download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

26 anne petterson
Afb. 5 Eugène Delacroix, La Liberté guidant le peuple (1830).
uniform voor de fotograaf poseren, terwijl de bekende sociaaldemocratische tekenaar Albert
Hahn zijn hongerige vrouwen met sliertig haar en ingevallen gezicht afbeeldde. 25 Jef
Lasts ‘moeder Keetje’ vormt hier wel een duidelijk uitzondering op. In zijn socialistisch-realistische
roman Partij remise, over de gebeurtenissen voorafgaand aan Troelstra’s mislukte
revolutiepoging van november 1918, gaf hij deze fictieve arbeidersvrouw een belangrijke
rol in het Aardappeloproer. 26 De romanfiguur ‘Keetje’ is secretaresse van een vrouwenbond
en bij alle belangrijke confrontaties aanwezig. Toch was het ook bij Last, in de jaren dertig
revolutionair georiënteerd, voornamelijk de honger die de vrouwen de straat op dreef, en
bleek politiek bewustzijn vooral voor hun mannen weggelegd.
Volgens het partijblad van de sdp, De Tribune, hadden de gesprekken van de vrouwen op
het stadhuis de ‘toon der goedmoedigheid’: waarnemend burgemeester Josephus Jitta had
het niet nodig gevonden zijn sigaar uit de mond te nemen, en zelfs de sociaaldemocratische
wethouder Wibaut dacht dat hij zich met een grapje van de vrouwen af kon maken. 27 Het
was met genoegen dat de radicale socialisten het gemeentebestuur en vooral Wibaut, als
wethouder voor Levensmiddelen, zwart maakten. 28 Vol trots schreef het partijblad over de
‘kloeke Jordaansche vrouwen’, die redeneerden volgens het principe ‘één aardappelen, allemaal
aardappelen’. Met het commentaar op de houding van het gemeentebestuur creëerde
de sdp een kwetsbare overheid: de overheid voerde een gebrekkige distributiepolitiek, de
25 Vgl. bijvoorbeeld Albert Hahns tekeningen over de voedselschaarste in de satirische sdap-uitgave, De Notenkraker.
26 J. Last, Partij remise (Amsterdam 1933) 244-253.
27 De Tribune, nr. 224, 28 juni 1917.
28 Vgl. W. van Ravesteyn, De wording van het communisme in Nederland, 1907-1925 (Amsterdam 1948) 164; H. Roland Holst-
Van der Schalk, Kapitaal en arbeid in Nederland deel 2 (Nijmegen 1973, reprint sun; 4 e dr. Rotterdam 1932) 188.