1996 - 5 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

We vertrokken nu in de riehting van de Gunung Penrissen op
zoek naar een longhouse waar we de komendc nacht zouden
kunnen verblijvcn. Bij het longhouse aangekomen dienden we
ons eerst bij de dorps-oudste te melden. Deze man, van wie
men vertelde dat hij drieennegentig jaar oud was, WilS nog
steeds in funetie alhoewel er inmiddels een opvolger was
benoemd.
Na een moeizilam verlopend gesprek, waarbij we geholpen
werden door cen meisje van begin twintig dat redelijk engels
sprak, bleel< dilt de miln mij met mijn foto-koffer aanzag Vaal'
een dokter. Zijn hoofd was voor een groat deel omwonden
met natte lilppen en hij klaagde over hoofdpijn. We voorzagen
hem dus milar va n een aspirine. We kregen daarna een
rondleiding door het uitgebreide complex en vemilmen dilt
ongeveer tweeduizend men5en in dit aaneengesloten dorp op
palen wonen. Dit moet verreweg het grootste longhouse
gewecst zijn, dat we tot dan toe hadden gezien.
Aa n het einde van deze indrukwekkende rondwandeling
toonde onze nog jonge gastvrouw het onderkomen waar we
konden overnachten en zij verwelkomde ons daar met meerdere
glaasjcs zelfgestookte rijstwijn.
Het door ons meegebraehte voedsel werd door haar met de
hulp Viln een Viln onze dragers klaargemaakt. lntussen gingen
wij het gebied verkennen waar we de volgende dag wilden
verzamelen. Het bleek nodig om toestemming te vragen
omdat daar een nederzethng is gevestigd van een vijftigtal
mensen ,,-lie met behulp Viln enonne machine's aan het
kappen waren. Gelukkig bleek dit geen enkel probleem op te
leveren. We kregen ook nog de kans even een blik te werpen
op de weg die we moesten berijden om de berg op te gaan
en het ter beschikking hebben van een auto met vierwielaandrijving
leek niet overbodig.
Terug in het longhouse was het avondeten gereed en tot laat
in de avond za ten we met z'n allen bij een open vuur te praten.
Plotseling werden we opgesehrikt door de mededeling
va n een dorpsgenoot die aan onze gastvrouw vertelde dat er
iemand was overleden. Zonder een moment van aarzeling liet
zij OIlS in de steek en ging weg. Wij kregen het intussen weI
even heel benauwd, vrezend dat het de dorps-oudste was die
wellicht aan ons aspirientje was bezweken. Pas de volgende
dag vemamen wij dat dat niet het geval was en konden we
weer opgducht ademhalen.
26oktober
Vandaag wilden we probercn de top van de Gunung Penrissen
te bere.i.ken en we hoopten dat we een groot cleel van de
1400 m. hoge berg me t de auto zouden kunnen beklimmen.
Er is veel bedrijvigheid in het basiskamp. A. Vogel
78 Orchideeen 5/96
Ptcroccms erosu!um A. Vogel
Zo hoog waren we deze reis in elk geval nog niet gewcest.
We waren juist in het hogere deel van deze berg ge'interesseerd
vanwege het wat gematigder klimaat. De kims was hier
nl. groot om andere orchid en te vinden dan de exemplaren
die we in de voorgaande periodc verzamelden.
Het eerste hal f um stegen we £link en het zag er allemaal
hoop vol uit, ondanks de enorme hoevedheid modder op de
weg. Uiterst behoedz aam en na vele glij- en slippartijen
kwa rnen we tot 500 m. boven zeeniveau, maar toen werd de
weg zo slecilt, met diepe, door de regen veroorzaakte geulen,
dat die on5 belemmerden met de auto verdeI' te gaan. Dan
maar te I'oet verder trekken in een gebie I waar je de tranen 'in
de ogen springen als je ziet wat hier wordt vernield.
Men was hier al vier jaar bezig met kilppen en de bodem lag
totaal overhoop. Na twee uur intensief klimmen kwamen we
aan de rand van het gebied I,vaar men nog zeer recent be2.ig
was gewecst. Hier en daar lagen bomen langs de loggingroad
die waarschijnlijk als timmerhout niet bruikbailr waren, maar
waar w nog veel levende orchideeen op aantroffen.
We verzamelden hier o.a Bu !bophyl!1I 1'll ovalifolilll1l en diverse
andere Bulbophyllumsoorten, Coelogym: pi1olidotioidcs,
COclOgYI1C sp., Dendrobhllli spp., Demirocllilwll sp. Eria sp.,
Liparis sp., diverse Sal'callthilloe en een TricilOtosia sp.
Ook vonden we daar een AlllorpllOphalltL die in een open
lokatie groeide; waar 'chijnlijk achtergebleven nadat het bos
door houtkap is verdwenen. Ook werd hier een twee tal
Nepellthes spp. verza meld waarvan d een epifytisch en de
ander terrestrisch groe.ide.
Uiteindelijk lukte het niet om hoger dan 850 m. te komen.
De weersomstandigheden veranderden snel, want hoe wei we
de buien al geruime tijd dreigend boven ons hoofd hadden
zien aankomell, brak het nu pas eeht goed los. Uit eerdere
ervaringen wisten we inmiddels hoc dat er hier in de tropen
aan toegaat: de regen komt altijd met bakken naar beneden.
liVe besloten dan ook snel om terug te keren naar de auto en
het is overbodig te schrijven hoe we 121' na dfie ulir lopen uitzagen.
Snel terug naar het longhouse, gauw droge kleren ailn,
en pas daarna de verzamelde planten inschrijven.
Helaas liet het gebrek aan tijd het niet meer toe om hier langer
te blijven en bij ons vertrek uit deze kampong keken we nog
een keertje met enige weemoed aehterom, naar de GWlllllg
Penrissen waar we zo graag tlp de top zouden zijn geklommen.
Onze spijt was des te groter, toen we ons rea liseerden,
dat er wellieht over een of twee jaa r niets meer van deze berg
over zal zijn.
Op weg nilar Kuehing brilchten we de verzamelde planten
naar de botanisehe tuin.
(wordt vervolgd)

hele wereld, en meer mensen lukt het ook om ze goed te
kweken, met de hulp van de middelen van deze tijd, en ook
aan de hand van nieuwe kweekinstructies die we later zullen
bespreken.
De "Colombiaanse" soorten worden gevonden in wouden in
het Andes gebergte van Venezuela, Colombia, Ecuador en
Peru en altijd op grote hoogtes, soms zelfs tot aan de eeuwige
sneeuw. Deze bossen bestaan o.a. uit eiken en worden constant
vochtig gehouden door regen en mist. Ze staan bekend
als de mist-wouden van de Andes. De planten zijn altijd vochtig.
De temperatuur is opvallend gelijk, met een minimum
van ongeveer lOne, en een maximum tijdens de middag in
de zomer van 21-2S"C. Er is geen droog of nat seizoen, dH in
schril contrast met de "Mexicanen" die weI duidelijke verschillen
tussen de seizoenen kennen. Door deze eisen van
temperatuur en luchtvochtigheid zijn het moei lijke planten
om te kweken. De planten verdragen geen temperaturen
boven 27"C overdag en ook niet boven 16 n C 's nachts, tenminste
niet voor een langere peri ode. Dit betekent dat ze
slechts met redelijk succes gekweekt zijn in Engeland, West­
Europa, de noordelijke dden van de U.s.A., Tasmanie en Zuid
Australie, Japan en in het grootste gedeelte van Nieuw
Zeeland. De hittegol£ in Engeland in 1976 zorgde ervoor dat
de Odontoglossums danig te lijden hadden. In "The Orchid
Review" van mei 1977 kLUU1en we in een verslag van de jaarlijkse
British Orchid Growers' Show lezen dat: "de tentoonstellingsgroepen
dit jaar in aantal verminderd waren, omdat
het hete weer van het afgelopen jaar voor een uitschakeling
van de Odontoglossums had gezorgd." Dit is dus een van de
groepen orchideeen die meer te lijden hebben van de zomerhitte
dan van de meer voorkomende fout: te lage temperatllur
in de winter. In de volgende bespreking over het kweken van
deze groep noem ik ook de Odontoglossllm- en de Odontiodahybriden
(kruisi.ngen tussen Cochlioda en Odontoglossum)
gewoon Odontoglossum omdat hun cultuur hetzelfde is. Er is
een heel belangrijke regel: hoe hoger de temperatuur- hoe
hoger de luchtvochtighejd. Dit betekent dat u het onder en op
de tabletten en op de gangpaden vochtig z ult moeten houden;
ook tijdens de warmste dagen: nevel 's morgens:s middags
en n"'g eens keer in de late namiddag. Zelf giet ik zelfs over
de planten om de bladtemperatuur lager te houden. Ik hou
van het afkoelen in de namiddag- het houdt de kas in een
goede conditie voor de avond en nacht; het geeft een moei lijk
te beschrijven "fris" gevoel. Als er een geheim is dat ik kwijt
moet over Odontoglossum dan is het verse lucht. Geen twijfel
mogelijk. De belangrijkste kweker in Engeland, mr.5taffOTd
DOlU1ing, heeft een ventilator die constant, dag en nacht, verse
buitenlucht naar birul.en zuigt (behalve als het vriest).
De lucht blaast over het middenpad naar een 20 cm grote,
heen en weer zwenkende ventilator aan de andere kant van
de kas die de lucht weer terugblaast over de planten.
Bij Mansell & Hatcher, ook in EngeJand, zijn er in aUe
Odontoglossumkassen hele grote ventiJatoren geplaatst die
constant draaien. In Californie (ja daar!) schreef mr. R.E.
Dugger: "Ongeveer 12 jaar geleden zijn wij begonnen met het
verzamelen van orchideeen in Mexico. Op de plaatsen waar
wij grote kolonies Odontoglossum vonden waaide het altijd
hard. Na verscheidene reisjes begonnen we dat eindelijk t
beseffen ...." Ook hij heeft nu grate ventilators ge'installeerd die
samenwerken met koelers en luchtbevochtigers (en die zijn
hard nodig in zo'n klimaat). Hij schrijft oak dat het mogelijk is
om meer licht te geven bij een grotere luchtbeweging zodat de
planten harder groeien.
*) Noo t vall de redactie: Het ges[acht Odol1toglossum is reeds
gerllil11e tijd opgesplitst ill een aa11tl11 vel' chil/ende geslachtel1.
De 11aamsveranderingen die hierval1 het gevolg warell Zijl1 al
fiillk illgeburgerd. 0111 die redcn geven we waar l10dig de nieuwe
namen steeds direct na de oude gcsiachtsnaam.
Uil de ki'ingel1: Kring Eindhoven, December 1995 .
PAUL ORCHIDEEEN Import Export
(Voorheen: Collectie Barendsen) Het gehele jaar door geopend: woensdag van 1 tot 5 uur,
donderdag en vrijdag van 9 tot 12 uur, en van 1 tot 5 uur.
1 e en laatste zaterdag van de maand van 9 tot 12 uur
en van 1 tot 5 uur.
Bezoek tijdens de Nationale Bloemenvaktentoonsteliing onze
Tropische orchideeenshow en verkoopexpositie
in eigen huis
••
Bijna kan van een traditie worden gesproken.
Tijdens de van 6 tot en met 10 november a.s. te houden
Bloemen Vaktentoonstelling houdt Paul Orchideeen wederom
zijn tropische orchideeenshow en verkoopexpeditie.
Entree is gratis en er wacht de bezoekers een heerlijk kopje
koffie. De openingstijden zijn tijdens deze show dond. 7, vrijd. 8,
zat. 9 en zond. 10 november van 9 tot 17 uur.
Postadres: Oosteinderweg 129-B
1432 AH Aalsmeer
tel. 0297-327006, fax. 0297-344235
Kwekerij: Oosteinderweg 129-B
Aa·lsmeer.
81 Orchideeen 5/96

,
Angraecum leonis
Vertaa/d door Mario/ijn Lopez Cardozo uit 'Orchids of Tropical
Africa' door Joyce Stewart
Tropische cyclonen in de periode december tot en met
februari horen bij het klimaat van Madagascar en de erbij in
de buurt liggende eilanden, De ligging van deze eilanden,
met betrekking tot de oceaan aan de ene en het continent aan
de andere kant, is erg goed vergelijkbaar met de ligging van
de Antillen tussen de Atlantische oceaan en Amerika, Beide
groepen Iiggen ook op dezelfde afstand van de evenaar wat
een tweede overeenkomende faktor is, die bijdraagt aan het
ontstaan van de heftige stonncn die voor beide groepen eilanden
tot de jaarlijkse regelmaat horen, In de Cara'iben heten 2e
orkanen, hier bij Madagascar cyclonen, Mauritius en in mindere
mate Reunion, de meest oostelijk gelegen eilanden van
de Malagasy-groep worden vaak zwa8r getroffen, maar zelfs
de Comoren die ruim 100 km ten noordwesten van Madagascar
Iiggen, blijven niet altijd buiten schot. Vreselijk heftige
wind en striemende regen die vele uren en zelfs 2 of 3 dagen
aanhoudt, zijn het kenmerkendst voor deze tropische stormen,
Men zou verwachten dat de natuurlijke plantengroei in
streken met zulk w eer aangepast is om dergelijke aanslagen
te overleven, wellicht kan het ongebruikelijke uiterlijk van
Agraecum zo verklaard worden,
Op rande Comore is Angraecum Ico11i5 gevonden op 500 m
hoogte, De planten zaten altijd duidelijk ziehtbaar op de stammen
of de lage takken van Albizia-bomen en andere grote
bomen met een open kroon, Met vele taaie dunne wortels
zaten de planten op hun boom, gewoonlijk direkt op de kale
bast, maar soms ook tussen epi.fitische mossen en varens,
Deze orchidee is min of meer stamloos, hij groeit als een
brede, grove, stijve waaier van vele helder groene bladeren
die elkaar aan de basis sterk overlappen, Deze sikkelvormige
AngmecLim Icon is
82 Orchideeen 5/ 96
Angmeculll leonis
bladeren kunnen tot 25 cm lang worden en zijn zeer opvallend,
Doordat ieder blad dubbelgevouwen is en de twee
helften samengegroeid zijn is een vlezig geheel ontstaan met
een messcherpe rug en hooguit 2 em breedte aan de andere
kant, Jonge planten die voor het eerst bloeien hebben duidelijker
sikkeJvormige bladeren in twee rijen die hun tappen naar
beneden buigen zodat het geheel vaak cen cirkel vormt,
(Als de manen van cen leeuw rond zijn kop, v,lndaar de naam
leonis = leeuwachtig, zegt men),
Water loopt heel snel van het wasachtig oppervlak af en druipt
dan van de naar beneden gebogen punten, De plant groeit
vaak met een scherpe hoek afstaand van zijn boom zodat al
het water naar beneden valt en er zich geen druipwater verzamelt
in de basale delen van de plant. De vorm en de aard
van de bladeren helpen de plant zo de he.ftige regen te doorstaan
zonder te rotten of te beschimmelen,
Voor succes bij de kweek is het bij de meeste soorten noodzakelijk
de natuurlijke omstandigheden tamelijk getrouw na
te bootsen, Het lijkt eehter onwaarschijnlijk dat het in dit
geval nodig is de planten aan zoveel water bloot te stellen als
zij in de natuur moe ten verdragen. Hoge luchtvochtigheid en
veel frisse lucht zijn wei altijd essentieel.
De nachttemperatuur mag niet onder de 15°C komen en overdag
mag de temperatuuI gerust hoog oplopen terwijl dan ook
tamelijk veellicht wordt verlangd, De blinkend witte bloemen
zijn zo dik en zwaar van struktuur dat ze weI van was Iijken,
Ze zijn heel gelijkmatig stervormig en ongeveer 11 em in
doorsnede, De sepalen zijn cen beetje langer en smaller dan
de petalen, aan de buitenkant hebben ze een verdikte kiel
langs de midden.Hjn, De holle lip is ongeveer 3,5 cm breed en
zwak drielobbig bij sommige bloemen aan dezelfde plant is
de rand van de lip volkomen glad, De spoor is gebogen en
gedraaid, soms zelfs duidelijk s-vormig; hij wordt snel smaller
na zijn brede aanhechting en is ongeveer 10-15 cm lang.
Alleen in de punt van de SPOOf, en aan de onderkant van het
vreellld afgeplatte en gevleugelde zuiltje heeft deze bloem
wat groen, dat zo hct glinsterend wit accentueert.
Daarbij blijven de bloemen ook nog heel lang mooi en miken
heerlijk, zelfs overdag,

"., ­ I
- • II • .... IJ
Herfstaanbieding
Bij aankoop van hfI100,- of meer krijgt u
van ons een gratis orchideeenplant.
U kunt dan kiezen uit:
Dendrobium hercoglossum
Dendrobium keithii
Eria bractescens
Eria spicata
Eria javanica
Brassia rex
Deze aanbieding geld tot verschijning
van het volgende nummer van dit blad.
Orchideeen-centrum
"Oe Wi/g"
Bermweg 16 b,
2911 CA Nleuwerkerk aid IJssel
Telefoon 0180-314568
Op aanvraag zenden wij graag
onze orchideeen-catalogus
naar beroepskwekers.
ORCHIDACEAE.
Cruquiusweg 9, Postbus 17, 2 100 AA Heemstede,
tel. (023) 529 00 88, fax (023) 528 50 22
I I
NEDERLANDSE ORCHIDEEEEN VERENIGING
tijdschrift -manager
Westere Drift 53
9752 LC Haren
TE KOOP
Oude jaargangen en Josse nummers van het tijdschrift
Orchideeen, voor zover nog vooradig
Een complete jaargang tim 1992 a f 15,losse
nummers tim 1992 a f 2,50
Een complete jaargang 1993, 1994 en 1995 a f 25,losse
nummers jaargang 1993, 1994 en 1995 a f 5,-
Eveneens orchitheekbladen in zwart/wit en kleur
verkrijgbaar f 0,40 per stuk.
Op aanvraag krijgt u een lijst toegestuurd.
Bestellingen uitsluitend schriftelijk bij de tijdschrift-manager.
ORCHIDEEEN-KWEKERIJ IMPORT-EXPORT
Jac. C. van Beem
Molenweg 59,1436 BP Aalsmeerderbrug,
Telefoon 020-6534315, fax 020-6435317
Vertegenwoordlger voor Nederland voor Michel Vacherot
Het ad res voor:
Cattleya Cymbidium Oncidium
Paphiopedilum Melati-planten Angraecum
Dendrobium Dontus-alba Epidendrum
Zygopetalum Vanilla planifolia
div. meristeem Phalaenopsis
Ook kunt u in onze boetiek voor al uw bloem-bruids en rouwwerk terecht.
zondags ges/olen
Orchideeenreis naar
Malesie
O.l.v. Michel Paul
van 22 februari 1997 - 7 maart 1997
Voor informatie;
Mevr. A. van Beest van Leeuwen
Tel: 070 - 5114161 of fax: 070 - 5176486
TE KOOP gevraagd
botanische orchideeen.
Liefst hele collecties
voor onze doorlopende
tentoonstelling.
Handelskwekerij
Fa. Th. D. Maarssen en Zn.
Oosterringweg 34, 3815 PS Luttelgeest bij Emmeloord,
tel: 0527-202875 b.g.g. 0561-481414

Orchideeen in
Noord-Madagascar
Dnnr: folzall en Clare Hermans
Llit: Orchid Review, verlaling/bcIL'crkil1g H.e. KronC'nberg
Inleiding
Ret 1100rdelijke deel van Madagascar kent klimatologisch
grote verschillen. Er zijn savan/len met schaarse
boomgroei, steile kalkrotsen en koele natte bergtoppen.
Over het algemeen is het begin ell het eind van het
jaar er erg l1at en wann; de rest van het jaar is het el'
vrij droog en wat koeler, maar bergketens en de invloed
van de zee kunnell plaatselijk tot een heel a/ldel'
klimaat leiden. We begonnen onze reis in oktober in
Antsiral1ana, een vail's 'lvel'elds grootste diepwaterhavens.
De stad zel! is cosmopolitisch met brede
straten, grote gebouwen en kleurig geverfde huizen.
We logeerden in hotel de la Poste, dat 'verondersteld
werd het beste hotel1Jan de stad te zijn, maar dat 1Jiei
tegen en 1Jooral de lawaaiige nachtelijke aktiviteiten
in ol1ze bUllrkamers waren erg storend.
Montagne d'Ambre
Het eerste gebied dat we bezoehten was Montagne d'Ambre.
Dit vulkanische gebergte rijst op uit een droge vlakte en er
hingen nevels om de bergtoppen. De keten heeft toppen van
850 - 1475 m hoog en schept daardoor allerlei microklimaten.
Watervallen met ijsvogels, lemuren (een speciaal op Madagascar
voorkomende apensoort) in de boomtoppen en exotisehe
bloemen geven een typisch tropische sfeer. Bomen en struiken
zijn bedekt met (korst)-mossen, die de indruk geven van
een tropisch regenwoud. Op 1000 m hoogte was het 's middags
27" C en de relatieve luchtvochtigheid was 70%. H et is
een gebied waar orchideeen goed groeien. Op omgevallen
bomen komen veel tak-epiphyten voor zoals AlIgmccul1l- en
Blilbophyllul1l-soorten. Blilbophylllll1l pe/1toblepharon komt in een
dergelijk gebied voor, net als op het (nog later te bezoeken)
Tsaratanamassief. dat iets zuidelijker ligt. De 1,25 em grote,
behaarde bloemen staan rondom een bloemtak, die uit een
kleine, platte knol komt. Een praehtige Aerangis articlilata met
een 20 em lange bloemtak met ontelbare, doorziehtige, witte
bloemen, stond in de zon. De plant groeide op 1,80 m hoogte
op een gladde boom, vrij besehad uwd. Deze soort kent een
interessante gesehiedenis. Admngis articulata werd voor het
eerst beschreven in "The Gardeners Chronicle" 1872 door
H.G. Reichenbach als Ang mcc1I11l articulalum naar aanleiding
va n planten, di dominee William Ellis na zijn tweede missietocht
mcegenomen had. Hij kweekte de drie overgebleven
planten op
"Rose Hill", Hoddesden, Hertfordshire. het huis waar hij na
zijn terllgkeer in Engeland woonde. Later kwamen deze
planten in handen van John Day, die eind 1871 bloemen aan
Reichenbach stllurde. Reichenbach wist aanvankelijk niet
goed, hoe hij de weinig vormvaste, witte bloemen moest
beschrijven. Hij sehrijft: "Soms hebben de bloemen 6 bloemdekbladeren,
maar er is ook een bloem, die drie kroonbladeren
heeft, meestal ecMer maar twee. En wat moet ik aan met
de spoor. Deze is recht, draadvormig spits en erg lang. Ook de
stamperzuil kent allerlei afwijkingen. Dit orgaan heeft twee
draadvormige uitwassen met stuifmeelknobbels. Daarmee
AngraeculIl l1laurilanicum K. Eisscs
lijkt de plant niet erg op een orchidee! Later bracht Rudolf
Schlechter de plant over naar het geslacht Adrangis in de eerste
editie van Die Orchideen in 1914. Waar de plant in feite systematisch
thuishoort bleef onduidelijk tot Joyce Stewart (1986)
een duidelijke uiteenzetting gaf en op de verschilleJl wees
tussen deze plant en bijvoorbeeld Aiirangis ellisii. Wij kweken
de planten in de warme ka s (minimumtemperatuur 23°C) en
bij hoge luchtvochtigheden. Ze staan opgepot in stenen potten
met veel potscherven, harde Mexifern en wat houtskool.
Maar de wortels van de planten prefereren de potten van
andere planten, d ie in de buurt staan.
Het is prettig om in he t gebied Montagne d'Arbre te verblijven:
er zijn geen andere mensen, weI brede paden en de geur
van bos. Tegen de middag is de hele vegetatie opgedroogd,
varens en mossen zien er verdord uit en hangen slap, zeUs
lijkt het of de bomen hun takken laten hangen. Maar om 3 uur
's middags leeft all weer op al het gaat regenen. Wolken
pakken samen tegen de hellingen, het onweert en plensregent.
Dit zou cen vingerwijzing kunnen zijn, hoe we deze planten
llloeten verzorgen die uit dit soort gebieden komen.
Regelmatig uitdrogen lijkt net zo nodig te zij n als regelmatig
water geven.
(Noot van de bewerker: principieel is bovenvermelde gedachten
gang onjuist. Als men een bepaald omgevingstype in de
natuur aantreft - in een landstreek met ongeveer gelijke dagen
nachtduur het hele jaar door - dan is het beslist niet zo,
dat zo'n omgeving klakkeloos geimiteerd dient te worden op
onze geografisehe breedten met zulke grote verschiLlen tussen
dag- en nachtduur over het jaar gezien. We zullen moeten
uitvinden hoe we bepaalde planten uit een zeker omgevingstype
het beste kunnen kweken. Overigens als planten het
goed doen bij een regime van uitdrogen en weer nat worden ­
zoals hierboven beschreven - is het helemaal de vraag of bij
een ander regime op een andere plaats in de natuur de planten
ook niet goed gmeien of wellicht zelfs beter. Maar dat
w erd alleen niet waargenomen).
Ankaranana
Een tweede bezocht gebied, dat 100 km ten widen van de
hoofdstad ligt, is een natuurbeschermingsgebied. Het i een
betrekkelijk klein reservaat (32 x 8 km). Maar het is een bijzander
gebied met kalkrotsen en grotten, ka le rotswanden,
kl oven. Het gebied rijst als een massief uit de droge vlakte op;
het is een karstgebied (geerodeerd kalksteengebied), geken­
83 Orchideeen 5/96

Ophrys sphegodes var. fla·vescens. Foto: C.A.] Kreutz