download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Metamorfose
Holland in India? Erfgoed in verval
In de rubriek Metamorfose wordt het heden en verleden van een plek in Holland vergeleken. In deze aflevering
kijkt MATTHIAS VAN ROSSUM over de grenzen van Holland en neemt ons mee naar de voormalige
VOC-bolwerken Cochin en Nagapatnam in India. In welke staat verkeert dit Hollandse erfgoed?
Hollands Cochin
Dampend staan de bomen in de ommuurde tuin. Het is warm, mistig haast. De geur van koffie.
De smaak van wentelteefjes met honing. Of bruin brood en boerenomelet. Roodbruine
dakpannen in verschillende tinten vormen het uitzicht. Het geluid van kraaien. Kalm gebabbel
in Duits, Frans, Engels of een andere taal. Is dit een zomers toeristencafé in een oud
Hollands dorpje? De vochtige hitte verraadt iets anders. Dit is Cochin: geen gehucht in een
Hollandse polder, maar een oude handelsplaats aan de zuidwestkust van India. Eeuwen was
de stad bekend bij de Grieken en handelaren uit heel Azië. Vanaf 1500 werd Cochin achtereenvolgens
bezet door de Portugezen (1503-1663), Nederlanders (1663-1814) en de Engelsen
(1814-1948).
In de stad komen elementen uit deze historische perioden nog steeds bij elkaar. Zoals op
het paradeveld achter de St. Fransciscus kerk, de oudste Portugese kerk in India (1503). De
lange zijde van het veld wordt gedomineerd door een manshoge, witte muur met boven de
poort ‘voc anno 1740’ (afb. 1). De tegenoverliggende korte zijde van het paradeveld geeft
plaats aan het oude in Brits koloniale stijl gebouwde gouverneurshuis. In de straten die van
het paradeveld uitwaaieren, staan de kenmerkende oude Portugese en Nederlandse huizen,
die met hun stevige muren, lompe pijlers en kleine ramen vaak iets weg hebben van boerenvestingen.
Langs de kust staan de traditionele ‘Chinese visnetten’. Naast een strandje ligt de
kleine Nederlandse begraafplaats. Aan de andere kant van de stad staat in de joodse wijk de
synagoge met haar blauwwitte tegeltjes uit Canton trots naast het zogeheten ‘Dutch palace’.
Met een beetje zoekwerk zijn zelfs de joodse begraafplaats en de jaïnistische tempel te
vinden. Of, als je goed kijkt, een vernieuwd pand met een ver Oosters of Arabisch karakter.
Het is niet moeilijk voor te stellen hoe Cochin ooit een aantrekkelijke haven- en handelsplaats
geweest moet zijn (afb. 2). Zelfs in de 19de eeuw was Cochin nog onderwerp van een
lovende reisbeschrijving die voor de stad een cruciale rol zag weggelegd in de ‘ontwikkeling’
van de Brits-Indische kolonie. Charles Allen Lawson beschrijft Cochin in British and Native
Cochin als een levendige plaats, waarin Nederlandse protestanten in hun ‘lompe’, ‘donkere’
huizen worden wakker gehouden door de regelmatige feestdagen van katholieken en
hindoes, die hun ceremonies kracht bij zetten met klokgelui, geklingel van ketels, getrommel,
getrompetter en vuurwerk. De wijken buiten het ‘fort’, het Europese stadscentrum, beschrijft
hij als een dagelijkse onophoudelijke chaos van geluid en beweging.
Een feest aan erfgoed
Hedendaags Cochin lijkt onveranderd en tegelijkertijd volkomen anders (afb. 3). Specerijen worden
al jaren verkocht in Ernakulam – het Indiase deel van Cochin op het vasteland. De joodse