Ruimte ...................................................................................................38
6.2 PROVINCIAAL BELEID ...........................................................................................39
6.2.1 Detailhandelsvisie Overijssel ..........................................................................39
6.2.2 Omgevingsvisie Overijssel .............................................................................39
6.3 PLANNEN EN INITIATIEVEN IN DE REGIO .................................................................40
6.4 LOKAAL BELEID, PLANNEN EN INITIATIEVEN ............................................................40
6.4.1 Toekomstvisie Hof van Twente ......................................................................40
6.4.2 Collegeprogramma .........................................................................................40
6.4.3 Masterplan Goor ............................................................................................41
6.4.4 Structuurvisie Goor. .......................................................................................43
6.4.5 Bedrijventerreinenvisie ...................................................................................44
6.4.6 Ambulante handel ..........................................................................................44
6.4.7 Evenementen .................................................................................................45
6.4.8 Winkeltijden ....................................................................................................45
7 DE GEWENSTE DETAILHANDELSTRUCTUUR VAN DE HOF VAN TWENTE ......45
7.1 ROL GEMEENTE ...................................................................................................46
7.1.1 Keuzes maken bij ruimtelijk detailhandelsbeleid .............................................46
7.1.2 Afstemming met naburige gemeenten en Regio Twente ................................47
7.1.3 Te onderzoeken actiepunten gemeente .........................................................47
7.2 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR PER KERN ............................................50
7.2.1 Goor ...............................................................................................................50
7.2.2 Actieprogramma Goor ....................................................................................50
7.3 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR MARKELO .............................................50
7.3.1 Actieprogramma Markelo ...............................................................................51
7.4 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR DELDEN ...............................................51
7.4.1 Actieprogramma Delden .................................................................................52
7.5 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR DIEPENHEIM .........................................52
7.5.1 Actieprogramma Diepenheim .........................................................................52
7.6 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR HENGEVELDE .......................................53
7.6.1 Actieprogramma Hengevelde .........................................................................53
7.7 TOEKOMSTIGE DETAILHANDELSTRUCTUUR BENTELO .............................................53
7.7.1 Actieprogramma Bentelo ................................................................................53
7.8 BUITENGEBIED ....................................................................................................53
7.8.1 Actieprogramma buitengebied ........................................................................54
8 BIJLAGEN ...............................................................................................................54
Concept
3

Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 – 2023
1 Voorwoord
Voor u ligt de detailhandelsnota 2013 – 2023 van de gemeente Hof van Twente. Deze
detailhandelsnota is in januari 2013 door de Raad vastgesteld. Het is een visiedocument
voor de periode 2013 – 2023 dat ingaat op de ontwikkelingen die van invloed zijn op de
bestaande en toekomstige detailhandel in de Hof van Twente. In algemene zin zijn de
bevolkingskrimp, de toename van schaalvergroting/ branchevervaging en de opkomst van
internetverkoop van invloed op de detailhandelstructuur, zo ook in de Hof van Twente. De
opkomst van de webwinkel heeft een reële en nog groeiende positie ingenomen naast de
traditionele detailhandel. Wat ons betreft dient de webwinkel een plek te krijgen in de
bestaande detailhandelstructuur zonder dat het aan elkaar afbreuk zou moeten doen. Een
meedenkende houding over de mogelijke locaties van webwinkels/ internetverkooppunten
van de gemeente Hof van Twente is hierbij gewenst.
De discussies over de winkeltijden en de zondagopenstelling zijn hierbij ook van belang.
Dergelijke onderwerpen zouden, voor de Twentse detailhandel en haar consument, een
uniforme regionale aanpak behoeven. Echter de huidige praktijk is dat elke gemeente een
eigen standpunt hierover inneemt, terwijl het juist een kans voor de regio kan zijn om zich
hierin eenduidig te profileren. Wij staan dan ook een Twentse aanpak voor betreffende de
detailhandel en de aanverwante onderwerpen, zoals de winkelopeningstijden.
De gemeente Hof van Twente wil samen met andere overheden, ondernemers in de
detailhandel en de consument de kansen en bedreigingen verkennen van de toekomstige
detailhandelstructuur om een goede afstemming in het aanbod en de kwaliteit te bereiken.
Mr. ing. B. Josh Sijbom
Wethouder
Concept
4

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
2 Inleiding
2.1 Aanleiding
Het vigerende detailhandelsbeleid van de gemeente Hof van Twente dateert van 2004.
Zowel landelijk als in de Hof van Twente hebben zich in de hierop volgende jaren diverse
ontwikkelingen voorgedaan. Te denken valt aan de toename en schaalvergroting van het
aanbod, branchevervaging, opkomst van internetverkoop en de vraag naar perifere
ontwikkelingsmogelijkheden. Ontwikkelingen/ trends, waaronder de recessie/ de krimp
van de bevolking en de vermindering van het winkelbestand, vragen om een nieuwe visie.
Voor een optimale verzorging van de lokale bevolking en perspectief voor ondernemers is
het van wezenlijk belang dat er continu wordt gewerkt aan een gezond en duurzaam
voorzieningenniveau.
De ontwikkelingen in de detailhandelsstructuur in de gemeente Hof van Twente, maar ook
gewijzigd rijks- en provinciaalbeleid op het gebied van detailhandel, vormen dan ook de
aanleiding om een nieuwe visie te ontwikkelen. Van belang hierbij is om de doelen die
behaald zijn, te behouden en de beoogde doelen die nog niet zijn bereikt, gepaard te
laten gaan met concrete verbeteringsmogelijkheden met vooral in achtneming van de
gevolgen van de bevolkingskrimp.
2.2 Doelstelling
Het doel van de detailhandelsnota is inzicht geven in de huidige stand van zaken van de
detailhandel in de Hof van Twente, de aanverwante ontwikkelingen te duiden en de
relevante beleidstukken in acht te nemen, om uiteindelijk een visie te kunnen formuleren
voor het gewenste detailhandelsbeleid in de Hof van Twente voor de komende 10 jaar.
Ook zal de rol, die de gemeente hierbij kan spelen, worden uiteengezet met in
achtneming van haar kerntaken en de huidige tijd van bezuinigingen. De visie zal locaties
aanwijzen voor detailhandelsontwikkelingen en levert input voor de ruimtelijke
ordeningsvraagstukken van de gemeente Hof van Twente.
2.3 Vraagstelling
De centrale vraag in deze detailhandelsnota:
Concept
Wat is de gewenste en duurzame detailhandelsstructuur voor de gemeente Hof
van Twente die recht doet aan de wensen en behoeften van de inwoners c.q.
consumenten en economisch perspectief biedt aan de ondernemers?
5

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
2.4 Totstandkoming
De detailhandelsnota is op interactieve wijze tot stand gekomen, waarbij diverse keren
overleg is gevoerd en een themabijeenkomst is gehouden met zowel de interne als
externe stakeholders bestaande uit:
Concept
Ambtelijke vertegenwoordiging van de vakgebieden Ruimtelijke Ordening,
Economische Zaken, Openbare Werken en Financiën.
Ondernemersverenigingen Hof van Twente
Ondernemersplatform
Hofpanel
Leden van de gemeenteraad Hof van Twente
Vertegenwoordiging van de Kamer van Koophandel (KvK)
Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD)
Wethouder mr. ing. B.J. Sijbom, portefeuillehouder Economische Zaken.
6

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3 Vertreksituatie
Deze detailhandelsnota maakt gebruik van cijfermateriaal ten aanzien van
inwonersaantallen. Deze cijfers zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS), de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) 1 en de Basis Administratie adressen
en gebouwen (BAG) 2 . Het CBS stelt enkel de inwonersaantallen in het totaal op. Nu de
gemeente Hof van Twente een samengestelde gemeente is van zeven gemeentedelen 3 ,
zijn voor de inwonersaantallen de GBA en de BAG geraadpleegd. Via de BAG wordt
beoordeeld binnen welk gemeentedeel het adres is gelegen. In het kader van deze
detailhandelsnota worden de volgende kernen (op grond van de gemeentedelen)
onderscheiden, Goor, Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo. Ambt
Delden niet, omdat het geen samenhangende kern is maar een (in formele zin)
postcodegebied. Wel gaat de detailhandelsnota in op de detailhandel in het buitengebied
in algemene zin.
Binnen de gemeente is een detailhandelsaanbod aanwezig met een winkelvloeroppervlak
(hierna: wvo) van in totaal 54.367 m². Het winkelaanbod is verspreid over de naar
inwonertal grootste kernen, te weten Goor (12.430 inwoners), Markelo (7.579 inwoners),
Delden (7.410 inwoners), Diepenheim (2.639) en Hengevelde (2.090 inwoners). In de
kleinere kern Bentelo (1.583 inwoners) en de buurtschappen zijn navenant minder tot
geen winkels (meer) gevestigd. In dit hoofdstuk zal een nadere weergave worden
gegeven van het huidige detailhandelsaanbod en het beschikbare draagvlak. Dit zal eerst
op gemeentelijk niveau zijn, waarna het per kern inzichtelijk wordt gemaakt. Voor
kwantitatieve aanbodgegevens is gebruik gemaakt van het cijfermateriaal van Locatus.
Nota bene
In deze detailhandelsnota worden stellingen geformuleerd naar aanleiding van
cijfermateriaal over inwonersaantallen en wvo ‟s. Deze stellingen zijn een benadering van
de praktijk en geen absoluut gegeven. In de praktijk doet zich namelijk de situatie voor dat
inwoners aankopen doen in een bepaalde kern die niet overeenkomt met het
gemeentedeel waarin het woonadres is gelegen volgens de BAG. Nu deze praktijk echter
tot de minderheid behoort en dus nagenoeg geen invloed heeft op de geformuleerde
stellingen ten aanzien van inwonersaantallen en wvo „s, is de voornoemde werkwijze met
de kernen (Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo) toch verkozen.
1
De GBA zal worden vervangen door het Basis Registratie Personen (BRP) medio 2013.
2
De registratiesystemen, de GBA en de BAG, zijn in beheer van de Nederlandse gemeenten. Zo
ook bij de gemeente Hof van Twente, afdeling Publiekszaken.
3
Gemeentedelen Hof van Twente: Goor, Ambt Delden, Stad Delden, Diepenheim, Markelo,
Bentelo en Hengevelde.
Concept
7

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1 Aanbodsituatie gemeente Hof van Twente
Kengetallen aanbod 2012
Hieronder volgt een overzicht van het huidige detailhandelsaanbod in de gemeente Hof
van Twente, uitgesplitst naar de dagelijkse en niet-dagelijkse artikelensector. Tevens
wordt een vergelijking gemaakt met het Nederlandse gemiddelde (totale winkelaanbod /
totaal aantal inwoners Nederland).
Hof van Twente
Aantal winkels 4 213
- waarvan dagelijks 58
- waarvan niet-dagelijks 155
Aantal m² wvo 54.367
- waarvan dagelijks 15.056
- waarvan niet-dagelijks 39.311
Aantal m² wvo/1.000 inw. 1.536
- waarvan dagelijks 425
- waarvan niet-dagelijks 1.111
Locatus Benchmark Verkenner 21-03-2012
Het winkelaanbod in de Hof van Twente is 54.367 m² wvo (winkelvloeroppervlak) groot,
verspreid over 213 winkels. Met een aanbod van 1.536 m² wvo per 1.000 inwoners
beschikken de inwoners van Hof van Twente gemiddeld over een kleiner winkelaanbod
dan het landelijk gemiddelde aanbod per 1.000 inwoners (1.679 m² wvo). In de dagelijkse
sector beschikken zij gemiddeld over een iets groter winkelvloeroppervlak, namelijk 425
m² wvo tegen 339 m² wvo landelijk. In de niet-dagelijkse sector is het oppervlak 1.111 m²
wvo tegen 1.340 m² wvo landelijk. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat Hof
van Twente een sterk vertegenwoordigd dagelijks aanbod heeft en dat het niet-dagelijkse
aanbod meer beperkt is.
Regionale aanbodvergelijking
Het volgende figuur brengt het aanbod binnen de gemeente Hof van Twente in beeld (in
m² wvo per 1.000 inwoners), waarbij een vergelijking wordt gemaakt met de omliggende
gemeenten. Binnen de regio kent Enschede met 283.736 m² wvo absoluut gezien het
meest omvangrijke winkelaanbod. Per hoofd van de bevolking heeft de gemeente Hof van
Twente minder aanbod. Alleen de gemeente Berkelland heeft minder winkelmeters per
hoofd van de bevolking.
4 Exclusief de markten, de webwinkels en de functiegebonden detailhandel.
Concept
8

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Het dagelijkse aanbod is in Hof van Twente echter groter dan in de meeste
buurgemeenten. Alleen de gemeente Haaksbergen heeft een groter dagelijks aanbod. Hof
van Twente heeft daarmee in de dagelijkse sector een koppositie in de regio. In de
branchegroep In/Om Huis heeft Hof van Twente het kleinste aanbod per 1.000 inwoners.
Binnen de andere branchegroepen in de niet-dagelijkse sector, mode & luxe/ vrije tijd en
detailhandel overig, behoort de Hof van Twente tot de middenmoot.
Opbouw van het aanbod
Onderstaande tabel geeft de opbouw van het aanbod naar branchegroep binnen de
gemeente Hof van Twente en haar kernen weer (in absoluut aantal m² wvo, van groot
naar klein), exclusief het buitengebied. 5
Branchegroep Goor Delden Markelo HengeDiepen- Bentelo Hof van
veldeheim Twente
Dagelijks 7.998 3.090 2.308 695 665 300 15.056
Mode & Luxe 6.509 3.091 520 1.049 370 0 11.539
Vrije tijd 849 586 192 200 0 0 1.827
In/Om Huis 11.174 6.507 2.464 760 859 260 23.324
Overig 2.456 105 0 0 60 0 2.621
Totaal 28.986 13.379 5.484 2.704 1.954 560 54.367
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Concept
Goor (28.986 m² wvo) heeft het meest uitgebreide winkelaanbod van de
gemeente. Ruim de helft van het aanbod in de gemeente Hof van Twente ligt in
Goor. Dit geldt voor bijna alle branchegroepen.
Na Goor hebben Delden (13.379 m² wvo) en Markelo (5.484 m² wvo) het grootste
winkelaanbod. Beide kernen beschikken over een compleet dagelijks
winkelaanbod en enig aanvullend niet-dagelijks winkelaanbod.
5 De detailhandel in het buitengebied zal in een ander hoofdstuk worden behandeld.
9

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
De kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben maar een heel beperkt
winkelaanbod. In Hengevelde zijn 15 winkels (2.704 m² wvo). Het aanbod Mode &
Luxe in Hengevelde maakt bijna 40% van het totale winkelvloeroppervlak uit, maar
bestaat uit slechts twee relatief grote winkels (ieder circa 500 m² wvo). Het
winkelaanbod in Diepenheim is 1.954 m² wvo groot, verspreid over 15 winkels. In
Bentelo zijn maar twee winkels gevestigd (560 m² wvo), waaronder de supermarkt
(300 m² wvo).
Supermarkten zijn door het grote aantal bezoekers dat zij wekelijks trekken 6 sterk
bepalend voor de detailhandelsstructuur. In totaal zijn er 13 supermarkten in Hof
van Twente (11.535 m² wvo). In Goor zijn vier supermarkten gevestigd, waaronder
Aldi en Lidl, de enige twee discounters van de gemeente. In zowel Delden als
Markelo zijn twee supermarkten gelegen in aanvullende marktsegmenten. De
kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben ieder een kleine supermarkt.
Het winkelaanbod in Goor heeft door het grote aanbod een belangrijke
verzorgingsfunctie voor de hele gemeente. Dit geldt vooral voor de dagelijkse
boodschappen, maar ook voor niet-dagelijkse aankopen is Goor de belangrijkste
aankoopplaats van de gemeente.
Het winkelaanbod in Delden en Markelo heeft vooral een functie voor de eigen
kern. Daarnaast vervult het ook een boodschappenfunctie voor het omliggende
buitengebied. Vooral Delden kan daarnaast ook nog profiteren van toerisme. Het
bestedingsgedrag van toeristen is echter heel anders dan dat van reguliere
consumenten. Hierdoor zorgt het aanwezige toerisme niet voor veel extra
marktmogelijkheden voor winkels in het dagelijks aanbod.
Het winkelaanbod in de overige kernen heeft vooral een functie voor de eigen
inwoners.
De filiaalbedrijven die zijn gevestigd in de gemeente (zoals de supermarkten en
Hema, Marskramer, Blokker, Kruidvat en Action) liggen vooral in de grotere kernen
Goor, Delden en Markelo. In de kleinere kernen bestaat het grootste deel van het
winkelaanbod uit zelfstandige ondernemers.
3.1.1 Aanbodsituatie Goor
Opbouw voorzieningenstructuur
Het centrum van Goor, globaal het gebied tussen „t Schild (de historische stadskern) en
de Nieuwe Stad, heeft zich ontwikkeld als belangrijkste locatie voor voorzieningen.
De Grotestraat is van oudsher de straat waarlangs winkels, horeca en overige
publieksgerichte voorzieningen gevestigd waren. Later zijn rondom het Weversplein en bij
De Höfte meer grootschalige projecten ontwikkeld. Buiten het centrum van Goor is in de
westelijke woonwijk een klein voorzieningencluster ontwikkeld (De Whee), met onder
meer supermarkt EMTÉ en een Marskramer. In de voorzieningenstructuur van Goor is
daarnaast de aanwezigheid van de min of meer solitaire supermarkt aan de Van Kollaan
(Jumbo) relevant.
6 Een gemiddelde supermarkt (ca. 1.000 m² wvo) trekt wekelijks ruim 10.000 klanten.
10

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Op het bedrijventerrein Zenkeldamshoek zijn daarnaast enkele solitaire, grootschalige
perifere detailhandelsvestigingen. Verspreid over de kern zijn nog op diverse plaatsen
kleinere winkels aanwezig.
Branchering aanbod
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen
Goor (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een
vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal
(alle kernen in Nederland met 10.000 tot 15.000 inwoners).
Goor
Vergelijkbare plaatsen
(12.430 inwoners) (10.000-15.000 inwoners)*
aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo
winkels
per winkel winkels
per winkel
Levensmiddelen 21 7.165 341 18 4.599 256
Persoonlijke verzorging 5 833 167 4 696 174
dagelijkse artikelen 26 7.998 308 22 5.295 241
Warenhuis 1 450 450 1 547 547
Kleding en mode 17 3.098 182 16 2.573 161
Schoenen en lederwaren 2 952 476 3 671 224
Juwelier en optiek 4 229 57 4 261 65
Huishoudelijke en luxe 4 1.550 388 3 833 278
Antiek en kunst 1 230 230 1 162 162
Sport en spel 4 610 153 3 932 311
Hobby 1 30 30 2 186 93
Media 2 209 105 2 323 162
Dier en plant 7 1.734 248 7 3.058 437
Bruin- en witgoed 2 258 129 3 472 157
Fiets- en autoaccessoires 5 3.343 669 3 659 220
Doe-het-zelf 4 4.741 1.185 3 2.921 974
Wonen 4 1.098 275 9 5.730 637
Detailhandel overig 3 2.456 819 4 746 187
niet-dagelijkse artikelen 61 20.988 344 64 20.074 314
Totaal detailhandel 87 28.986 333 86 25.369 295
* gecorrigeerd naar het inwonertal van Goor
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Concept
Het dagelijkse winkelaanbod in Goor is relatief groot ten opzichte van vergelijkbare
plaatsen. Vooral het aanbod levensmiddelen is groot.
Het niet-dagelijkse winkelaanbod is ongeveer even groot als in vergelijkbare
plaatsen. Het aanbod Kleding en mode, Huishoudelijke en luxe artikelen, Fiets- en
autoaccessoires, Doe-het-zelf en Overige detailhandel is sterk vertegenwoordigd.
Goor heeft relatief weinig aanbod in de branches Sport en spel, Dier en plant, en
Wonen. Dit komt voor een belangrijk deel door een relatief kleine omvang van
winkels in deze branches (schaalgrootte).
11

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Sterkte-zwakteanalyse
Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Goor. 7
Branchering/
trekkersbeeld
Routing/
opzet
Concept
Sterk Zwak
Sterk supermarktaanbod
De enige twee discounters van
de gemeente
Aanwezigheid warenhuis
(Hema)
Horeca, als ondersteunende
factor voor de detailhandel, is
aanwezig
Er is een weekmarkt dat een
spin-off effect kan hebben voor
de detailhandel
Sterk winkelcluster rondom
warenhuis Hema
Uitstraling Herkenbare winkelstraat
(Grotestraat) in centrum
Openbare Beeldbepalend plein (Sterplein)
ruimte
op centrale plek in centrum
Ligging/
Centrum ligt centraal in de kern
bereikbaarheid Het centrum van Goor is
bereikbaar per trein en per bus
Parkeren 10 Aanwezigheid grote en
herkenbare parkeerterreinen op
korte afstand van winkels in het
centrum (De Höfte,
Weversplein)
Parkeermogelijkheden bij het
winkelgebied De Whee (blauwe
zone)
Ondernemers Actieve ondernemersvereniging
(Goor Collectief)
Supermarkten buiten het centrum
Buiten het centrum nieuw
winkelgebied (De Whee) met één
supermarkt en twee subtrekkers 8
(drogist Dio en huishoudelijke
artikelen Marskramer) 9 .
De subtrekker Blokker ligt buiten
het kernwinkelgebied
Veel leegstand in het
kernwinkelgebied
Grote spreiding van winkels in het
centrum. Onderbrekingen in het
winkelfront, waardoor geen
samenhangend centrumgebied
Onaantrekkelijke looproute door
stegen in centrum, o.a.
Binnenstraat en Possestraat
In het centrum is de sfeer en
verblijfsfunctie niet optimaal
Neutraal
Neutraal
Parkeerdruk in het centrum (De
Höfte, Weversplein) door het
ontbreken van een parkeerregime
(bijvoorbeeld blauwe zone)
Er zijn zogenaamde “verstopte”
parkeerplaatsen, zijnde
geïsoleerde op zichzelf staande
parkeerplekken
Geen gezamenlijke
openingstijden. Wel gezamenlijke
koopzondagen
7
Voor Goor is een masterplan opgesteld tot ontwikkeling van het centrum. Verder op in deze
detailhandelsnota wordt het masterplan behandeld.
8
Een subtrekker is een winkel die door bezoekersaantallen en het consumentengedrag van
bezoekers bepalend is voor de (detailhandels)structuur binnen centra en bezoekersstromen naar
het winkelgebied genereren. Een subtrekker heeft minder trekkracht dan een trekker zoals een
supermarkt.
9 Nota bene: de ontwikkeling van een kleiner functioneel winkelgebied bijeen woonwijken past wel
in de trend van opkomst van dergelijke winkelgebieden naast het centrum.
10 Parkeeronderzoek gemeente Hof van Twente, 2008.
12

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1.2 Aanbodsituatie Markelo
Opbouw voorzieningenstructuur
Het grootste deel van het winkelaanbod (4.350 m² wvo) in Markelo is geconcentreerd in
het centrum (hoofdzakelijk de Grotestraat). Het centrum ligt in de zuidwesthoek van
Markelo, decentraal in de kern. De bereikbaarheid is echter goed. Buiten het centrum is
nog 1.134 m² wvo gelegen. Dit aanbod bestaat voor ruim de helft uit Welkoop. Verspreid
over de kern zijn diverse winkels gevestigd.
Branchering aanbod
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen
Markelo (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een
vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal
(alle kernen in Nederland met 7.500 tot 10.000 inwoners).
Markelo
Vergelijkbare plaatsen
(7.579 inwoners)
(7.500-10.000 inwoners)*
aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo
winkels
per winkel winkels
per winkel
Levensmiddelen 7 2.090 299 10 2.403 240
Persoonlijke verzorging 2 218 109 3 387 129
dagelijkse artikelen 9 2.308 256 13 2.790 215
Warenhuis 0 - - 0 - -
Kleding en mode 2 316 158 6 909 152
Schoenen en lederwaren 0 - - 1 220 220
Juwelier en optiek 1 89 89 1 99 99
Huishoudelijke en luxe 2 115 58 2 424 212
Antiek en kunst 0 - - 0 - -
Sport en spel 0 - - 1 235 235
Hobby 0 - - 1 76 76
Media 1 192 192 1 129 129
Dier en plant 5 1.159 232 4 1.864 466
Bruin- en witgoed 2 155 78 2 250 125
Fiets- en autoaccessoires 1 480 480 2 387 194
Doe-het-zelf 0 - - 2 1.213 607
Wonen 2 670 335 4 2.395 599
Detailhandel overig 0 - - 1 296 296
niet-dagelijkse artikelen 16 3.176 199 28 8.497 303
Totaal detailhandel 25 5.484 219 41 11.287 275
* gecorrigeerd naar het inwonertal van Markelo
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Concept
Markelo beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat iets kleiner is dan
gemiddeld in kernen met een gelijk inwonertal. Het aanbod is, vooral in de branche
Levensmiddelen, kleiner en er zijn nauwelijks speciaalzaken in de
Levensmiddelen.
13

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
Het niet-dagelijkse aanbod is fors kleiner dan in plaatsen met een vergelijkbaar
inwonertal. Een belangrijke reden hiervoor is het ontbreken van winkels in
bepaalde branches in Markelo (o.a. Schoenen, Sport en spel en Doe-het-zelf).
Daarnaast zijn bepaalde branches relatief ondervertegenwoordigd (zoals Dier en
plant en Wonen).
Sterkte-zwakteanalyse
Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in
Markelo.
Branchering/
trekkersbeeld
Routing/
opzet
Sterk Zwak
Twee supermarkten in
aanvullende marktsegmenten,
centraal in het centrumgebied
Compleet dagelijkse aanbod
Horeca, als ondersteunende
factor voor de detailhandel, is
aanwezig
Er is een weekmarkt dat een
spin-off effect kan hebben voor
de detailhandel
Compact centrumgebied
Heldere routing
Relatief klein winkelaanbod, door
onder andere de afwezigheid van
bepaalde branches
Het westelijke deel van de
Grotestraat wordt veelvuldig
onderbroken door nietwinkelfuncties
Uitstraling Sfeervolle uitstraling Grote fabrieksgebouwen midden
in het centrum (Arkervaart en
Openbare
ruimte
Ligging/
bereikbaarheid
Nieuwe straatinrichting
voormalige melkfabriek Coberco)
Neutraal
Goed bereikbaar centrum De verkeersintensiteit in de
Grotestraat kan hoog zijn,
waardoor de ouderen de
verkeersveiligheid als niet groot
Parkeren Voldoende parkeergelegenheid
(geen parkeerregime)
Ondernemers Goed investeringsniveau in
winkel (interieur en exterieur)
ervaren
Parkeerterreinen zijn relatief klein
Heldere parkeerstructuur
ontbreekt
Neutraal
14

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1.3 Aanbodsituatie Delden
Opbouw voorzieningenstructuur
Het grootste deel van het winkelaanbod (11.149 m² wvo) in Delden is geconcentreerd in
het centrum (Langestraat en Kortestraat). Delden heeft een toeristische functie. Dat is
terug te zien in het aanwezige aanbod (galeries, musea, etc.). Ook het Landgoed Twickel
verzorgt de toeristische aantrekkingskracht voor het centrum van Delden. Buiten het
centrum liggen er op het bedrijventerrein van Delden diverse (grootschalige) perifere
detailhandelsvestigingen, waaronder twee doe-het-zelfzaken. Verspreid over de kern zijn
nog diverse winkels gevestigd.
Branchering aanbod
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen
Delden (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een
vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal
(alle kernen in Nederland met 5.000 tot 7.500 inwoners).
Delden
Vergelijkbare plaatsen
(7.410 inwoners)
(5.000-7.500 inwoners)*
aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo
winkels
per winkel winkels
per winkel
Levensmiddelen 10 2.640 264 10 2.430 243
Persoonlijke verzorging 3 450 150 3 385 128
dagelijkse artikelen 13 3.090 238 13 2.815 217
Warenhuis 1 365 365 0 - -
Kleding en mode 9 1.435 159 6 1.045 174
Schoenen en lederwaren 2 219 110 1 163 163
Juwelier en optiek 4 167 42 2 96 48
Huishoudelijke en luxe 5 730 146 2 467 234
Antiek en kunst 2 175 88 0 - -
Sport en spel 2 271 136 1 319 319
Hobby 3 205 68 1 59 59
Media 1 110 110 1 126 126
Dier en plant 8 1.112 139 4 1.660 415
Bruin- en witgoed 3 356 119 1 237 237
Fiets- en autoaccessoires 2 498 249 2 333 167
Doe-het-zelf 2 440 220 2 1.045 5223
Wonen 8 4.101 513 5 3.016 603
Detailhandel overig 2 105 53 2 311 156
niet-dagelijkse artikelen 54 10.289 191 30 8.566 286
Totaal detailhandel 67 13.379 200 43 11.381 265
* gecorrigeerd naar het inwonertal van Delden
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Concept
Delden beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat vergelijkbaar is met het
aanbod in kernen van vergelijkbare omvang.
Het niet-dagelijkse winkelaanbod is in Delden relatief groot ten opzichte van
kernen van vergelijkbare omvang. Vooral in de branches Warenhuis, Kleding en
mode, Huishoudelijk en luxe, en Wonen is het aanbod groot. Daarentegen is het
aanbod in de branches Dier en plant en Doe-het-zelf klein in wvo.
15

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Sterkte-zwakteanalyse
Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in het
centrum van Delden.
Branchering/
trekkersbeeld
Concept
Sterk Zwak
Twee supermarkten
Aanwezigheid van warenhuis
Hema
Subtrekker Kruidvat
Horeca, als ondersteunende
factor voor de detailhandel, is
aanwezig
Toeristische status, waardoor de
winkels ook op zondag open
kunnen zijn
Landgoed Twickel heeft een
sterk toeristisch spin-off effect
voor het centrum van Delden
Er is een weekmarkt dat een
spin-off effect kan hebben voor
de detailhandel
Er is een maandelijkse
streekmarkt dat zowel publiek
aantrekt van binnen als van
buiten de kern
De relatie tussen de
supermarkten en het
kernwinkelgebied aan de
Langestraat is matig
Routing/opzet Heldere structuur Centrum is langgerekt met over
de hele Langestraat relatief veel
onderbrekingen door niet-
Uitstraling Historische panden
Sfeervol centrum
Openbare
ruimte
Ligging/
bereikbaarheid
Beschermd stadsgezicht
Goed verzorgde openbare
ruimte die past bij het
historische karakter van Delden-
Centrum
Goed bereikbaar
Delden is bereikbaar per trein
en per bus
Parkeren Gratis parkeren zonder blauwe
zone
Ondernemers Veel zelfstandigen, waardoor
een uniek en gevarieerd
winkelaanbod ontstaat
Goed investeringsniveau in
winkel (interieur en exterieur)
winkelfuncties en leegstand
Neutraal
In algemene zin neutraal
Parkeerdruk als er bevoorrading
plaatsvindt
De Langestraat is minder goed
bereikbaar als er vrachtverkeer is,
wel of niet voor de bevoorrading
van de winkels
De parkeerdruk bij de twee
supermarkten kan hoog zijn
Het parkeren tijdens de markt kan
lastig zijn
Openingstijden op de zondagen
worden niet eenduidig uitgevoerd
16

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1.4 Aanbodsituatie Diepenheim
Opbouw voorzieningenstructuur
Bijna alle winkels in Diepenheim liggen in het centrum van de kern (Goorsestraat en
Grotestraat). Twee winkels liggen buiten het centrum.
Branchering aanbod
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen
Diepenheim (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor
de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een
vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 2.000 tot 3.500 inwoners). Ook
voor Diepenheim geldt dat voor het niet-dagelijkse winkelaanbod de vergelijking moeilijk
te maken is. Het niet-dagelijkse aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels
die vaak een historie hebben in de kern. De winkels zijn net als in Hengevelde lokaal
geworteld. Een vergelijking tussen Diepenheim en kernen met een gelijk inwonertal is
moeilijk te maken en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele
winkels. Om geen vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het nietdagelijkse
aanbod in Diepenheim achterwege gelaten.
Diepenheim
Vergelijkbare plaatsen
(2.639 inwoners)
(2.000- 3.500 inwoners)*
aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo
winkels
per winkel winkels
per winkel
Levensmiddelen 3 665 222 3 723 241
Persoonlijke verzorging 0 - - 1 53 53
dagelijkse artikelen 3 665 222 4 776 194
Warenhuis 0 - -
Kleding en mode 1 110 110
Schoenen en lederwaren 1 20 20
Juwelier en optiek 0 - -
Huishoudelijke en luxe 2 115 58
Antiek en kunst 2 125 63
Sport en spel 0 - -
Hobby 0 - -
Media 0 - -
Dier en plant 2 320 160
Bruin- en witgoed 0 - -
Fiets- en autoaccessoires 1 60 60
Doe-het-zelf 0 - -
Wonen 2 479 240
Detailhandel overig 1 60 60
niet-dagelijkse artikelen 12 1.289 107
Totaal detailhandel 15 1.954 130
* gecorrigeerd naar het inwonertal van Diepenheim
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Het dagelijkse winkelaanbod in Diepenheim is ongeveer even groot als in
vergelijkbare kernen. Een winkel in persoonlijke verzorgingsartikelen ontbreekt.
Concept
17

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Sterkte-zwakteanalyse
Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in
Diepenheim.
Branchering/
trekkersbeeld
Routing/opzet Neutraal
Concept
Sterk Zwak
De slager heeft een sterke
aantrekkingskracht op publiek,
zowel binnen als buiten de kern
Aanwezigheid van een
supermarkt
Aanbod sterk gericht op
toeristen, o.a. galeries
Horeca, als ondersteunende
factor voor de detailhandel, is
aanwezig
Toeristische status, waardoor de
winkels ook op zondag open
kunnen zijn
Spin-off effect mogelijk voor de
detailhandel door de
ontwikkeling van het
“KunstWerk Diepenheim”
Uitstraling Beschermd stadsgezicht
Sfeervolle uitstraling
Aan Grotestraat diverse
Openbare
ruimte
Ligging/
bereikbaarheid
historische panden
Verzorgd
Aantrekkelijk plein centraal in de
kern
Centraal in de kern
Goed bereikbaar door ligging
aan doorgaande weg
Parkeren Voldoende en zonder
parkeerregime
Ondernemers Veel zelfstandige ondernemers
Ondernemers spelen in op
toerisme (o.a. uitstraling
winkels, etalages, galeries)
Supermarkt is klein en ligt
decentraal ten opzichte van het
grootste deel van het
winkelaanbod, maar het vormt
wel een cluster met de slager
Het centrumgebied is niet
compact en wordt onderbroken
door andere (niet-winkel) functies
Neutraal
Neutraal
Neutraal
Neutraal
Neutraal
18

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1.5 Aanbodsituatie Hengevelde
Opbouw voorzieningenstructuur
Bijna alle winkels in Hengevelde liggen in het centrumgebied (rondom de kerk) van
Hengevelde. Eén grote bruidsmodewinkel ligt op het bedrijventerrein. Verder zijn er twee
verspreid gelegen winkels.
Branchering aanbod
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen
Hengevelde (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor
de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een
vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 1.000 tot 2.500 inwoners). Voor het
niet-dagelijkse winkelaanbod is de vergelijking moeilijk te maken. Het niet-dagelijkse
aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels, die vaak een historie hebben
in de kern. Ze zijn lokaal geworteld. Dit geldt ook voor Hengevelde (onder andere
paardensportzaak in het centrum en een bruidsmodewinkel op het bedrijventerrein). Een
vergelijking tussen Hengevelde en kernen met een gelijk inwonertal is moeilijk te maken
en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele winkels. Om geen
vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het niet-dagelijkse aanbod in
Hengevelde achterwege gelaten.
Hengevelde
Vergelijkbare plaatsen
(2.090 inwoners)
(1.000- 2.500 inwoners)*
aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo
winkels
per winkel winkels
per winkel
Levensmiddelen 5 575 115 3 449 150
Persoonlijke verzorging 1 120 120 0 - -
dagelijkse artikelen 6 695 116 3 449 150
Warenhuis 0 - -
Kleding en mode 2 804 402
Schoenen en lederwaren 0 - -
Juwelier en optiek 0 - -
Huishoudelijke en luxe 2 245 123
Antiek en kunst 0 - -
Sport en spel 1 200 200
Hobby 0 - -
Media 0 - -
Dier en plant 1 60 60
Bruin- en witgoed 1 80 80
Fiets- en autoaccessoires 0 - -
Doe-het-zelf 1 175 175
Wonen 1 445 445
Detailhandel overig 0 - -
niet-dagelijkse artikelen 9 2.009 223
Totaal detailhandel 15 2.704 180
* gecorrigeerd naar het inwonertal van Hengevelde
Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012
Concept
19

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Het dagelijkse winkelaanbod is in vergelijking met het aanbod in vergelijkbare plaatsen
groot. Dit komt onder andere door de aanwezigheid van een winkel in de branche
Persoonlijke verzorging.
Sterkte-zwakteanalyse
Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in
Hengevelde.
Branchering/
trekkersbeeld
Concept
Sterk Zwak
Aanwezigheid van een
supermarkt
Ook al is het een kleine kern, er
zijn speciaalzaken, zoals de
bakker/ slager/ drogist/ winkel in
bedrijfskleding
Horeca, als ondersteunende
factor voor de detailhandel, is
aanwezig
Routing/opzet Compact in het centrum
nabij de kerk
Uitstraling Dorpse uitstraling Neutraal
Openbare
ruimte
Ligging/
bereikbaarheid
Supermarkt is klein
Spin-off effect voor het centrum,
van de grootschalige
bruidsmodewinkel op het
bedrijventerrein, is niet direct
aanwezig.
Naast de compacte opstelling
nabij de kerk, ontbreekt het
centrumgevoel in de rest van het
centrum door een matige
clustering van het winkelaanbod
en door de barrièrewerking van
de provinciale Goorsestraat
(N347)
Verzorgde openbare ruimte De Goorsestraat is een drukke
doorgaande weg die de winkels
scheidt
Een voetgangersverbinding die
zorgt voor een verbinding tussen
de verschillende delen van het
centrumgebied ontbreekt aan de
Winkels zijn goed bereikbaar
door ligging aan of nabij
Goorsestraat
Parkeren Ruim voldoende
parkeergelegenheid
Ondernemers Veel zelfstandigen
Door ondernemersgeest/
saamhorigheid worden veel
(bedrijfs) evenementen
georganiseerd
Goorsestraat
Neutraal
Neutraal
Neutraal
20

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
3.1.6 Aanbodsituatie Bentelo
Een aanbodanalyse voor Bentelo, zoals gedaan is voor de overige kernen in Hof van
Twente kan niet worden gemaakt. Het aanbod en het aantal inwoners in Bentelo (1.583,
bron: GBA/ BAG) is dermate klein dat een vergelijking niet te maken is. Tevens ontbreken
samenhangende winkelgebieden. Wel zijn er enige speciaalzaken aanwezig die qua
historie al geruime tijd daar zijn gevestigd.
3.1.7 Detailhandel buitengebied
De Hof van Twente heeft een omvangrijk buitengebied, met buurtschappen/
lintbebouwingen en solistische (agrarische) bouwwerken en erven. In het buitengebied
zijn detailhandel locaties aanwezig. Veelal is de vestiging van een dergelijke locatie in het
buitengebied historisch zo gegroeid. Vaak betreft het een grootschalige/ specialistische
detailhandel of is er sprake van een agrarische link, bijvoorbeeld door de verkoop van
landelijke/ eigen geproduceerde producten. Afhankelijk van het aanbod hebben deze
locaties een aantrekkende werking op publiek binnen dan wel buiten de kern of de Hof
van Twente.
3.1.8 Veranderingen in het aanbod
Binnen het detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente hebben zich de
afgelopen jaren verschillende veranderingen voorgedaan. Hieronder staan de
belangrijkste veranderingen die van invloed zijn geweest op de omvang en samenstelling
van het totale aanbod.
Concept
Het aantal winkels binnen de gemeente Hof van Twente is sinds 2004 (het jaar
van de vorige detailhandelsnota) afgenomen van 222 in 2004 (bron: Locatus
Verkenner, uittreksel van april 2004) tot 213 in 2012. Het totale
winkelvloeroppervlak is daarentegen toegenomen van 44.575 m² wvo in 2004 tot
54.367 m² wvo in 2012.
Het dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 17% toegenomen tot 15.056
m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 11% in de periode
2002-2012). Het aantal winkels in de dagelijkse sector daalde echter van 65 in
2004 tot 58 in 2012 (-11%). Deze afname is sterker dan gemiddeld in Nederland
(ca. 6% krimp tussen 2002 en 2012). Geconcludeerd kan worden dat in Hof van
Twente de schaalvergroting sterker is geweest dan in overig Nederland.
Het niet-dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 24% toegenomen tot
39.311 m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 12% in de
periode 2002-2012). Het aantal winkels bleef in Hof van Twente echter nagenoeg
stabiel (157 winkels in 2004 tegenover 155 winkels in 2012). In Nederland nam het
aantal winkels in die periode af met circa 4%. Ook in de niet-dagelijkse sector kan
geconcludeerd worden dat in Hof van Twente de schaalvergroting sterker is
geweest dan in overig Nederland.
21

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
Het inwonertal binnen de gemeente is in de periode 2004-2012 toegenomen. Op 1
januari 2012 had de gemeente Hof van Twente 35.597 inwoners (bron: CBS); in
2004 was het inwonertal circa 35.000. Het gemiddelde winkelaanbod per inwoner
is daarmee zowel in de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector toegenomen.
De toename van het dagelijkse winkelaanbod komt voor een belangrijk deel door
de groei van het supermarktaanbod in Goor (o.a. verplaatsing en uitbreiding van
C1000 en uitbreiding van de huidige Jumbo).
De omvang van het niet-dagelijkse winkelaanbod is toegenomen. De groei komt
vooral voor rekening van Goor. Het aanbod in de overige kernen is maar in
beperkte mate veranderd. De groei heeft vooral plaatsgevonden in de
branchegroepen Mode en luxe (o.a. opening van Hema, Action, Shoeby Fashion,
Takko en Lake Side) en In/Om Huis (o.a. opening van Karwei).
3.2 Vraagsituatie gemeente Hof van Twente
3.2.1 Draagvlak
Per kern wordt er een overzicht gegeven van het aantal inwoners. Ook zal de verdeling
van het inwonertal naar leeftijdscategorie worden gegeven in vergelijking met de provincie
Overijssel. Volledigheidshalve staat hieronder ook een vergelijking tussen Overijssel en
de rest van de provincies in Nederland.
3.2.2 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing
In de Hof van Twente wonen circa 35.597 mensen. Dat betekent dat de bevolking sinds
2004 (jaartal van de vorige detailhandelsnota) met 597 mensen is toegenomen. De
beperkte groei is het gevolg van een laag geboortesaldo en migratiesaldo van ongeveer
0. In de Hof van Twente wonen relatief veel 55 plussers. In Delden is bijna 40% van de
mensen ouder dan 55 jaar. Dat is twee keer zo veel als het landelijk gemiddelde. Ook de
kern Diepenheim kent relatief veel 55 plussers.
22

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
In de komende jaren neemt de vergrijzing verder toe. Dit proces, dat in heel Twente
speelt, is het gevolg van een stijging van het sterftecijfer en een afname van het
geboortecijfer. In de Hof van Twente zal het proces van groei naar krimp sneller
plaatsvinden dan in de Regio Twente, aangezien hier relatief veel 55 plussers wonen (met
uitzondering van Hengevelde en Bentelo, deze kernen hebben een jonge bevolking).
Deze daling van het aantal jong volwassenen komt door twee effecten. Allereerst de
snelle daling van het geboortecijfer in de jaren tachtig, maar ook het wegtrekken van de
leeftijdsgroep tot 35 jaar als gevolg van werk, studie of relatie elders. De groei van het
aantal inwoners voor de Hof van Twente zit dan ook vooral in de leeftijd vanaf 45 jaar en
niet in de leeftijdscategorieën daar onder.
Aantal inwoners per gemeentedeel.
gemeentedeel Inwoneraantal
Bentelo 1.583
Ambt Delden 1.848
Hengevelde 2.090
Diepenheim 2.639
Stad Delden 7.410
Markelo 7.579
Goor 12.430
Hof van Twente 35.597
Bron: CBS 1 januari 2012
Op basis van de Primos 2010 11 zijn de huishoudensprognoses voor de verschillende
kernen in de Hof van Twente berekend. De algehele trend is dat het inwoneraantal sterk
zal dalen. Dat het aantal huishoudens tot circa 2030 nog zal toenemen is te verklaren
door de gezinsverdunning. Er komen meer kleinere (oudere) huishoudens en mensen
wonen vaker alleen. De groei van het aantal huishoudens wordt veroorzaakt door een
sterke groei in de categorie 55-plussers. De verwachting is dat de gemiddelde grootte van
de huishoudens de komende jaren geleidelijk verder zal dalen naar 2,4 in 2015 en tot
circa 2,1 personen per huishouden in 2030. In de hieronder staande tabel (tabel 2.2) staat
de verwachte huishoudenverdeling binnen Hof van Twente weergegeven. 12
Een positief migratiesaldo, met minder mensen die uit de gemeente vertrekken en meer
mensen die naar de gemeente (terug)komen, is niet realistisch. De Regio Twente als
geheel had de laatste 5 jaren een negatief migratiesaldo van circa 3000 personen en ook
in de omliggende gebieden zal uiteindelijk de bevolking krimpen. Het wegtrekken van
jongeren vanwege studie en werk is een proces waar alle plattelandsgemeenten mee te
maken hebben. Slechts een deel van deze jongeren komt uiteindelijk terug naar de
gemeente. Deze keuze is maar beperkt beïnvloedbaar door de gemeente.
11 Afkomstig van Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). PBL is het nationale instituut voor
strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte.
12 Gemeente Hof van Twente, Oplegnotitie woonvisie 2009-2013.
Concept
23

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Toename aantal huishoudens bij migratiesaldo nul.
Concept
2005 2010 2012-2015
1 & 2 persoonshuishoudens < 55 2.740
jaar
2.620 2.585
1 & 2 persoonshuishoudens 55 + 5.640 6.265 6.655
Gezinnen 5.440 5.300 5.140
Totaal 13.820 14.185 14.380
Bron: Gemeente Hof van Twente, CBS
3.2.3 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking
Tot 2025 groeien de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland het sterkst en in de
provincies Zeeland en Limburg wordt tot die tijd een lichte daling van het aantal inwoners
verwacht. De provincie Overijssel is een middenmoter, met een groei van een kleine
50.000 inwoners. De groei in de provincie Overijssel voltrekt zich vooral in de grote
steden. In de rest van de provincie is sprake van stabilisatie of lichte daling van het aantal
inwoners. De bevolking van Overijssel groeit minder hard tot 2025. In Twente zal daarvan
eerder de merkbaar zijn dan in West-Overijssel.
3.2.4 Draagkracht
De draagkracht van de inwoners van de gemeente Hof van Twente wordt in belangrijke
mate bepaald door het gemiddeld besteedbaar inkomen. De bestedingen hangen daar
namelijk direct mee samen. In de volgende overzichten zijn de bestedingen in de
dagelijkse sector en in de niet-dagelijkse sector uiteengezet.
Bestedingen Hof van Twente Nederland
Gemiddeld inkomen per inwoner (per jaar) € 20.400,- € 21.100,-
Afwijking t.o.v. landelijk gemiddelde (per jaar) - 3%
Gemiddelde besteding dagelijks (per jaar) € 2.291 € 2.310,-
Gemiddelde besteding niet-dagelijks (per jaar) € 2.685 € 2.730,-
Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD): 2011,
omzetkengetallen
Bestedingen Goor Delden Markelo Diepenheim Hengevelde
Gemiddeld inkomen
per inwoner (per jaar)
€ 19.800,- € 23.400,- € 20.400,- € 19.900,- € 18.300,-
Afwijking t.o.v.
gemiddelde NL
- 6% + 11% - 3% - 13% - 6%
Afwijking t.o.v.
gem. gemeente
- 3% + 15% +/- 0% - 10% - 2%
Gem. besteding
dagelijks
(per jaar)
€ 2.275,- € 2.375,- € 2.294,- € 2.282,- € 2.237,-
Gem. besteding
niet-dagelijks
(per jaar)
€ 2.647,- € 2.881,- € 2.688,- € 2.657,- € 2.553,-
Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; HBD: 2011, omzetkengetallen
Het gemiddeld bruto inkomen (per jaar) per inwoner van Hof van Twente ligt met €
20.400,- ongeveer 3% onder het landelijk gemiddelde van € 21.100,-.
24

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Dit betekent dat de inwoners van de gemeente Hof van Twente ook minder uit zullen
geven aan de dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen 13 . Binnen de gemeente Hof van
Twente ligt het inkomensniveau (en de daarvan afgeleide bestedingen) het laagst in de
kern Hengevelde. Delden kent het hoogste gemiddelde inkomen. Dit inkomen ligt ook
ruim boven het Nederlandse gemiddelde. Een afgeleide van de vergrijzing, de
bevolkingsdaling en de huishoudenontwikkeling in de gemeente Hof van Twente, is dat de
inkomsten voor de Hof van Twente dalen. De vermindering van inkomsten wordt nog eens
versterkt door de gevolgen van de economische moeilijke tijden.
4 Koopgedrag
4.1 Koopstromenonderzoek
In 2010 heeft het onderzoeksbureau I&O in opdracht van de Twentse gemeenten in Oost
Nederland een koopstromenonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek vindt om de vijf jaar
plaats. Het onderzoek geeft de kooporiëntatie weer per kern, een vergelijking van de
koopstromen door de tijd en een vergelijking van het draagvlak met omliggende plaatsen.
Ook bevat het koopstromenonderzoek een analyse van de bezoekmotieven en
waardering van de winkelgebieden per kern van de Hof van Twente. Hieronder staan per
kern de resultaten van dit onderzoek vermeld. De volledige koopstromenonderzoeken per
kern van de Hof van Twente zijn als bijlagen in deze detailhandelsnota opgenomen.
4.1.1 Goor
Meer toevloeiing dagelijkse artikelen
De meeste inwoners van Goor doen de dagelijkse boodschappen in de eigen
woonplaats. Bijna driekwart gaat dagelijks of enkele malen per week, de rest één
keer per week of minder.
Concept
Ten opzichte van 2000 is de koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen met 8
procent gedaald.
Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Goor koopt (de
koopkrachttoevloeiing), is tussen 2000 en 2010 met 97 procent gegroeid.
Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Goor bedraagt 16.800 en is sinds
2005 met 4 procent gegroeid (600 klanten).
In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten
voor dagelijkse artikelen in Goor iets groter dan gemiddeld.
13 Wanneer het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner in het verzorgingsgebied afwijkt van het
Nederlands gemiddelde is het gewenst de gemiddelde omzetcijfers per hoofd aan te passen. Voor winkels
met dagelijks aanbod is het gebruikelijk het omzetcijfer per hoofd aan te passen met een correctie van ¼ van
het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het Nederlands gemiddelde. Voor winkels met nietdagelijks
aanbod is het gebruikelijk een correctie door te voeren van ½ van het percentage dat het inkomen
lager of hoger is dan het gemiddelde.
25

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Huishoudbranche levert in
Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Goor bedraagt 7.800.
Concept
De positie van de niet-dagelijkse sector in Goor is de afgelopen jaren
achteruitgegaan; 24 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse
aankopen in Goor.
De sterkste afname van draagvlak is te zien in de woninginrichting branche (-39
procent). Vooral de koopkrachtbinding is hier afgenomen.
De huishoudelijke artikelen zijn de enige artikelgroep waar het draagvlak is
toegenomen, hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 2 procent.
De kledingbranche is verantwoordelijk voor de grootste relatieve toevloeiing van
klanten naar Goor. De grootste absolute toevloeiing voor niet-dagelijkse artikelen
is te zien bij de huishoudelijke artikelen.
Vergeleken met een aantal referentiekernen is het gemiddelde draagvlak voor de
niet dagelijkse artikelen in Goor iets kleiner dan gemiddeld.
Inwoners en bezoekers van Goor kiezen voor nabijheid
De nabijheid van de winkels is voor inwoners en regiobezoekers een belangrijk
argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Goor. Daarna volgen bij
inwoners bereikbaarheid en bepaalde winkels/producten. Bij regiobezoekers gaat
het naast nabijheid om bepaalde winkels/producten en de lage prijzen. Ook als het
gaat om winkelen, is nabijheid voor inwoners en regiobezoekers de belangrijkste
reden. Daarnaast blijft ruim een kwart van de inwoners in Goor vanwege de
bereikbaarheid en winkelt een vergelijkbaar aandeel van de regiobezoekers in
Goor winkelen vanwege bepaalde winkels/producten.
De meeste winkelvoorzieningen in Goor worden ruim voldoende beoordeeld.
Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aanbod van
daghoreca krijgt met een 6,2 het laagste rapportcijfer.
Tussen 2000 en 2010 nam de waardering voor de meeste aspecten van
winkelvoorzieningen iets toe. Vooral het aantal winkels is er volgens klanten op
vooruitgegaan.
Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek
koopzondagen minder frequent
Nog geen vijfde van de inwoners van Goor bestelt regelmatig (tenminste één keer
per maand) iets via het internet.
Ruim de helft van de inwoners bezoekt regelmatig een warenmarkt. De
meerderheid bezoekt dan de markt in Hof van Twente of Hengelo.
Bijna vier op de tien inwoners van Goor bezoeken wel eens een koopzondag. Het
grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.
26

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
4.1.2 Markelo
Zwakkere binding dagelijkse artikelen
Ruim zes op de tien inwoners van Markelo doen de dagelijkse boodschappen in
de eigen woonplaats. Bijna driekwart gaat dagelijks of enkele malen per week, de
rest één keer per week of minder.
Concept
Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding van dagelijkse artikelen met 12
procent gedaald.
Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Markelo koopt (de
koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 25 procent gegroeid (+100
klanten).
Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Markelo bedraagt 5.100 en is
sinds 2005 met 9 procent afgenomen (500 klanten).
In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten
voor dagelijkse artikelen in Markelo kleiner dan gemiddeld.
Huishoud- en electrobranche leveren in
Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Markelo bedraagt 1.500.
De positie van de niet-dagelijkse sector in Markelo is de afgelopen jaren
achteruitgegaan; 12 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse
aankopen in Markelo. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing; de
koopkrachtbinding van niet-dagelijkse artikelen is stabiel gebleven.
De sterkste (absolute) afname van draagvlak is te zien in de huishoudelijke en
electrobranche (beide -1.400 klanten).
Alleen in de bloemen, planten, en tuinbranche is sprake van groei (+18 procent of
700 klanten).
Vergeleken met een aantal referentiekernen is het draagvlak voor de nietdagelijkse
artikelen in Markelo kleiner dan gemiddeld.
Nabijheid belangrijkste bezoekmotief
De nabijheid van de winkels is voor klanten het belangrijkste argument voor het
doen van dagelijkse inkopen in Markelo. Daarnaast bezoekt bijna een vijfde de
winkels in Markelo vanwege de bereikbaarheid.
De meeste winkelvoorzieningen in Markelo worden ruim voldoende beoordeeld.
Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aantal winkels en
de inrichting/aankleding van winkelstraten krijgen met een 6,5 het laagste
rapportcijfer.
Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek
koopzondagen minder frequent
Een vijfde van de inwoners van Markelo bestelt regelmatig (tenminste één keer per
maand) iets via het internet.
27

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
Vier op de tien inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De meerderheid
bezoekt dan de markt in de eigen gemeente (veelal het kerkplein in Markelo zelf)
of gaat naar het centrum van Rijssen.
Drie op de tien inwoners van Markelo bezoeken wel eens een koopzondag. Het
grootste deel gaat hiervoor naar Enschede of Hengelo.
4.1.3 Delden
Minder draagvlak dagelijkse artikelen
De meeste inwoners van Delden doen de dagelijkse boodschappen in de eigen
woonplaats. Acht op de tien inwoners gaan dagelijks of enkele malen per week, de
rest één keer per week of minder.
Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Delden bedraagt 8.300 en is sinds
2005 met 19 procent afgenomen (2.000 klanten).
Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding met 17 procent gedaald.
Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Delden koopt (de
koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 24 procent gedaald.
In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten
voor dagelijkse artikelen in Delden gemiddeld.
Doe-het-zelfbranche levert in, bloemen-, planten- en tuinbranche groeit
Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Delden bedraagt 5.000.
De positie van de niet-dagelijkse sector in Delden is de afgelopen achteruitgegaan;
9 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Delden.
Dit komt vooral door een daling van de koopkrachtbinding.
De sterkste afname van draagvlak is te zien in de doe-het-zelfbranche (-40
procent).
De sterkste toename van draagvlak komt voor rekening van de bloemen, planten
en tuinartikelen. Hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 35
procent.
De kledingbranche is verantwoordelijk voor de grootste relatieve toevloeiing van
klanten naar Delden. De grootste absolute toevloeiing voor niet-dagelijkse
artikelen is te zien bij de electrobranche.
Vergeleken met een aantal referentiekernen is het draagvlak voor de nietdagelijkse
artikelen in Delden gemiddeld.
Bezoekers van Delden kiezen voor nabijheid, winkelaanbod en parkeergelegenheid,
inwoners kiezen voor nabijheid
De nabijheid van de winkels is voor inwoners verreweg het belangrijkste argument
voor het doen van dagelijkse inkopen in Delden. Ook voor regiobezoekers is dit de
voornaamste reden.
28

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
Daarnaast gaat een kwart van de regiobezoekers voor dagelijkse artikelen naar
Delden vanwege de parkeergelegenheid, bepaalde winkels/producten of de
bereikbaarheid. Ook als het gaat om winkelen, is nabijheid voor inwoners de
belangrijkste reden. Voor regiobezoekers zijn daarnaast bepaalde
winkels/producten, nabijheid en parkeergelegenheid belangrijke bezoekmotieven.
De meeste winkelvoorzieningen in Delden worden goed beoordeeld. Vooral over
de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aanbod van daghoreca en de
parkeermogelijkheden voor auto‟s krijgen met een 7,1 het laagste rapportcijfer.
Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek
koopzondagen minder frequent.
Eén op de acht inwoners van Delden bestelt regelmatig (tenminste één keer per
maand) iets via het internet.
Twee op de drie inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De meerderheid
bezoekt dan de markt in de eigen gemeente.
Drie op de tien inwoners van Delden bezoeken wel eens een koopzondag. Het
grootste deel gaat dan naar Hengelo of Enschede.
4.1.4 Diepenheim
Minder binding en toevloeiing dagelijkse artikelen
Minder dan de helft van de inwoners van Diepenheim doet de dagelijkse
boodschappen in de eigen woonplaats.
Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen met 39
procent gedaald.
Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Diepenheim koopt
(de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 20 procent gedaald.
Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Diepenheim bedraagt 1.500 en is
sinds 2005 met 35 procent afgenomen (800 klanten).
In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten
voor dagelijkse artikelen in Diepenheim kleiner dan gemiddeld.
Woninginrichting branche levert in
Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Diepenheim bedraagt
400.
De positie van de niet-dagelijkse sector in Diepenheim is de afgelopen jaren
achteruitgegaan; 33 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse
aankopen in Diepenheim. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing;
de koopkrachtbinding van niet-dagelijkse artikelen is gelijk gebleven.
De sterkste afname van draagvlak is te zien in de woninginrichting branche (-400
klanten).
De sterkste groei doet zich voor in de electrobranche (+200 klanten).
Vergeleken met een aantal referentiekernen is het gemiddelde draagvlak voor de
niet dagelijkse artikelen in Diepenheim klein.
29

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Inwoners en bezoekers van Diepenheim kiezen voor nabijheid
De nabijheid van de winkels is voor inwoners en regiobezoekers het belangrijkste
argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Diepenheim.
Concept
De meeste winkelvoorzieningen in Diepenheim worden ten opzichte van
referentiekernen bovengemiddeld beoordeeld. Het aantal winkels krijgt met een
6,2 het laagste rapportcijfer.
Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek
koopzondagen minder frequent
Nog geen zesde van de inwoners van Diepenheim bestelt regelmatig (tenminste
één keer per maand) iets via het internet.
Bijna de helft van de inwoners bezoekt regelmatig een warenmarkt. De
meerderheid bezoekt dan de markt in Goor of Hengelo.
Bijna een kwart van de inwoners van Diepenheim bezoekt wel eens een
koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.
4.1.5 Hengevelde
Minder draagvlak dagelijkse artikelen
Bijna de helft van de inwoners van Hengevelde doet de dagelijkse boodschappen
in de eigen woonplaats. Bijna driekwart van de consumenten gaat dagelijks of
enkele malen per week, de rest één keer per week of minder.
Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding met 17 procent gedaald.
Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Hengevelde koopt
(de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 57 procent gedaald.
Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Hengevelde bedraagt 1.300 en is
sinds 2005 met 32 procent afgenomen (600 klanten).
In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten
voor dagelijkse artikelen in Hengevelde ongeveer gemiddeld.
Kledingbranche levert in, bloemen-, planten- en tuinbranche groeit
Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Hengevelde bedraagt
800.
De positie van de niet-dagelijkse sector in Hengevelde is de afgelopen jaren
achteruitgegaan; 20 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse
aankopen in Hengevelde. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing,
de koopkrachtbinding van niet-dagelijkse artikelen is stabiel gebleven.
De sterkste afname van draagvlak is te zien in de kledingbranche (-60 procent of
300 klanten).
De sterkste toename van draagvlak komt voor rekening van de bloemen, planten
en tuinartikelen; hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 125
procent (1.000 klanten).
De doe-het-zelfartikelen zijn verantwoordelijk voor de grootste relatieve en
absolute toevloeiing van klanten naar Hengevelde.
30

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
Vergeleken met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het gemiddelde
draagvlak voor de niet-dagelijkse artikelen in Hengevelde gemiddeld.
Nabijheid belangrijkste bezoekmotief
De nabijheid van de winkels is voor klanten het belangrijkste argument voor het
doen van dagelijkse inkopen in Hengevelde. Daarnaast bezoekt één op de zes
klanten de winkels in Hengevelde vanwege de bereikbaarheid.
De meeste winkelvoorzieningen in Hengevelde worden goed beoordeeld. Vooral
over de parkeermogelijkheden voor fietsen en auto‟s is men tevreden. Het aanbod
van daghoreca krijgt met een 7,3 het laagste rapportcijfer.
Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek
koopzondagen minder frequent
Nog geen zesde van de inwoners van Hengevelde bestelt regelmatig (tenminste
één keer per maand) iets via het internet.
Ruim vier op de tien inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De
meerderheid bezoekt dan de markt in de eigen gemeente of gaat naar Hengelo.
Bijna een derde van de inwoners van Hengevelde bezoekt wel eens een
koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.
4.1.6 Bentelo en Ambt Delden
Het koopstromenonderzoek en dus ook de koopstromenanalyse konden niet worden
uitgevoerd voor Bentelo en Ambt Delden zoals gedaan is voor de overige kernen in Hof
van Twente. Het winkelbestand in Bentelo en Ambt Delden is daarvoor te klein. Ook
ontbreken er samenhangende winkelgebieden en is Ambt Delden geen samenhangende
kern, maar (in formele zin) een postcodegebied.
4.2 Koopstromenanalyse
Goor heeft in de dagelijkse artikelensector een sterke verzorgingsfunctie. De
koopkrachtbinding voor niet-dagelijkse artikelen is een stuk lager.
De inwoners uit Markelo, Hengevelde en Diepenheim zijn met name voor de nietdagelijkse
aankopen in aanzienlijk sterkere mate georiënteerd op het aanbod
buiten de eigen woonplaats.
In de kern Delden is sprake van een sterke toevloeiing van vreemde koopkracht
voor de niet- dagelijkse artikelensector.
31

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Draagvlakopbouw 2010
Koop
stromen
Dagelijkse artikelensector Niet-dagelijkse artikelensector
binding toevloeiing oriëntatie binding toevloeiing oriëntatie
*
**
index*** * **
index***
Goor 89% 35% 137 40% 37% 63
Delden 76% 35% 117 35% 50% 70
Markelo 63% 10% 70 18% 13% 21
Hengevelde
Concept
48% 23% 62 19% 50% 38
Diepenheim 42% 27% 58 8% 50% 15
* de mate waarin de bevolking in de eigen plaats koopt, uitgedrukt als percentage van het aantal
inwoners.
** de mate waarin de kern klanten uit andere plaatsen aantrekt, uitgedrukt als percentage van het
draagvlak.
*** de oriëntatie-index is de verhouding van het draagvlak, bestaande uit klanten uit binding en
toevloeiing, ten opzichte van het inwonertal van een plaats.
Bron: Koopstromenonderzoek Oost-Nederland 2010
5 Ontwikkelingen en Trends
Op landelijk, provinciaal en regionaal niveau doen zich ontwikkelingen en trends voor die
van invloed zijn op de detailhandel in de gemeente Hof van Twente. De belangrijkste
ontwikkelingen en trends komen in dit hoofdstuk aan bod 14 .
5.1 Trends en ontwikkelingen
Zowel de consumentengedragingen als de (retail)markt zijn voortdurend aan
veranderingen onderhevig. Naast de demografische ontwikkelingen (krimp, vergrijzing en
ontgroening) waarover momenteel uitgebreide landelijke discussies worden gevoerd,
nemen de bestedingen via de digitale winkelomgeving toe en zoekt de steeds kritisch
wordende consument prikkeling en uitdaging in de fysieke winkelomgeving. De
toegenomen mobiliteit en het prijsbewustzijn zijn van invloed op het referentiekader:
boodschappen het liefst goedkoop en nabij, maar voor luxe, gemak en speciale producten
is men bereid om meer te betalen én om grotere afstanden af te leggen. We zien dat de
retailmarkt continu probeert in te spelen op de veranderingen in het koopgedrag en onder
andere wordt er voortdurend gezocht naar een ideale combinatie van filiaalbedrijven die
een landelijke bekendheid genieten en de zelfstandige ondernemer die in belangrijke
mate bijdraagt aan het onderscheidende vermogen van de winkelgebieden.
14 De trends en ontwikkelingen zijn gebaseerd op informatie van gemeenten, beleidsnota‟s,
krantenartikelen, e.d.
32

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Hierna presenteren wij themagewijs een aantal trends en ontwikkelingen die wij
momenteel signaleren. Deze kunnen van invloed zijn op de realiteitswaarde van de
detailhandelsstructuur voor de gemeente Hof van Twente.
5.2 Demografie
Concept
Nederlandse bevolking groeit tot 2025
Bepaalde regio’s krimpen sterk
Trek platteland naar verstedelijkte gebieden
Vijfenzestigplussers snel groeiende doelgroep
Senioren hebben eigen wensen en eisen
Tussen nu en 2025 zal de bevolking in Nederland nog groeien met 700.000 inwoners.
Deze groei heeft voornamelijk betrekking op de Randstad en de provincie Flevoland. In
253 van de 440 gemeenten krimpt de bevolkingsomvang echter. In een aantal provincies,
zoals Limburg, Zeeland en Groningen, zal de demografische krimp in enkele gemeenten
zelfs kunnen oplopen tot 10-20%. Binnen de afname van het aantal inwoners zien we de
trek van het platteland naar de verstedelijkte gebieden.
Naar verwachting zal het aantal 65-plussers in 2030 zijn opgelopen van 2,5 naar 4,3 mln.
Een op de vier inwoners is dan ouder dan 65 jaar.
Deze vitale en koopkrachtige ouderen vormen een belangrijke doelgroep voor de
detailhandel. Service, persoonlijk advies en eerlijkheid staan boven aan het wensenlijstje
van deze senioren. Er ontstaan kansen wanneer rekening wordt gehouden met de
wensen van bepaalde bevolkingsgroepen, zoals ouderen. Deze groepen hebben een
eigen set van klantwaarden en preferenties.
5.3 Koopgedrag consument
Driedeling in koopgedrag
Ruimtelijke indeling afgestemd op koopgedrag
Duidelijke profilering winkelgebieden
Consument wordt steeds kritischer
Er is een groot aantal factoren, dat het koopgedrag van de consument beïnvloed. Daarbij
zijn grofweg drie motieven te onderscheiden met bijbehorende aspecten;
Boodschappen doen: het gaat hier om de aankopen van de consument voor het primaire
levensonderhoud. Deze aankopen worden met een hoge frequentie gedaan en veelal in
de nabijheid van de woonomgeving. Regelmatig zal sprake zijn van combinatie aankopen
van levensmiddelen en benodigde (alledaagse) non-food aankopen. Bij de keuze in
aankoopplaats spelen de reistijd/ bereikbaarheid/ parkeermogelijkheden/ gemak/
assortiment/ uitstraling en prijs mee in de overweging van de locatie tot aanschaf van de
producent.
Doelgerichte aankopen: dit zijn duurzame- en/of vervangingsaankopen die met een lage
frequentie en veelal doelgericht worden gedaan. Het gaat om aankopen van
woninginrichting, bruin- en witgoed, fietsen, doe-het-zelf- en tuinartikelen, etc.
33

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
De aankopen van deze laatste twee worden vooral in de nabijheid van de woonomgeving
gedaan. Voor de overige aankopen is het bereik van de consument groter.
Recreatief winkelen: hierbij staat het kijken en vergelijken centraal. De consument wil veel
keuzemogelijkheden en geprikkeld worden (impuls)aankopen te doen.
De sfeer en beleving van een centrum zijn erg belangrijk. Deze aankopen worden met
een wisselende frequentie gedaan en men is bereid een grotere afstand af te leggen. Het
gaat om artikelen waarmee men een hogere emotionele binding heeft of een speciale
interesse en/of persoonlijke voorkeur heeft, zoals mode en luxe artikelen. In veel gevallen
is dit koop- of bezoekgedrag een vorm van vrijetijdsbesteding.
Door aan te sluiten bij dit koopgedrag kunnen winkelgebieden, maar ook delen van
grotere centra, zich duidelijk profileren en hun eigen identiteit uitdragen naar de
consument. Daar staat tegenover dat de consument echter steeds kritischer wordt.
Immers consumenten stellen steeds hogere eisen ten aanzien van prijs, kwaliteit en
serviceniveau. Door de toegenomen mobiliteit is het eenvoudig om snel van winkelgebied
te wisselen wanneer de consument niet voldoende wordt geboeid.
5.4 Retailers
Concept
Dynamiek in de retailmarkt
Filiaalbedrijven zoeken meer en andere locaties
Filiaal en zelfstandige hebben elkaar nodig
Winkelformules passen zich aan
De retailmarkt, Midden en Klein Bedrijf (MKB), kenmerkt zich door het hoge tempo van
veranderingen. Trends en „hypes‟ volgen elkaar in snel tempo op. Retailers proberen
daarmee in te spelen op de grillen en veranderingen in het koopgedrag van de
consument.
In de afgelopen decennia is het filiaalbedrijf sterk opgekomen. Het winkelaanbod van
Nederland bestaat uit 53% filiaalbedrijven/ winkelketens. Belangrijk motief voor filialisering
is de efficiënte bedrijfsvoering. Gevolg is echter dat winkelgebieden steeds meer op
elkaar gaan lijken, maar hier staat tegenover dat er een zekere herkenbaarheid is
ontstaan. De winkelketens zijn in die zin succesvol en voorzien in een bepaalde behoefte
van de consument.
Een andere trend in de detailhandel die zich sterk doorzet is de branchevervaging. De
reclamefolders van drogisterijen, bouwmarketen, discountsupermarktketen en tuincentra
illustreren deze trend. Deze winkels ontwikkelen zich tot kleine warenhuizen. Daarnaast is
het onderscheid tussen kleding bij sportwinkels en kleding bij modezaken nagenoeg niet
meer te maken. Door deze branchevervaging wordt het steeds moeilijker om de
verschillende branches te definiëren en af te bakenen.
34

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Netwerkverdichting is een trend die zich bij de filiaalbedrijven doorzet. Dit uit zich onder
meer in de vestiging van filiaalbedrijven in kleinere winkelgebieden. Vaak zijn dit dan
kleinere versies met een aangepaste formules, zoals de Hema vestigingen in Delden.
Tegenhanger van het filiaalbedrijf zijn de zelfstandige ondernemers. Zij hebben niet het
voordeel van een grote (ondersteunende) organisatie en landelijke bekendheid en kunnen
vaak niet de laagste prijs bieden. De kracht van deze winkels is gelegen in het aanbieden
van service, kwaliteit en een bijzonder assortiment. Bij de zelfstandigen zien we een grote
groep van een „gevestigde orde‟. Winkels die al sinds jaar en dag ergens gevestigd zijn,
vaak familiebedrijven en een (regionale) bekendheid hebben opgebouwd.
De wisselwerking tussen het filiaalbedrijf en de zelfstandige ondernemer zal altijd blijven
bestaan. Het is per winkelgebied de opgave telkens te zoeken naar het juiste evenwicht.
Landelijk bekende filiaalbedrijven zijn nodig voor enige herkenbaarheid en zijn veelal de
publiekstrekkers. Zelfstandige ondernemers zijn nodig voor het onderscheidende
vermogen van een winkelgebied. In een goede balans zullen de twee bedrijfsvormen
elkaar versterken.
Ook moet er ruimte worden geboden aan de continue behoefte en ook noodzaak voor
winkelformules om zich te kunnen aanpassen aan de wensen van de consument.
Segmentatie in doelgroepen en gebiedsprofielen kunnen waardevolle instrumenten zijn
om een concurrentievoordeel te verwerven. Dat wil zeggen; het proces om op grond van
één of meer kenmerken homogene groepen klanten (segmenten) te kunnen vaststellen
en klanten aan deze segmenten te kunnen toewijzen. Klantsegmentatie is een belangrijk
middel bij het onderscheiden van de marktbewegingen. Door bijvoorbeeld
winkelconcepten aan te passen op de wensen van de groeiende groep senioren is het
mogelijk voor winkeliers om extra omzet te realiseren.
5.5 Dorpscentra
Concept
Schaalvergroting zet door (ook in kleine kernen)
Aantal supermarkten daalt, maar omvang neemt toe
Schaalverkleining en superspecialisatie
Dorpscentrum staat onder druk
Upgraden en monitoren eigen centrum essentieel
De winkelcentra op dorpsniveau voorzien voor een belangrijk deel in de dagelijkse
behoefte van de consument. Efficiëntie en gemak zijn de kernwoorden voor deze centra.
De voorzieningen hebben bij voorkeur een centrale ligging in het verzorgingsgebied, zijn
goed bereikbaar per auto (maar ook per fiets en te voet) en hebben voldoende
parkeergelegenheid. Full-servicesupermarkten van moderne omvang (minimaal 1.000 m²)
zijn de trekkers. Complementaire supermarkten, zoals een discounter, versspeciaalzaken
en frequent benodigde non-food artikelen maken het aanbod compleet.
35

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
De dagelijkse artikelensector (en meer specifiek de supermarktbranche) is de laatste
jaren sterk in beweging. Een aantal trends en ontwikkelingen zijn relevant om te
vermelden:
Concept
De trend tot schaalvergroting zet verder door. Voor een rendabel functioneren en
de toenemende diversiteit in het productenpakket is een steeds groter
vloeroppervlak nodig. Deze schaalvergroting is ook in de kleinere plaatsen
zichtbaar.
Tegenover de schaalvergroting is tegelijk een trend van schaalverkleining en
specialisatie (zo ook landelijke producten) waar te nemen. Steeds vaker duiken
winkels op met een zeer specialistisch assortiment, zoals specerijen, koffie en
thee. Kleine winkelconcentraties staan onder druk. De kleinschaligheid van het
aanbod, het veelal ontbreken van trekkers, matige bereikbaarheid, onvoldoende
uitbreidingsmogelijkheden en een veranderd consumentengedrag zijn hiervan de
oorzaak.
Indien versterking en uitbreiding van het aanbod niet mogelijk is, wordt er steeds
vaker gezocht naar functieverandering. Combinaties met nevenfuncties (zoals
daghoreca bij een bakker) en maatschappelijke voorzieningen (welzijn, zorg)
kunnen mogelijkheden bieden om een bepaald voorzieningenniveau te blijven
bieden voor de consument.
Tegelijkertijd is er een opleving van dorpscentra waarneembaar. Het aanbod wordt
meer geconcentreerd en supermarkten in deze centra voeren waar mogelijk een
schaalvergroting uit. Zij kunnen op dit schaalniveau de publiekstrekkers zijn.
Randvoorwaarden daarbij zijn wel: goede bereikbaarheid, voldoende
parkeermogelijkheden, goede keuzemogelijkheden en een aantrekkelijke
uitstraling en presentatie.
Het koopgedrag van de consument is voor een belangrijk deel bepalend aan de
aanbodzijde. Door ervaring en de overvloed aan informatie is de hedendaagse
consument kritisch. Naast prijs en aanbod, wordt in toenemende mate rekening
gehouden met factoren als tijd, inspanning, gemak van keuzes en interne
(winkelinrichting en uitstraling) en externe (omgevingskwaliteit)
verschijningsvormen.
Dorpscentra dienen met het bovenstaande rekening te houden om in te kunnen spelen op
de dagelijkse behoefte van de consument. De concurrentie met andere/ meer omvangrijke
winkelgebieden zal immers alleen maar toenemen.
5.6 Online winkelen
De online retail bestedingen nemen toe, reizen, consumentenelektronica,
media en kleding voeren de boventoon
Verwachte daling naar vraag winkelruimte
Gemak en flexibiliteit voornaamste oorzaken groei
Fysiek winkelen blijft belangrijke vrijetijdsbesteding
Online winkelen heeft betrekking op de verkoop van producten en diensten via internet
aan particulieren.
36

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
De totale omzet van online aankopen is in 2009 uitgekomen op € 6 miljard en dat is 20%
meer dan in 2008. Het boeken van reizen voert hierbij de boventoon. Van de totale
bestedingen aan non-food (waaronder consumentenelektronica, media en kleding) werd
in 2008 4,6% uitgegeven via internet, in 2000 was dat nog maar 0,5%. De verwachting is
dat dit percentage toeneemt tot 10% in 2012 15 . Verwacht wordt dat dit zal leiden tot een
afnemende vraag naar winkelruimte, voornamelijk in de aanloopstraten van centrale
winkelgebieden. Daarnaast laten grote ruimte vragende retailers in A1-winkelstraten een
verkleining van de gevraagde winkeloppervlakte zien.
Nederlandse webwinkels hebben in de eerste helft van 2011 10 procent meer bestellingen
verwerkt ten opzichte van de webwinkelomzet in de eerste helft van 2010. 16
De belangrijkste oorzaak van de online omzetgroei is evenals in vorige jaren de groei in
het aantal bestellingen. Consumenten bestellen steeds vaker producten en/of diensten op
het internet. De consument bestelt steeds vaker en makkelijker, ook kleinere bestellingen,
via internet. Daarentegen neemt het gemiddeld besteed bedrag per bestelling in 2011, net
als in 2010, af. De groei van de online markt komt voornamelijk van bestaande online
kopers die vaker via het internet bestellen en daarmee de totale online markt stuwen. In
de eerste helft van 2011 waren er 8 miljoen online kopers, dit aandeel blijft ongeveer gelijk
aan het aantal kopers in de tweede helft van 2010.
De online markt zal voorlopig verder blijven groeien. Ondanks de crisis blijven
consumenten enthousiast om online te winkelen. Hierbij speelt gewenning een belangrijke
rol. De online consumentenbestedingen in 2011 was een ruime € 9 miljard.
Als belangrijkste redenen om online aankopen te doen gelden zaken als gemak,
tijdsbesparing en winkelen wanneer je wilt, maar ook de toegang tot producten die vaak in
de regio niet voorhanden zijn, een lagere prijs en een grotere keuze. Ruim 40% van de
consumenten gebruikt internet om zich te oriënteren op producten. Het belang van
vergelijking op straat neemt daarbij af. Echter, consumenten blijken na oriëntatie het
betreffende product toch vaak in een fysieke winkel te kopen. Men blijft de behoefte
houden om producten te zien, aan te raken, te proberen en te beleven. Internet blijft hier
„slechts‟ een ondersteunende rol vervullen.
Voorlopig dienen retailers in te zetten op de kansen die internetwinkelen met zich
meebrengt. Het is een extra verkoopkanaal met een groter bereik dan de fysieke winkel.
Multi-channeling is een optie: een combinatie van een fysieke winkel en een webshop.
15 Look Listen Learn 2008. SSM Retail Platform, 2008
16 Deze cijfers blijken uit de Thuiswinkel Markt Monitor 2011-1, het halfjaarlijkse onderzoek naar
online consumentenbestedingen door Blauw Research in samenwerking met GfK Retail &
Technology in opdracht van Thuiswinkel.org.
Concept
37

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Fysiek winkelen zal altijd een belangrijke tijdsbesteding blijven. Retailers, beleggers en
gemeenten kunnen de aantrekkingskracht van bestaande winkelcentra bevorderen door
te blijven investeren in een aantrekkelijke verblijfsomgeving voor de consument.
6 Beleid en initiatieven
Bij het formuleren van het gemeentelijke detailhandelsbeleid dient rekening gehouden te
worden met relevante beleidsstukken op rijk-, provinciaal- en lokaalniveau. Deze
beleidsstukken bieden aanknopingspunten voor de te formuleren visie op de
detailhandelsstructuur.
6.1 Rijksbeleid
6.1.1 Nota Ruimte
Met de invoering van de Nota Ruimte zijn de taken van het Rijk en de provincie
veranderd. Het Rijk benoemt slechts de kaders van haar ruimtelijk beleid. De
verantwoordelijkheden voor een nadere invulling ervan worden meer dan voorheen bij de
provincies en gemeenten neergelegd. Het locatiebeleid (ABC beleid 17 en PDV & GDV
beleid 18 ) heeft plaats gemaakt voor een integraal locatiebeleid voor bedrijven en
voorzieningen en kent daarmee geen specifiek ruimtelijk beleid meer voor de
detailhandel. Het integrale locatiebeleid richt zich op bundeling van verstedelijking en
economische activiteiten.
17 Het ABC-beleid is rijksbeleid dat arbeids- en bezoekers intensieve bedrijven en voorzieningen
koppelt aan goed door het Openbaar Vervoer (OV) ontsloten locaties. Bij het ABC-beleid gaat het
vaak om nieuwe ontwikkelingen. Buiten het ABC-locatie beleid zijn gemeenten zelf bevoegd om
parkeernormen vast te stellen.
18 In het verleden heeft het rijk een stringent vestigingsbeleid gevoerd. Voordat het PDV-beleid
werd ingevoerd bestond voor auto‟s, caravans en boten de mogelijkheid om zich perifeer aan te
bieden. Het PDV-beleid dat hierop volgde had als uitgangspunt dat de vestiging van
winkelvoorzieningen
op perifere locaties niet toegestaan was, met uitzondering van branches met volumineuze
artikelen, namelijk woninginrichting, bouwmarkten, tuincentra, auto‟s, boten en caravans. Na
enkele jaren werd het beleid uitgebreid met het zogenaamde grootschalige detailhandels
vestigingen (GDV) beleid. Dat GDV beleid maakte het voor de 13 stedelijke knooppunten mogelijk
om een cluster te ontwikkelen met alle mogelijke branches, behalve mode, supermarkten en
warenhuizen. Voorwaarde was wel dat de branches groter dan 1.500 m² verkoopvloeroppervlakte
waren. Onder druk van de marktpartijen is het PDV/GDV beleid met de komst van de Nota Ruimte
losgelaten.
Concept
38

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
6.2 Provinciaal beleid
6.2.1 Detailhandelsvisie Overijssel
Om aan de verantwoordelijkheid die vanuit het rijksbeleid opgelegd wordt invulling te
geven en nieuwe ontwikkelingen in de markt en in Overijssel een goede plek te geven,
heeft de provincie Overijssel een detailhandelsvisie opgesteld. 19
De huidige detailhandelsstructuur in Overijssel is omvangrijk en zeer divers. Vergeleken
met het Nederlands gemiddelde hebben de inwoners van Overijssel veel winkelmeters tot
hun beschikking. Daarnaast heeft de consument voldoende keus uit winkelgebieden voor
verschillende typen aankopen, zoals het recreatieve winkelen in binnensteden of het doen
van doelgerichte aankopen op woonboulevards.
De provinciale detailhandelsvisie beschrijft het wensbeeld voor de toekomstige
detailhandelsstructuur. Nieuwe detailhandelsontwikkelingen dienen bij voorkeur aan te
sluiten op bestaande detailhandelsconcentraties. Behoud en versterking van de positie
van de recreatieve binnensteden (Almelo, Enschede, Hengelo en Deventer) en
bovenlokaal verzorgende centra (Goor, Haaksbergen, Rijssen en Oldenzaal) heeft
prioriteit. Voor de lokaal verzorgende centra (waaronder Delden, Markelo, Hengevelde,
Diepenheim ) dient gestreefd te worden, voor zover haalbaar, naar een volwaardig en
compleet voorzieningenniveau op stads-, dorpsniveau. Op perifere concentraties en
themacentra (waartoe ook Zenkeldamshoek te Goor gerekend wordt) wordt alleen
detailhandel toegestaan die vanwege specifieke ruimtelijke eisen moeilijk inpasbaar is in
bestaande winkelgebieden en doelgericht bezocht wordt.
Detailhandel op boerderijen is volgens het provinciale beleid toegestaan, mits het zelf
geproduceerde en of aanverwante artikelen betreft en de detailhandelsactiviteit maximaal
100 m² bvo beslaat.
6.2.2 Omgevingsvisie Overijssel
De Omgevingsvisie benadrukt dat iedere inwoner binnen de provincie Overijssel moet
kunnen beschikken over een basisvoorzieningenpakket. Dit is in eerste instantie een
lokale aangelegenheid, maar gezien de uitgestrektheid van het buitengebied is het ook
van provinciaal belang. Provinciale financiering kan ingezet worden voor onder andere
dorpsplannen en Kulturhusen. De omgevingsvisie stelt dat weidewinkels 20 die de
basisvoorzieningen in dorp of binnenstad uithollen, ongewenst zijn. Hieronder staan de
kansen en bedreigingen die volgens de provincie van toepassing zijn op Overijssel.
De provincie benadrukt dat voor het aantrekkelijk maken en houden van een winkelgebied
samenwerking noodzakelijk is, zo ook draagvlak en participatie van belanghebbenden.
19 Detailhandelsvisie Overijssel 2007.
20 Grootschalige supermarkt en winkelcomplex buiten de centra van steden en dorpen
Concept
39

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Een sterke ondernemersvereniging functioneert doorgaans als aanjager van projecten en
acties, dit betaalt zich uit als een absolute winst voor een winkelgebied.
6.3 Plannen en initiatieven in de regio
Concept
Mogelijke komst van de Hornbach te Borne
De uitbreiding van het plein Westermaat in Hengelo
6.4 Lokaal beleid, plannen en initiatieven
6.4.1 Toekomstvisie Hof van Twente
De gemeente Hof van Twente heeft een toekomstvisie opgesteld. 21 De toekomstvisie
geeft een samenhangend beeld van de gewenste ontwikkelingsrichting van Hof van
Twente voor de lange termijn, zijnde 2030. De toekomstvisie legt niet alles vast, maar
geeft richting en is daarmee een fundament van waaruit keuzes gemaakt kunnen worden
die passen bij de identiteit van de kernen en de gemeente als geheel.
Voor de detailhandel is het streefbeeld voor 2030 geformuleerd. Dit houdt in, herkenbare
en compacte winkelconcentratiegebieden die modern zijn ingericht in de grotere kernen
van de Hof van Twente; Goor, Delden en Markelo. De beeldkwaliteit en uitstraling van de
winkelstraten is goed verzorgd. Voor Delden en Diepenheim is hierbij het historisch
stadsgezicht leidend. De detailhandel richt zich op de dagelijkse inkopen, verzorging en
serviceverlening, waarin het onderscheidende vermogen met internetwinkels bewust
wordt benadrukt. Immers het belang van internetverkoop zal in 2030 een grote invloed
hebben gehad op het winkelbestand in de Hof van Twente. In de kleinere kernen van de
Hof van Twente; Hengevelde, Diepenheim en Bentelo, is nog een bescheiden aantal
kwalitatief goede winkels aanwezig. De buurtschappen hebben een netwerk van kleine
verkooppunten aan huis en of boerderijen. Vooral lokale en streekeigen geproduceerde
consumptiegoederen passen goed op deze locaties.
6.4.2 Collegeprogramma
Voor de gemeente Hof van Twente is in 2010 een coalitieakkoord opgesteld. Het akkoord
vormt de basis voor het collegeprogramma, dat geldt als een uitvoeringsprogramma voor
de komende vier jaren . Het collegeprogramma zet in op de speerpunten duurzaam,
ambitieus, ondernemend en betrokken. Deze speerpunten vormen een vervolg op de
toekomstvisie “Hof van Twente, Zicht op 2030”.
Het collegeprogramma meldt over de detailhandel het belang om de bedrijvigheid hierin te
stimuleren door faciliterend op te treden. Bij noodlijdende situaties, zoals in de kern Goor,
is een strategische alliantie tussen gemeente en partners gewenst. Zo heeft de gemeente
faciliterend opgetreden door een masterplan tot centrumontwikkeling vast te stellen,
waardoor onder andere de vorming van een winkelconcentratiegebied wordt bevorderd en
de beeldkwaliteit en uitstraling van de winkelstraten kan worden verbeterd.
21 Hof van Twente; zicht op 2030, opgesteld in juni 2010.
40

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Ook onderzoekt de gemeente hierbij de mogelijkheden tot het inzetten van fiscale
instrumenten. Voor de concrete invulling van de bedrijvigheid in het centrum van Goor
doet de gemeente een beroep op het ondernemerschap van de ondernemers.
6.4.3 Masterplan Goor
Om de aantrekkingskracht van het centrum van Goor te versterken en de ontwikkeling
van Goor (en het centrum) te stimuleren, heeft de gemeente een integraal masterplan
voor het centrum opgesteld. Dit document geeft de gewenste ontwikkelingsrichting aan en
biedt een helder toetsingskader voor marktinitiatieven. In het masterplan centrum Goor
wordt gesteld dat Goor de grootste kern van de gemeente Hof van Twente is en dat het
winkelaanbod in het centrum dan ook groter is dan het aanbod in de overige centra in de
gemeente. In die zin vervult het centrum van Goor ook een functie voor inwoners uit deze
kernen. De Grotestraat is van oudsher de hoofdwinkelstraat. Aan deze straat worden
winkels afgewisseld met (avond)horeca, dienstverlening, woningen en overige functies
zoals kantoren. Aan het Weversplein zijn drie supermarkten gevestigd. Het winkelaanbod
is relatief groot en gevarieerd.
In de huidige situatie valt de grote spreiding van winkels en voorzieningen in het centrum
van Goor op. Een herkenbaar hart van het centrum ontbreekt. De grote spreiding van
voorzieningen, in combinatie met de vele onderbrekingen als gevolg van leegstaande
panden, leidt tot een matige structuur en samenhang in het centrumgebied.
De autobereikbaarheid van het centrum is goed. Vanuit alle windrichtingen is een goede
aansluiting op de parkeerroute rondom het centrum aanwezig. In het centrum is weinig
groen aanwezig; over het algemeen heeft het winkelgebied een nogal stenige uitstraling.
De inrichting van de openbare ruimte in het centrum is van wisselende kwaliteit. De
bestrating van de Grotestraat en omliggende pleinen is in zijn algemeenheid verzorgd.
Door een veelheid aan uitstallingen en een grote diversiteit aan (deels verouderd)
straatmeubilair heeft het centrum echter een rommelige uitstraling.
Concept
Ter verbetering van de ruimtelijke en functionele structuur en samenhang in het
centrum wordt in het masterplan de volgende visie uitgedragen;
Een compact kernwinkelgebied met eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op
strategische locaties en pleinen met horeca als verbindende elementen;
Overig centrumgebied voor laagfrequent en/of doelgericht bezochte functies;
Grote bronpunten parkeren rondom het kernwinkelgebied, met elkaar verbonden
via een heldere parkeerroute, daarnaast waar mogelijk in het toekomstige
centrumgebied parkeerplaatsen direct voor de winkels;
Een aantrekkelijk verblijfsgebied voor bezoekers;
Autovrij gedeelte rondom Hema en autovrije stegen tussen Grotestraat en
Weversplein;
Aantrekkelijke verblijfspleinen verspreid over het kernwinkelgebied;
41

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
In overige delen van het toekomstige centrum een inrichting als winkelerf (volop
ruimte voor voetganger; auto is te gast;
Sfeervol centrumgebied met verzorgde inrichting en waar mogelijk groen- en
water-elementen (sfeerverhogend).
Om de positie van het kernwinkelgebied te versterken staat het masterplan geen nieuwe
winkelontwikkelingen en/of uitbreidingen meer toe buiten het kernwinkelgebied, zie
onderstaande afbeelding. Naast de genoemde hoofdelementen worden in het masterplan
concreet projecten voorgesteld om het centrum van Goor aantrekkelijker te maken. Deze
projecten zal de gemeente gezamenlijk met Goor Collectief, de centrumondernemers en
de eigenaren tot uitvoering brengen. Zo worden enkele ingrepen in de openbare ruimte
voorgesteld, zoals het opplussen van de steeg tussen het Weversplein en de Grotestraat,
het autovrij maken van het deel Grotestraat tussen de Wijnkamp en de Herman
Heijermansstraat en het aanpakken van het Sterplein als hart van het centrum. Ten slotte
is het verbeteren van de beeldkwaliteit van bestaande panden één van de maatregelen
die in het masterplan worden genoemd. Voor het uitvoeringsprogramma en de organisatie
daarvan wordt verwezen naar het masterplan zelf. Deze is als bijlage opgenomen.
42

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
6.4.4 Structuurvisie Goor.
Voor Goor is een structuurvisie in concept gereed. Met betrekking tot het centrum wordt
geconformeerd aan het voornoemde masterplan van Goor. Onderstaande kenmerken
staan in de conceptversie van de structuurvisie Goor vermeld:
Concept
Goor ligt centraal in Hof van Twente en is tevens de grootste kern van de
gemeente. Qua bedrijven en instellingen heeft de kern betekenis voor de gehele
gemeente en ook het winkelaanbod in het centrum is groter dan het aanbod in de
overige centra binnen de gemeente. Door het sterk aanwezige dagelijkse aanbod
heeft het centrum van Goor een verzorgende functie voor de gehele gemeente.
Toch is Goor niet dé hoofdkern die qua grootte, uitstraling en verzorgende functie
van nature een hoofdrol vervult. Het behoud van voorzieningen staat echter onder
druk. De aanwezigheid van grote kernen als Hengelo, Enschede en Almelo op
relatief korte afstand trekt veel inwoners uit de gemeente voor met name de niet
dagelijkse sector en uitgaansgelegenheden. Daarnaast zijn ook de nabijgelegen
centra van Haaksbergen en Rijssen flink groter dan het centrum van Goor.
Een sterk punt van Goor is de goede bereikbaarheid (zowel per fiets, auto als
openbaar vervoer) en de gratis parkeergelegenheid. Tegelijkertijd zorgen deze
voorzieningen deels voor aantasting van de leefbaarheid in het centrum. Zo
bestaat er in Goor overlast in het centrum vanwege het doorgaande
(vracht))verkeer.
Buiten het centrum is in de wijk De Whee een klein voorzieningencluster
gevestigd, met onder meer een supermarkt en een drogisterij. In de huidige
voorzieningenstructuur is daarnaast de aanwezigheid van een min of meer
solitaire supermarkt aan de Van Kollaan relevant.
Verspreid in de stad zijn nog op diverse plaatsen kleinere winkels, horecabedrijven
en overige voorzieningen aanwezig.
Ten slotte bevinden zich op het bedrijventerrein Zenkeldamshoek enkele
grootschalige detailhandelsvestigingen (PDV‟s). Nieuwe PDV-ontwikkeling wordt
in principe ook alleen hier toegestaan.
Om het functioneren van het toekomstige centrum van Goor te verbeteren wordt conform
het masterplan van Goor gestreefd naar een compact kernwinkelgebied met een
eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op strategische locaties en pleinen met horeca als
verbindende elementen. Belangrijke voorwaarde voor een sterk kernwinkelgebied is in
ieder geval om buiten het centrum van Goor, i.c. het plangebied van voorliggende
structuurvisie, geen nieuwe winkelontwikkelingen en uitbreidingen toe te staan. De
voorgestane concentratie zal leiden tot de noodzakelijke toename van
passanten/bezoekers in het kernwinkelgebied, hetgeen een positieve impuls voor
investeringen zal hebben.
43

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
6.4.5 Bedrijventerreinenvisie
In de bedrijventreinenvisie wordt de detailhandel vooral benaderd vanuit de trend naar
schaalvergroting. Een aantal branches is vanwege de omvang en aard van de artikelen
en/of winkel niet inpasbaar in reguliere winkelgebieden. Een zorgvuldige inpassing van
volumineuze winkels in de verzorgingsstructuur is noodzakelijk. De gemeente wil dan ook
onder voorwaarden ruimte bieden aan perifere detailhandel. Zo wordt Perifere
Detailhandel Vestigingen (PDV) zoveel mogelijk geclusterd op een aantal zones. Dit levert
namelijk zowel voordelen op voor de betrokken bedrijven als consumenten.
De bedrijven kunnen profiteren van elkaars nabijheid, aantrekkingskracht en
gemeenschappelijke faciliteiten zoals parkeren. Clustering draagt bovendien bij aan het
beperken van het aantal verkeersbewegingen. PDV-ontwikkeling wordt in principe alleen
toegestaan op Zenkeldamshoek, tenzij het elders een aangetoonde meerwaarde oplevert
voor de verzorgingsstructuur.
Via een ontheffingsmogelijkheid van het college is een PDV mogelijk in de Hof van
Twente. In aansluiting op het landelijke beleid zijn de volgende soorten bedrijven als PDV
in de Hof van Twente toegestaan:
bouwmarkten
tuincentra
buitensport
woninginrichting
autoshowrooms
De groei van de internethandel heeft de opkomst van de webwinkel tot het gevolg. Een
webwinkel heeft vaak een reparatie- en opslagruimte, waardoor deze locaties ruimte
nodig hebben. De tendens is dan ook dat een webwinkel gevestigd is op een
bedrijventerrein. In de Hof van Twente is een webwinkel toegestaan op een
bedrijventerrein zolang de hoofdactiviteit een groothandel met opslag is. Het is niet
toegestaan om enkel detailhandel te bedrijven.
Een Grootschalige Detailhandelsvestiging (GDV) is niet mogelijk in de Hof van Twente.
Uit het rijksbeleid vloeit namelijk voort dat GDV locaties uitsluitend en onder
randvoorwaarden worden toegestaan in stedelijke knooppunten, zoals op de
“Westermaat” in Hengelo.
6.4.6 Ambulante handel
In de Hof van Twente zijn een drietal weekmarkten aanwezig; in Goor, Markelo en in
Delden. Ook is er een maandelijkse streekmarkt te Delden. De weekmarkt heeft vooral
een aantrekking op het publiek binnen de eigen kern, terwijl de streekmarkt in Delden ook
publiek van buiten aantrekt waaronder toeristen.
De markt geldt als een publiekstrekkende voorziening voor het centrum van de kernen.
Als de relatie tussen de markt en het aanwezige winkelbestand en de horeca wordt benut,
kan de publiekstrekkende rol van de markt optimale vormen aannemen.
Concept
44

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
6.4.7 Evenementen
In de Hof van Twente worden vele evenementen georganiseerd. Elke kern heeft zo zijn
activiteiten die zowel eigen als buiten de kern publiek aantrekt. De tendens is dat de
evenementen vaak worden georganiseerd door de lokale ondernemersvereniging of dat
er zelfs een evenementencoördinator is aangesteld. Dit heeft als voordeel dat een
evenement, met daarbij de horeca, een toegevoegde waarde kan hebben voor de
detailhandel.
6.4.8 Winkeltijden
Volgens de Winkeltijdenwet kan iedere winkel open zijn van 6.00 uur 's morgens tot 22.00
uur ‟s avonds. Dit geldt voor zowel op een doordeweekse dag als op een zaterdag. Voor
de Hof van Twente komt daarbij de koopavond op elke vrijdag. Het is echter niet verplicht
om de winkel op een koopavond open te hebben. Buiten de reguliere winkeltijden bestaat
de mogelijkheid om twaalf keer per jaar een koopzondag aan te vragen ten behoeve van
bijzondere gelegenheden/ feestelijkheden. Veelal gaat een koopzondag gepaard met een
evenement, zodat de koopzondag een maximale aantrekking kan hebben op het publiek.
Een goede samenwerking tussen de lokale winkeliers, de plaatselijke
ondernemersvereniging en de evenementenorganisator is hierbij van belang. De
gemeente erkent dit belang door bij den behandeling van een evenementenaanvraag als
bepaling te hebben opgenomen dat de organisator contact dient op te nemen met de
plaatselijke ondernemersvereniging. In de praktijk komt het veelvuldig voor dat de
ondernemersvereniging juist de organisator is van het evenement en dus is de
samenwerking met de winkeliers al gewaarborgd.
Via de Winkeltijdenwet is een reguliere zondagopenstelling voor supermarkten mogelijk
per 15.000 inwoners van een gemeente. Echter de Winkeltijdenwet wordt nader
uitgewerkt in de gemeentelijke verordening over winkeltijden. Zo is voor de Hof van
Twente bepaald dat een supermarkt niet standaard op zondag open mag zijn, ongeacht
het aantal inwoners. Hierop geldt een uitzondering voor de kernen met een toeristische
status, waaronder Delden en Diepenheim. In de centra van Diepenheim en Delden
kunnen de winkels, zo ook de supermarkten, het hele jaar op zondag open zijn van 12.00
uur tot 17.00 uur. Het is echter niet verplicht om de winkel op een zondag open te hebben.
7 De gewenste detailhandelstructuur van de Hof van
Twente
Dit hoofdstuk gaat over de detailhandelstructuur van de Hof van Twente voor de komende
10 jaar. Voor de gemeente in het geheel geldt het streven om het huidige winkelbestand
te behouden en waar mogelijk te versterken. Daarbij is van belang het besef dat
ogenschijnlijk overschot aan (leegstaande) winkelruimte niet vertaald moet worden in het
stoppen van nieuwe ontwikkelingen.
Concept
45

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Kansrijke locaties dienen versterkt te worden. Ontwikkeling van sterke centrumgebieden
draagt namelijk bij aan een snelle sanering van het marginaal aanbod op minder
aantrekkelijke locaties. De komende jaren zullen leegstand en stagnatie in
winkelgebieden waarschijnlijk toenemen. Marktpartijen stellen zich, veelal
noodgedwongen, terughoudend op. Hierdoor is het van belang om te (blijven) voorzien in:
• een gezond ondernemersklimaat voor bestaande en nieuwe detailhandel;
• complete en aantrekkelijke voorzieningen voor consumenten, prettige
leefomgeving;
• duurzaam en intensief ruimtegebruik en winkelgebieden met ruimtelijke kwaliteit.
Dit is een moeilijke opgave gezien de recessie en de bevolkingskrimp. Daarbij heeft de
gemeente rekening te houden met de bezuinigsopgave en de bijbehorende focus op de
kerntaken. Een realistische ambitie is dan ook gewenst.
7.1 Rol gemeente
Hoe zorgt de gemeente voor de drie voornoemde condities? Hoe dient zij om te gaan met
leegstand en hoe kan de markt worden gestimuleerd? Is beleid opstellen wel zinvol en in
welke mate mag de gemeente sturen? 22 Dit zijn vragen die de gemeente Hof van Twente
zichzelf stelt ten aanzien van een gezonde duurzame detailhandelstructuur. In de
volgende paragraven staan uitgangspunten verwoord die de gemeente Hof van Twente
toepast bij de beleidsvorming betreffende detailhandel.
7.1.1 Keuzes maken bij ruimtelijk detailhandelsbeleid
Vaak wordt verondersteld dat het zoveel mogelijk meewerken aan marktinitiatieven de
markt ook optimaal zal faciliteren. Echter de marktpartij, die de overheid nodig heeft bij
projectrealisatie, is vooral gebaat bij duidelijke keuzes. Immers als “alles overal kan” geeft
dit voor zowel ontwikkelaars, eigenaren van vastgoed als retailers onzekerheid. Zij zullen
dan niet snel (kunnen) investeren, zeker niet in complexe projecten op kostbare locaties.
De gemeente heeft weinig instrumenten om rechtstreeks te sturen in het type en de
kwaliteit van winkelvoorzieningen. In het kader van de Wet ruimtelijke ordening zijn
gemeenten verplicht actuele bestemmingsplannen te maken. Via het Besluit ruimtelijke
ordening (Bro) is de mogelijkheid opgenomen om binnen de bestemming detailhandel
regels op te nemen met betrekking tot branches. De motivering ervan dient te gebeuren
op basis van ruimtelijk relevante argumenten, niet vanuit argumenten van
concurrentiebeperking. Op deze manier kan de ontwikkeling van het winkelbestand
gestuurd worden naar de te leveren bijdrage aan de bestaande/ beoogde winkelstructuur.
22 “Dynamiek door beleid, hoe de overheid de winkelmarkt stimuleert”. Opgesteld door DTNP in
opdracht van HBD en CBW-Mitex, 26 april 2011
Concept
46

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Aldus voert de gemeente Hof van Twente duidelijke keuzes uit waar detailhandel mag en
waar niet, bijvoorbeeld in de bedrijventerreinenvisie 2012- 2022, de geactualiseerde
bestemmingsplannen, Materplan Goor. Deze detailhandelsnota zal, na vaststelling, de
grondslag vormen voor nadere keuzes (prioriteiten) voor de winkelstructuur en zal het de
benodigde onderbouwing bieden voor detailhandel in bestemmingsplannen en bij de
toetsing van nieuwe initiatieven.
7.1.2 Afstemming met naburige gemeenten en Regio Twente
Op regionaal niveau dienen de gemeentelijke ambities en visies te worden afgestemd met
naburige gemeenten. Hierdoor is er een duidelijke visie op de regionale
detailhandelsstructuur en biedt dit de marktpartijen duidelijkheid en zekerheid. De
gemeente Hof van Twente zal haar detailhandelsnota afstemmen met de buurgemeenten
en de Regio Twente, voordat deze is vastgesteld. In voorbereiding van deze nota zijn de
reeds bestaande detailhandelsvisies van de omliggende gemeenten betrokken.
7.1.3 Te onderzoeken actiepunten gemeente
Naast de voornoemde uitgangspunten, is het zaak om concrete actiepunten te formuleren
die de gewenste detailhandelstructuur kunnen ondersteunen. De ondernemers zelf
vervullen hierin een belangrijke rol. De gemeente Hof van Twente wil samen met de
ondernemers inzetten op onderzoek naar de haalbaarheid van onderstaande actiepunten:
Concept
Het wel/ niet aanpassen van de winkeltijden
Het oprichten van een ondernemersfonds
De actiepunten zullen nader moeten worden uitgewerkt in een plan van aanpak met
daarbij de middelen, tijdschema en actiehouder. Als basis hiervoor zullen nadere
afspraken met de ondernemersverenigingen/ het ondernemersplatform worden gemaakt,
conform de werkwijze van de “Economische werkgroep/ Economisch actieplan” van de
Hof van Twente.
7.1.3.1 Winkeltijden
De gemeente is zich bewust van de discussie over de winkelopeningstijden, met name de
zondagopenstelling voor de supermarkten. Volgens de huidige gemeentelijke verordening
is een zondagopenstelling van een supermarkt binnen de Hof van Twente niet mogelijk.
Voor Delden en Diepenheim geldt hiervoor een uitzondering, omdat zij een toeristische
status hebben en dus alle winkels in het centrum op zondag open mogen zijn
van 12.00 – 17.00 uur.
De gemeente kan onderzoeken of er een behoefte bestaat aan een
zondagopenstelling voor de supermarkten in de Hof van Twente.
De gemeente kan hierbij aansluiting zoeken met de mogelijk te veranderen
regelgeving vanuit de Rijksoverheid ten opzichte van de Winkeltijdenwet. Namelijk
volgens het Regeerakkoord 2012 wordt de wettelijke winkelsluiting op zondag
opgeheven, waardoor het aan de gemeente is om desgewenst nadere regels te
treffen.
47

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
7.1.3.2 Ondernemersfonds
Een ondernemersfonds kan voor de ondernemers een mogelijkheid zijn om samen te
werken aan een sterker winkelgebied, waarbij de lusten én de lasten eerlijk worden
verdeeld. Er zijn een aantal instrumenten tot ondernemersfondsen ontwikkeld:
Concept
Het OZB fonds, bestaande uit Onroerende Zaak Belasting “niet-woningen” (o.a.
toegepast in Leiden, Lisse, Katwijk en Delft).
Het reclamefonds wel of in combinatie van precariobelasting, voortvloeiende uit de
Reclamebelasting en de Precariobelasting (reclamefonds is o.a. toegepast in
Voorschoten).
De bedrijfsinvesteringszone (BIZ) (o.a. toegepast in in Alphen aan den Rijn, Den
Haag, Westland, Rijswijk, Noordwijk, Zoeterwoude en Zoetermeer).
Nota bene: De BIZ is gebaseerd op een experimentenwet, die geldig was tot het
eind van 2011. De wet wordt nu geëvalueerd. Een definitieve wet is er op z‟n
vroegst in 2015. Voorlopig kan er dus geen nieuwe BIZ worden opgestart. Gelet
op de benodigde voorbereidingstijd van een half jaar adviseert de Kamer van
Koophandel (KvK) om géén BIZ meer op te starten voor de definitieve wetgeving.
7.1.3.2.1 Werkwijze OZB-fonds
Via een opslag op de OZB niet-woningen betaalt iedere ´ondernemer´ (hieronder vallen
sport-, onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en musea) een extra bedrag aan OZB. De
gemeente int dit bedrag bij de jaarlijkse aanslag en hevelt dit bedrag over aan een op te
richten Stichting Ondernemersfonds. De stichting beheert deze gelden voor de
ondernemersverenigingen die dit geld kunnen benutten voor collectieve
ondernemersdoelen. Via de OZB-gegevens van de gemeente wordt gekeken hoeveel
geld door een gebied wordt opgehaald. Dit geld (met een kleine inhouding voor
overheadkosten van de stichting) mag de vereniging dan gebruiken voor haar activiteiten.
Jaarlijks wordt aan de verenigingen gecommuniceerd wat hun budget (´trekkingsrecht´) is.
De stichting Ondernemersfonds is belanghebbende bij de uitvoering van activiteiten door
ondernemersverenigingen en doet vanuit die hoedanigheid aangifte van btw. De
gemeente kan tot 2014 deze extra betaalde btw aan het fonds teruggeven via het BTW
compensatiefonds. Volgens het Regeerakkoord 2012 wordt het btw-compensatiefonds
per 2014 afgeschaft, zodat de gemeente hier geen beroep meer op kan doen.
Specifieke eigenschappen:
De OZB verhoging kan alleen gemeentebreed over alle niet-woningen worden
ingesteld. Dat betekent dat de OZB-verhoging zowel voor de binnenstad als de
bedrijventerreinen en onderwijsinstellingen geldt. Wel is het mogelijk om binnen
het fonds geld te ´labelen´ naar gebied, zodat ieder gebied haar eigen geld kan
besteden.
Via de OZB niet-woningen betalen alle huurders én eigenaren mee. Dat zijn
winkeliers, ondernemers, maar ook sport-, zorg- en onderwijsinstellingen.
48

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Concept
De gemeenteraad stelt de jaarlijkse OZB vast. De ondernemers kunnen om een
verhoging/ verlaging vragen. De gemeente zal hiervoor een draagvlakmeting
uitvoeren.
Het OZB fonds kan enkel bestaan zolang de ondernemers het ondersteunen. Het
is mogelijk om het fonds in eerste instantie voor een bepaalde periode op te
richten en te evalueren.
De ondernemersverenigingen maken collectieve plannen voor de besteding van
hun eigen budget. Dat kan leiden tot verschillende uitgaven, zoals een
centrumcoach, het instellen van parkmanagement of het aanschaffen van
feestverlichting.
7.1.3.2.2 Werkwijze Reclamefonds
Via het invoeren van reclamebelasting kan een gemeente geld voor de ondernemers
innen dat ten goede komt aan collectieve activiteiten. Deze belasting heeft betrekking op
een openbare aankondiging die zichtbaar is vanaf de openbare weg. Het tarief kan
worden vastgesteld op basis van de afmeting of van de locatie waar het pand is gelegen.
Het kan ook zo zijn dat alle varianten worden gelijkgesteld en onder eenzelfde tarief
vallen. Dit kan de inningskosten beperken, omdat hierin tevens het opmeten van de
uitingen wordt begrepen.
Specifieke eigenschappen:
Voor de invoering van een reclamefonds kan een afgebakend gebied worden
bepaald, dat hoeft niet gemeentebreed te zijn.
De ondernemers die een uiting op hun pand hebben aangebracht, zichtbaar vanaf
de openbare weg, betalen mee. Het gaat alleen om de gebruikers van het pand,
niet om de eigenaren. Dit is van belang bij een hoge mate van leegstand van
winkelpanden.
Op verzoek van de ondernemers stelt de gemeenteraad de jaarlijkse
reclamebelasting vast en bepaalt zij dat het fonds ten gunste van de ondernemers
komt. De gemeente zal hiervoor een draagvlakmeting uitvoeren, bijvoorbeeld via
een referendum.
Het reclamefonds geldt zolang de ondernemers het ondersteunen en er behoefte
aan hebben.
De ondernemersverenigingen maken plannen met collectieve doeleinden ter
besteding van het geld.
Precariobelasting
De gemeente kan, naast reclamebelasting, ook precariobelasting heffen voor het gebruik
van gronden die zijn bestemd voor openbare doeleinden. De samenloop van
reclamebelasting en Precariobelasting is toegestaan, omdat beide belastingvormen een
andere grondslag hebben.
49

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Veelal zijn het horecabedrijven of winkels die met de precariobelasting worden belast,
bijvoorbeeld voor het gebruik van gemeentegrond ten behoeve van terrassen of
uitstallingen. Voor het opleggen van een aanslag precariobelasting is niet de bestemming
van het bestemmingsplan bepalend, maar het feitelijk gebruik.
7.2 Toekomstige detailhandelstructuur per kern
Per kern dient er specifiek aandacht te zijn voor de detailhandelstructuur en de
bijbehorende karakteristieke eigenschappen. De consument kiest namelijk het
winkelgebied uit afhankelijk van zijn bezoekersmotief, bijvoorbeeld sfeer of snel en
efficiënt.
7.2.1 Goor
Om het functioneren van het toekomstige centrum van Goor te verbeteren wordt conform
het masterplan van Goor gestreefd naar een compact kernwinkelgebied met een
eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op strategische locaties en pleinen met horeca als
verbindende elementen. Belangrijke voorwaarde voor een sterk kernwinkelgebied is in
ieder geval om buiten het centrum van Goor, i.c. het plangebied van voorliggende
structuurvisie, geen nieuwe winkelontwikkelingen en uitbreidingen toe te staan. De
voorgestane concentratie zal leiden tot de noodzakelijke toename van
passanten/bezoekers in het kernwinkelgebied, hetgeen een positieve impuls voor
investeringen zal hebben.
7.2.2 Actieprogramma Goor
De gemeente kan faciliterend optreden ten aanzien van Goor. Zij doet dit door:
Concept
Het vastgestelde Masterplan uit te voeren, in samenwerking met de ondernemers
en de ondernemersvereniging Goor Collectief.
De structuurvisie Goor op te stellen, in samenwerking met de ondernemers en de
ondernemersvereniging Goor Collectief.
In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden
onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds.
7.3 Toekomstige detailhandelstructuur Markelo
Markelo heeft in beginsel een goede detailhandelstructuur met een compleet
winkelaanbod in dagelijkse artikelen. Echter een opwaardering van het winkelareaal voor
niet-dagelijkse artikelen zou wenselijk zijn. De Grotestraat in Markelo heeft meer
uitstraling nodig, zodat de levendigheid van het centrum zich hier kan concentreren. Het
centrumgebied heeft ook meer evenwicht nodig door een publiekstrekker te lokaliseren in
het westelijke deel van de Grotestraat, bijvoorbeeld een supermarkt. Het zou gunstig zijn
om het winkelgebied in dit gebied niet teveel te laten doorbreken door niet-winkelfuncties.
Bepaalde bedrijven zijn door hun historie in het winkelgebied van Markelo gelegen, terwijl
zij eerder thuis horen op een bedrijventerrein. Het is wenselijk om deze bedrijven te
huisvesten op een passende bedrijfslocatie.
50

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
Op initiatief van de ondernemers wordt gedacht aan de opwaardering van het
winkelgebied (Grotestraat) juist doordat Arkervaart/ voormalige Coberco fabriek negatief
beeldbepalend aanwezig is. Verder kan de parkeerruimte rondom Bill‟s Bar en de
supermarkt Dirk van de Broek een verbetering gebruiken in de zin van ruimtelijke kwaliteit.
Ook de pleinruimten in de omgeving van de kerk hebben een recreatieve potentie, echter
de verblijfsfunctie is hier niet optimaal. Kleinschalige horeca zou een meerwaarde kunnen
zijn. Tenslotte is de verkeersintensiteit van de Grotestraat in het centrum van Markelo
hoog en zorgt de bevoorrading via de Grotestraat voor verkeersoponthoud.
7.3.1 Actieprogramma Markelo
Concept
De gemeente heeft faciliterend opgetreden door bovenstaande toekomstige
ontwikkelingen op te nemen in de structuurvisie Markelo (2010).
De gemeente treedt faciliterend op door te onderzoeken of het bedrijventerrein in
Markelo kan worden uitgebreid, zodat de bedrijven uit het centrum naar het uit te
breiden bedrijventerrein kunnen verhuizen.
De gemeente kan de structuurvisie verwerken in een op te stellen geactualiseerd
bestemmingsplan.
De gemeente denkt mee bij het initiatief van de ondernemers om een plan te
ontwikkelen voor opwaardering Grotestraat.
De gemeente kan een onderzoek verrichten naar de haalbaarheid tot het geven
van een ruimtelijke kwaliteitsimpuls aan de parkeerruimte rondom Bill‟s Bar en de
supermarkt Dirk van de Broek.
De gemeente kan een onderzoek doen naar her verlagen van de
verkeersintensiteit van de Grotestraat in het centrum van Markelo, bijvoorbeeld via
een laad- en los reglement.
In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden
onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds.
7.4 Toekomstige detailhandelstructuur Delden
Delden kent al een goede detailhandelstructuur en heeft een sterke aantrekkingskracht op
zowel eigen publiek als daarbuiten. Winkels die zich profileren door hun uitzonderlijke
kwaliteit dragen hieraan bij. Maar ook de “Streekmarkt Twente” speelt hierin een
belangrijke rol. De streekmarkt heeft uiteraard een positieve werking voor het toerisme,
maar het levert ook een wezenlijke bijdrage aan de belangstelling van de consument voor
verse en “eerlijke” streekproducten die op kleinschalige wijze worden geproduceerd.
Delden kan zich ten aanzien van dit consumentenbewustzijn profileren in Twente. Delden
heeft als meerwaarde het sfeervolle centrum. Landgoed Twickel zorgt voor een extra
toeristische aantrekkingskracht voor het centrum van Delden. Echter de openbare ruimte
in het centrum van Delden kan een kwaliteitsverbetering gebruiken. Door de Langestraat
heeft het verkeer toegang tot het centrum. Dit kan een voordeel zijn, maar het draagt niet
bij aan de verblijfsfunctie in het winkelgebied. Ook is het wenselijk om de route tussen de
publiekstrekkers; de supermarkt en het recreatieve winkelgebied te optimaliseren.
Hierdoor kunnen de winkelgebieden van elkaar profiteren.
51

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
De ontwikkeling van het voormalig stadhuis Delden geeft het centrumgebied van Delden
een extra impuls qua uitstraling en variatie van winkel gerelateerde functies. Wel komt
hierdoor de reguliere markt in de beknelling. Er dient een duurzame positionering van de
markt te worden gekozen in Delden, omdat de markt bijdraagt aan de dynamiek in het
centrum.
7.4.1 Actieprogramma Delden
De gemeente heeft een structuurvisie (2005) opgesteld en dus de mogelijke
ontwikkelingen gefaciliteerd.
De gemeente kan onderzoeken of de verkeersdruk in de Langestraat verminderd kan
worden door laad- en lostijden in te stellen.
Ook kan de gemeente onderzoeken of voor een beter functioneren van het centrum
een scheiding van het kort- en langparkeren wenselijk is.
De gemeente zou een betere link tussen Delden en het landgoed Twickel kunnen
bereiken door de route tussen het NS-station en het landgoed via het centrum van
Delden te stimuleren.
De gemeente onderzoekt in samenwerking met de marktcommissie de mogelijkheden
tot herpositionering van de reguliere markt in het centrum van Delden.
De gemeente kan, samen met het bestuur van de “Streekmarkt Twente”, onderzoeken
of een uitbreiding of het vergroten van het spin-off effect een goede ontwikkeling kan
zijn voor de streekmarkt/ Delden en omgeving.
In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden
onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds.
7.5 Toekomstige detailhandelstructuur Diepenheim
Diepenheim heeft weliswaar een beperkt winkelaanbod, maar het is wel variabel en uniek
in een sfeervol centrum. Het is wenselijk om de eenheid van het gebied aan de
Grotestraat te versterken door een verdere concentratie van centrumvoorzieningen. Kunst
speelt voor de ontwikkeling van Diepenheim een steeds belangrijker rol. Het leidt er toe
dat nieuwe initiatieven worden genomen, dat er veel bezoekers naar Diepenheim en
omgeving komen en dat specifieke bedrijvigheid zich in de kern vestigt.
Het KunstWerk Diepenheim kan mogelijkheden bieden voor de detailhandel en horeca.
Echter de fase waarin KunstWerk Diepenheim verkeert, is nog te onzeker om hieraan
concrete gevolgen aan te verbinden.
7.5.1 Actieprogramma Diepenheim
De gemeente heeft een bestemmingplan (2009) opgesteld waarin de voornoemde
wenselijke ontwikkeling staan gefaciliteerd.
De gemeente is betrokken bij het project KunstWerk Diepenheim. Dit kan een nieuwe
toeristische impuls zijn voor Diepenheim. Als voorwaarde geldt wel dat binnen de
reeds vastgestelde uitgangspunten een dekkende exploitatie moet worden
gegarandeerd.
In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden
onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds.
Concept
52

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
7.6 Toekomstige detailhandelstructuur Hengevelde
Hengevelde heeft al een goede detailhandelstructuur. Het verzorgingsniveau van
Hengevelde kan worden aangemerkt als compleet, ook al is het aanbod voor de eigen
inwoners en de omgeving wat beperkt. Hengevelde kan deze kracht versterken door zich
te richten op de detailhandel in dagelijkse artikelen, omdat die potentie al aanwezig is en
ook benadrukt wordt door de zelfstandige ondernemers in de vorm van een slager en
bakker. Hengevelde dient de bestaande detailhandel minsten te behouden. Het zou
wenselijk zijn dat de detailhandel zou uitbreiden voor een meer regionale uitstraling/
aantrekkingskracht. Een aandachtspunt is de Goorsestraat in het centrum. Dit is een
drukke doorgaande provinciale weg, dat veel vrachtverkeer aantrekt. De Goorsestraat is
ingrijpend heringericht, om in ieder geval de snelheid laag te houden. De veiligheid en
leefbaarheid in het dorp zijn hiermee gebaat. Ondanks de recente herinrichting, is de
Goorsestraat nog altijd een knelpunt in Hengevelde. De functie als verkeersader en de
centrumstraat voor Hengevelde botsen met elkaar.
7.6.1 Actieprogramma Hengevelde
De gemeente heeft voornoemde wenselijke ontwikkelingen gefaciliteerd in de
structuurvisie (2009).
De gemeente kan onderzoeken op welke wijze de functie van de Goorsestraat als
verkeersader en de centrumstraat voor Hengevelde beter gecombineerd kan
functioneren.
In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden
onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds.
7.7 Toekomstige detailhandelstructuur Bentelo
De detailhandel in Bentelo kenmerkt zich door een zeer klein aanbod met daarbij unieke
speciaalzaken, zoals de Wijngaard Hof van Twente. Het is van belang om de toeristische
aantrekkingskracht van deze bedrijvigheid te erkennen voor de Hof van Twente en dus
hiervoor ruimte te bieden, ook al is het niet direct passend voor de kleinschaligheid van
Bentelo. Voor de dynamiek van de kern Bentelo is het van belang om de aanwezige
detailhandel te behouden. De naburige kernen, zoals Delden en Hengevelde, kunnen de
inwoners van Bentelo voorzien in dagelijkse/ niet dagelijkse aankopen.
7.7.1 Actieprogramma Bentelo
Mochten de ondernemers in Bentelo behoefte hebben aan een ondernemersfonds
dan kan de gemeente, gezien de kleinschaligheid van Bentelo, onderzoeken of zij
kunnen aansluiten bij een op te richten een ondernemersfonds binnen de Hof van
Twente.
7.8 Buitengebied
Uit het nog vast te stellen bestemmingplan Buitengebied (2012) volgt, dat het
buitengebied van de Hof van Twente geen detailhandelstructuur kent. Uitgangspunt is dat
er geen nieuwe of uit te breiden detailhandel wordt toegestaan. Wel verdient de
Concept
53

Hof van Twente, Detailhandelsnota 2013- 2023
detailhandel die een link heeft met het buitengebied aandacht. Namelijk door het
agrarische karakter van de verkoopactiviteiten danwel door de grootschaligheid van de
verkoopactiviteiten kan dit soort detailhandel juist goed gesitueerd zijn in het
buitengebied.
De historisch gegroeide detailhandel-locaties worden door het bestemmingplan
Buitengebied erkend door de aard van de verkoopactiviteiten te beperken door de
koppeling aan de feitelijke activiteiten met daarbij een oppervlaktebeperking (in m2).)
Deze locaties krijgen dus niet de bestemming „detailhandel‟, waardoor er geen uitbreiding
mogelijk is. Buiten de kernen, buitengebied van de Hof van Twente, dient geen nieuwe of
uit te breiden detailhandel te worden toegestaan. Dit ter versterking van de detailhandel in
het centrum van de kernen, “verrommeling” van het buitengebied tegen te gaan en een
verkeersaantrekkende werking te voorkomen ten koste van bestaande winkelgebieden.
Gezien het voorgaande is in het Vrijkomende Agrarische Bouwwerken beleid (VAB beleid)
bewust bepaald dat door toepassing van deze regeling geen detailhandel kan worden
gerealiseerd in daartoe verbouwde vrijkomende agrarische bouwwerken.
7.8.1 Actieprogramma buitengebied
Concept
De gemeente heeft het bestemmingsplan buitengebied in uitvoering met daarin de
bovenstaande uitgangspunten vermeld.
8 Bijlagen
Koopstromenonderzoek 2010 van de kernen Goor, Markelo, Delden, Diepenheim
en Hengevelde.
Masterplan Goor
54