download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

De in royaal formaat gereproduceerde kaarten uit
vier eeuwen zijn magnifiek.
Han C. Vrielink
S.A.C. Dudok van Heel, Van Amsterdamse burgers tot
Europese aristocraten. Hun geschiedenis en hun portretten.
De Heijnen-maagschap 1400-1800 (’s Gravenhage,
Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor
Geslacht- en Wapenkunde, 2008, 2 banden, 1134
blz., geïll., isbn 978-90-805689-52, prijs € 75,–).
Genealogie is populair. Bijna allemaal kennen
we wel iemand die zich bezighoudt met zijn familiegeschiedenis.
‘Tot hoever kunnen we onze
voorouders terugvinden?’, is de hamvraag. ‘Waar
komen ze vandaan?’ ‘Hoe zagen ze eruit?’ ‘Waar
hielden ze zich mee bezig?’ ‘Welke rol speelden
ze in de samenleving?’ Allemaal vragen waar deze
(amateur)genealogen zich mee bezighouden.
De historicus Dudok van Heel houdt zich in de
studie Van Amsterdamse burgers tot Europese aristocraten,
uitgebracht ter gelegenheid van het 125-jarig
bestaan van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap
voor Geslacht- en Wapenkunde, bezig
met soortgelijke vragen. Dudok van Heel heeft
al eerder gepubliceerd over de geschiedenis van
Amsterdam en heeft ook op dit gebied zijn sporen
verdiend. In deze studie beschrijft hij op bijzonder
uitgebreide wijze de geschiedenis van de
Heijnen-Boelen-maagschap. Voor dit familieonderzoek
gebruikt hij de geëigende archieven, niet
alleen in Nederland, maar ook in België, Duitsland
en Frankrijk. De literatuur is ingezet ter controle
of aanvulling van de archiefbronnen. Een aantal
hoofdstukken is in aangepaste versie eerder verschenen
in andere uitgaven van de auteur.
In zes inleidende hoofdstukken gaat Dudok van
Heel in op de historische ontwikkeling van de stad
Amsterdam en de belangrijke rol die deze maagschap
hierin speelt. De stamouders van deze maagschap
zijn Margriete Claes Heijnenszoonsdochter,
getrouwd met Dirck Boel Heinricxzoon. Zij zijn
daarmee de stamouders van zo ongeveer de hele
Amsterdamse elite en in later tijden ook van een
flink deel van de Europese adel.
De auteur schetst een beeld van de katholiekprotestantse
verhoudingen in de stad van voor de
alteratie van 1578 en volgt hen in de samenleving
daarna. Hij bespreekt in de eerste drie hoofdstukken
het Amsterdam van vóór de alteratie van 1578.
De stad werd bestuurd door diverse maagschappen,
boekbesprekingen 63
oligarchieën, waarvan de Heijnen-Boelen-maagschap
een zeer invloedrijke was. In de volgende
twee hoofdstukken beschrijft hij respectievelijk
de katholieke staken en de protestantse nazaten
na 1578. Het laatste hoofdstuk
sluit af met het omstreden huwelijk
van koning Willem I met
de Belgische gravin Henriëtte
d’Oultremont (1841). Graaf Ferdinand
d’Oultre mont, de vader
van de bruid, was een nazaat
van burgemeester Claes Heijn
Claeszoonszoon uit de oudste
katholieke staak. Haar moeder,
Johanna Susanna Hartsinck
was een nakomelinge van burgemeester Andries
Boelen uit een der jongere regerende protestantse
staken.
In een tijdspanne van circa vier eeuwen breidt
de Heijnen maagschap zich uit tot ongeveer tienduizend
leden, uitvoerig door Dudok van Heel beschreven
in het parenteel. Het is een overzicht van
de nakomelingen in zowel mannelijke als vrouwelijke
lijnen en vormt de kern van deze studie.
Alhoewel het parenteel een duidelijke structuur
heeft, is de tekst niet makkelijk te lezen. De auteur
heeft zich dit gerealiseerd en biedt de lezer dan
ook op pagina 1044 een handreiking. Jammer dat
deze ná het parenteel is opgenomen.
Dudok van Heel beperkt zich niet tot geboorte-,
huwelijks- en sterfdata en -plaatsen, maar noemt
bijvoorbeeld ook opleiding, titels en heerlijkheden.
Waar mogelijk vermeldt hij uitgebreid overige
bijzonderheden van de nazaten. Zo wordt het
parenteel hier en daar gelardeerd met wetenswaardigheden,
zoals bijvoorbeeld op bladzijde 229,
waar hij verhaalt over de ‘geestelijke onvolwaardigheid
en invaliditeit’ van één van de leden van de
maagschap. In het parenteel zijn daarnaast tal van
familieportretten opgenomen.
Al met al geeft dit prachtig vormgegeven familieverhaal
een schat aan informatie. Terecht meent
de redactie dat dit onderzoek onontbeerlijk is voor
sociaal-historische analyses en met alle genealogische,
biografische en iconografische gegevens een
basis kan vormen voor nieuw onderzoek op tal van
gebieden (10).
Paula Dix-Hertogh