Je t'adore - Reynaertgenootschap

182
verkrachting, en dit was de reden waarom baron Ysegrijn – hoe onwijs! – zich bij
koning Nobel zal gaan beklagen.
Al gaat het twee keer om een vrijpartij met instemming van het wijfje en al tilt
Ysegrijn zeer zwaar aan die belediging, toch hecht de auteur niet erg veel belang
aan de eerste copulatie. Hij schildert die eerder af als een logisch gevolg van de
minne tussen de vos en de wolvin. De hoofse liefde die, als ik mij niet vergis, nogal
eens als platonisch voorgesteld wordt, beantwoordt in feite niet aan wat ze was. De
minne eiste van de minnaar bepaalde regels en riten te volgen. Zoals het voorspel,
waarbij de ‘chevalier servant’ een dienende (haast slafelijke) rol speelt. Evenwel, die
tijdelijk opgelegde platonische rol leidt heel logisch tot het minnespel in het ledikant,
waarin de middeleeuwer gewoon was naakt te slapen. De roos, beveiligd door haar
doornen, wordt uiteindelijk geplukt. De weg tot dit plukken kan lang zijn – meer dan
20.000 verzen in de Roman de la Rose –, maar ook kort, zoals in de Roman de
Renart, waar de vos de regels aan zijn laars lapt. Dient men daarin niet de reden te
zoeken waarom de eerste vrijpartij van Reynaert en Hersent slechts als overspel
wordt bestempeld, en de tweede, waar de vos er meteen tegenaan gaat, als verkrachting?
En dus in hoge mate te veroordelen omdat het ritueel niet gerespecteerd
werd? Hier is Reynaert dan ook de onhoofse bij uitstek.
In de Reynaertbranches is de erotiek vrijwel altijd scabreus en platvloers: men
castreert er lustig op los en de treurzangen van de vrouwen betreffen het in de toekomst
onmogelijke ‘klokkenspel’. Dit alles maakt van onze vos een weinig sympathiek,
maar succesvol personage. Seks verkocht in de middeleeuwen blijkbaar even
goed als heden ten dage.
L’escondit (De verdediging, branche Vc) volgt chronologisch op de verkrachting
van Hersent. Ysegrijn heeft de verkrachting van zijn vrouw niet verteerd en blijft
haar uitschelden en mishandelen, tot zij er genoeg van krijgt – want gedane zaken
nemen geen keer. Zij raadt haar hoorndrager aan de zaak voor Nobel te brengen.
Ze vertrekken samen naar het hof en vragen daar gerechtigheid na de vos eerst
grondig te hebben beklad. Hersent neemt ook het woord en verklaart dat Reynaert
toen ze nog maagd was ook haar deugd al had belaagd en ook later, toen ze al
getrouwd was, toenadering had gezocht. We krijgen nog het hele verhaal van de
verkrachting te horen, tot jolijt van de aanwezigen en tot schaamte van Ysegrijn. Het
is dan ook met een monkellach dat Nobel verdere ophelderingen verlangt, die het
echtpaar het hof blijkbaar maar al te graag verschaft. Het wordt meteen duidelijk dat
Nobel Reynaert niet zonder meer zal veroordelen omdat de hoorndrager zich zo
belachelijk aanstelt en vooral omdat Hersent uit hoofse liefde beminde.
Als Rein in hoofsheid heeft gevrijd
is dat een verzachtend feit
en heeft hij uit liefde bedrogen
dan is ’t niet strijdig in mijn ogen
met waardigheid en distinctie.
Nochtans zal men Reynaert voor de raad dagen, en het wordt helemaal komisch als
de kameel, de gezant van de paus van Rome, in zeer gebrekkig Diets tussenkomt
en deze rede lardeert met Latijnse en Italiaanse uitdrukkingen en bovendien Nobel
de raad geeft autoritair op te treden. Dan treden Brichemer, Bruun en Beaucent
naar voren en klagen de vos aan. Er wordt heel kunstig debat gehouden, de meesten
contra, een minderheid pro Reynaert, en de verkrachting wordt nog eens gretig
Tiecelijn, 19, 2006