Je t'adore - Reynaertgenootschap

Dyck, dat in Holland of Utrecht geschreven is en nogal inconsistent is in zijn tekstweergave).
Een tweede reden om de voorkeur aan Comburg te geven is, dat het
een uitgebreider slot heeft, dat naar alle waarschijnlijkheid oorspronkelijk is.
Hoe gaat Poeth nu met deze problematiek om? In zijn voorwoord (p. 4) zegt hij
dat zijn vertaling gemaakt is op basis van de diplomatische editie van Hellinga. 2 Dat
helpt de lezer niet echt verder, want Hellinga bevat de tekst van alle
Reynaerthandschriften die in 1952 bekend waren. Achter in het boek (p. 124-127)
gaat Poeth opnieuw op de kwestie in. Hij geeft aan dat de Delta-editie (zie noot 1)
zich baseert op Comburg en formuleert dan kritiek op die keuze. Hij laat zien dat in
de proloog de tekst van Comburg een aantal zeer problematische plaatsen heeft,
waar Dyck steeds een zinvollere lezing biedt. (Dit wordt door alle onderzoekers
eveneens erkend. Alle recente edities op basis van Comburg kennen een aantal
ingrepen in de proloog.) Poeth leidt daaruit af dat men voor de hele tekst de twee
handschriften moet vergelijken en nu eens voor het ene en dan weer voor het andere
moet kiezen. Eigenlijk bepleit hij dus een reconstructie van het origineel. Hij geeft
echter niet duidelijk aan hoe hij zich die samengestelde tekst dan voorstelt.
Naar mijn indruk is er feitelijk het volgende gebeurd. Poeth heeft zeer intensief
gebruik gemaakt van de Delta-editie en wel voor allerlei aspecten van zijn eigen
boek (bijvoorbeeld de indeling van het verhaal in eenheden, de titels daarvan, de
aard en een flink deel van de inhoud van de ondersteunende delen). Terecht overigens,
want dat is een uitstekende editie. Hij is het echter niet eens met de voorkeur
voor Comburg in die editie. Hij volgt de tekst van de Delta-editie dus grotendeels,
maar af en toe – als hij met de lezing van Comburg om interpretatieve redenen niet
uit de voeten kan – volgt hij Dyck. In tenminste een deel van die gevallen verantwoordt
hij dat in zijn aantekeningen. 3 Zie bijvoorbeeld de aantekeningen bij de verzen
149-163 en 243-248. Deze twee gevallen zijn plaatsen waar ook sommige professionele
onderzoekers een voorkeur voor Dyck hebben uitgesproken. Moderne
editeurs grijpen dan toch niet in en wel omdat ze een specifiek handschrift willen uitgeven
en geen reconstructie willen maken. Als het basishandschrift een zinvolle
tekst biedt, laten ze die staan, ook als er redenen zijn om aan te nemen dat het niet
om de originele lezing gaat. Op dit punt gaat Poeth dus verder. Wetenschappelijk
gezien zou dit zorgvuldiger onderbouwd moeten worden en eigenlijk zouden de
afwijkingen ook systematischer gepresenteerd moeten worden. Dat dit echter in
een boek voor een belangstellend lekenpubliek niet gebeurd is, valt ook wel weer
te begrijpen. Het gaat bovendien om een beperkt aantal details. Al zijn Poeths keuzes
met betrekking tot de tekstconstitutie niet steeds die van de meeste
Reynaertonderzoekers, het tast de kwaliteit van zijn vertaling verder niet aan.
Zoals al gezegd, doet het Duits van Poeths vertaling meestal heel natuurlijk aan. De
enige ’truc’ die mij vanwege het frequente gebruik opviel, is het weglaten van de
persoonsvorm of het werkwoord. Het gaat dan om gevallen als:
of:
222
Reinart ein Mörder, Betrüger und Dieb,
er hat auch niemanden gern und lieb,
nicht einmal den König, meinen Herren. (129-131)
Dort traf ich an den Lehrer Reinart,
der seinen Unterricht aufgegeben,
den er begonnen doch erst eben. (154-156).
Tiecelijn, 19, 2006