Je t'adore - Reynaertgenootschap

215
kreet als een oerschreeuw, waarmee de dichter duidelijk maakt dat achter een dun
laagje beschaving uiteindelijk een morele jungle schuil gaat. Die opvatting is gangbaar
in het Reynaertonderzoek, maar Van Oostrom verwijst ook naar een artikel van
Stephen D. White, waar echter iets heel anders staat. White wijst het idee af dat vorstelijke
woede een teken van psychische instabiliteit of een primitieve emotie is,
maar ziet die woede juist als een oproep van de vorst om een einde te maken aan
de vernederende toestand waarin hij zich bevindt. 9 Anders is het voor hem beter te
sterven dan te schande gemaakt worden.
Firapeel weet echter hoe de koning uit deze netelige toestand kan komen. Hij stelt
voor dat koning Nobel zich verzoent met zijn baronnen en dat ze daarna gezamenlijk
de achtervolging op Reynaert zullen inzetten om wraak te nemen. De zoen die
Firapeel bewerkstelligt, is een hoofse oplossing om een allesvernietigende vete tussen
de vorst en zijn baronnen te bezweren. Bruun en Isegrim krijgen als genoegdoening,
naast de huid van Belijn en zijn magen, een vooraanstaande positie aan
het hof, waardoor de koning zijn eer kan bewaren. Namens de koning voert hij de
onderhandelingen met Bruun en Isegrim. Het lijkt alsof in de slotverzen de luipaard
de regie van de koning heeft overgenomen. De meeste onderzoekers (en ik behoorde
daartoe) menen dat Firapeel iets anders aan de baronnen voorstelde dan hij
deed aan de koning. Firapeel doet weliswaar het aanbod aan Bruun en Isegrim dat
ze Reynaert en zijn geslacht mogen belagen waar en wanneer ze willen, maar een
vergelijking met Reynardus Vulpes leert dat dit niet betekent dat de koning het plan
laat varen om Reynaert te achtervolgen. 10
Verder krijgen de wolf en de beer het recht om op Belijn en zijn familie te jagen
van nu toten domsdaghe, wat Van Oostrom de opmerking ontlokt dat de dieren bijbelvast
waren. Andere onderzoekers hebben er een allusie op een zondeval van de
dieren in gelezen. Een verwijzing naar een zondeval van de dieren is het zeker niet.
De schrijver van Reynaerts historie, een bewerking uit het begin van de vijftiende
eeuw, interpreteert de uitdrukking als voor eeuwig en altijd. In de Moriaen komt de
uitdrukking ook voor, zonder dat er bijbelse consequenties aan verbonden kunnen
worden. Waarschijnlijk is ‘van nu toten domsdaghe’ niet meer dan een staande uitdrukking
voor voor eeuwig en altijd. 11
Bruun en Isegrim kunnen zich in dit voorstel vinden en gaan naar de koning om
‘pays’ te maken. Dergelijke bemiddelingspogingen in een vete tussen vorst en
baronnen waren heel normaal. In het derde capittel van De historie vanden vier
Heemskinderen stuurt koning Karel maar liefst drie ambassadeurs naar een opstandige
vazal om een vete te verzoenen.
Meer opmerkelijk is het plotse optreden van Firapeel. Misschien de meest eenvoudige
verklaring is dat voor hem geen rol in de voorafgaande verzen was weggelegd.
De taak van Firapeel is te bemiddelen bij verdeeldheid aan het hof. Voor
een eerder optreden had de luipaard simpelweg geen gelegenheid. Van Oostrom
karakteriseert hem als een spindoctor met een scheutje Raspoetin en Machiavelli,
maar daarmee krijgt hij een te uitgesproken profiel. Firapeel is meer zoals Jean-Luc
Dehaene een loodgieter. Zijn adagium: ‘een probleem moet je pas oplossen als het
zich stelt’, verklaart het plotse optreden van Firapeel.
Wie de klappen ontvangt, is belachelijk
Firapeel herstelt de rechtsorde zodat koning Nobel er zonder kleerscheuren afkomt.
Tiecelijn, 19, 2006