Bijzondere Basisontwikkeling, Ontwikkelingsgericht Onderwijs

Bijzondere
Basisontwikkeling
Ontwikkelingsgericht Onderwijs op
een christelijke basisschool
Marijke van Someren
© Marijke van Someren, 2003. 1

Bijzondere Basisontwikkeling
Ontwikkelingsgericht Onderwijs op een christelijke
basisschool
Christelijke basisschool De Schakel
Marijke van Someren
© Marijke van Someren, 2003. 2

Inhoud
1 Het ontstaan en van dit artikel
1.1 Basisontwikkeling op mijn school
1.3 De bijbelverhalen en de thema’s in mijn groep
2 De bedoeling van dit artikel
2.1 Waardevol christelijk onderwijs
2.2 De brede ontwikkeling, een doel van christelijk onderwijs
3 Praktische voorbeelden
3.1 Betekenisvolle thema’s en de bijbel
3.2 De ‘bijzondere kerndoelen’
Enkele voorbeelden: ziek zijn
de bakker
vriendjes
kamperen/ vakantie
de geboorte van een baby
Bob de Bouwer
verkeer
4 De activiteiten en het ontwerpschema
4.1 De activiteiten
4.2 Het ontwerpschema
5 Het thema ’Bob de Bouwer’ en de bijbel
5.1 Het ontwerpschema
5.2 Een brief voor de ouders over het thema
5.3 De foto’s
5.4 De woordenlijst
5.5 Een brief voor de ouders over de verteltafel
6 Bronnen 24
© Marijke van Someren, 2003. 3

1 Het ontstaan van dit artikel
1.1 Basisontwikkeling op mijn school
De kinderen in groep 1-2 zijn zeer betrokken sinds we op deze manier werken.
Doordat ik nu langer de tijd neem om uit te zoeken welke onderwerpen er in onze groep
leven, kan ik beter thema’s kiezen die enorm aanslaan. Samen met de kinderen oriënteren we
ons op het nieuwe thema. Wat weten we al? Wat willen we weten? Dit alles noteren we dan
schrijvend en tekenend in het woordveld bij dat thema.
Ik denk dan aan succesvolle thema’s zoals ‘Bob de Bouwer’ toen er in onze klas een vide
werd gebouwd door ‘Kees en Richard de Bouwer’. Het thema ‘logeren’ interesseerde erg veel
kinderen nadat ze in de zomervakantie gelogeerd hadden bij opa en oma in Nederland of
Turkije.
Deze thema’s duurden wel zes weken, want we vonden steeds weer nieuwe mogelijkheden
om de thema’s te verdiepen. Het onderwijs kwam zo op een hoger niveau. We gingen nu veel
langer met thema’s door, want de kinderen waren zeer betrokken. Bij het thema ‘Bob de
Bouwer’ namen we nu echt de tijd om werktekeningen te maken. We spraken over lengte en
breedte en hoogte. Schreven cijfers bij onze tekeningen …
Ook telefoneren deden ‘Bob’ en zijn klanten volop.’Bob’ kreeg telefonisch heel veel
opdrachten vanuit de huishoek. Hij moest komen voor het repareren van een lekkende kraan
tot het bouwen van een kippenhok. We spraken over: hoe telefoneer je? (naam zeggen, vraag
stellen, opdracht noteren in de agenda….enz.) Al doende kwam het spel van de kinderen op
een hoger niveau. Allerlei activiteiten kwamen aan bod zoals: lees-schrijfactiviteiten,
rekenactiviteiten, constructieve activiteiten en gespreksactiviteiten.
De cursus Basisontwikkeling van het APS hielp ons leerkrachten op een hoger niveau. Hoe
verdiep je een thema? Welke observaties noteer je en hoe? Hun enthousiasme werkte
aanstekelijk en je voelde je gesteund. Ook de boeken bij deze cursus gaven ons weer nieuwe
impulsen. Bijvoorbeeld de boeken: Startblokken van Basisontwikkeling en Thema’s en
Projecten van Frea Janssen-Vos e.a.
Wat mij ook opvalt is dat thema’s nu langer blijven ‘hangen’. Het is nu een jaar geleden dat
het thema ‘Bob de Bouwer’ in onze groep speelde. Steeds zien we dat spel nog terug komen.
De manier waarop kinderen telefoneren en afspraken noteren. Ook met constructieve
activiteiten wordt er meer planmatig gewerkt. Kinderen zeggen nog steeds, zoals Bob: “Wat
ga ik maken? Hoe ga ik dat maken? Zo hoog? Is het gelukt?” Een jongetje zingt steeds als hij
de bouwhoek ingaat: “Bob de Bouwer, zullen wij het maken …”
Ik volg geen methode, maar maak nu zelf de woordenlijsten bij onze thema’s. Vooral voor
een aantal allochtone kinderen was dit nodig. Zie als voorbeeld de woordenlijst op bladzijde
22. Aan het eind van het thema was dit de checklist om te kijken welke woorden de kinderen
actief en/of passief beheersten, naast de observaties in het logboek en het kinderdagboek van
HOREB.
De hele groep was zo met hetzelfde thema bezig. Ieder op zijn eigen niveau en manier. Als
leerkracht ben je dan heel belangrijk als meerwetende partner. De kinderen wilden
bijvoorbeeld veel namen van gereedschappen weten. Die zochten we op en schreven ze samen
met de kinderen bij de plaatjes.
De kunst is om bij het kind de ‘Zone van de naaste ontwikkeling’ te vinden. Wat is voor hem/
haar het volgende stapje in zijn ontwikkeling. Dus niet afwachten als leerkracht maar
© Marijke van Someren, 2003. 4

stimuleren. Kinderen uitnodigen voor een bepaalde activiteit. Wat bleek: alle kinderen wilden
graag samen met een groepje kinderen en de juf een activiteit uitvoeren, want het gaat over
hun thema ‘Bob de Bouwer’. Leuk en leerzaam!
Met de leerkracht aan de verteltafel ‘De ark van Noach’
Ik zei bijvoorbeeld: “Kom maar bij me zitten, ik heb een prachtig verhaal te vertellen.” Of:
“Gaan jullie maar vast hier zitten, ik kom zo bij jullie om te vertellen wat wij samen gaan
spelen.” Dit gaat op een vanzelfsprekende en natuurlijke manier. Het is nog steeds zo: jonge
kinderen leren spelend en daar moet je gebruik van maken als leerkracht. Jonge kinderen leren
eigenlijk alles in en verbonden aan spel. Zo kun je ze helpen om op een hoger niveau te
komen. Dit doe je doelbewust en systematisch. Kinderen, en vooral risicokinderen,
ontwikkelen zich niet helemaal vanzelf. Ze hebben de volwassenen nodig als meerwetende
partner die hen helpt en voorleeft.
1.2 De bijbelverhalen en de thema’s in mijn groep:
Het viel me op dat de bijbellessen meestal los stonden van het thema in mijn groep.
Langzamerhand begon het tot mij door te dringen dat dit wel vreemd was. De bijbel moet toch
midden in je leven staan? Toch ook midden in het thema ‘Bob de Bouwer’? Ik miste bij de
kinderen het enthousiasme als ik aan een nieuw bijbelverhaal begon. Ze luisterden wel netjes,
maar ik wilde meer. Die betrokkenheid! Ik kon ‘Bob’ toch ook gebruiken als instap naar mijn
bijbelverhaal? Wel een moeilijk thema daarvoor …
Bij het thema logeren kostte me dat minder moeite. Toen enkele kinderen tijdens dit thema
vertelden hoe bang ze waren in het donker ging er bij mij een lichtje branden.
God zorgt dat het altijd weer licht wordt: de schepping van de zon, maan en sterren! Wie
waren er ook bang in de bijbel? De discipelen tijdens de storm op het meer. Dit verhaal
vertelde ik toen het hevig stormde in de herfst en we net logeren uitspeelden in onze huishoek.
De betrokkenheid bij dit bijbelverhaal was nu veel groter. We spraken over: Je hoeft niet bang
te zijn. Wat kun je doen als je bang bent? Oma roepen, het licht aandoen, bidden … Dit bleef
volgens mij nu beter hangen. In de huishoek hoorde ik later ‘oma’ zeggen: “Waarom roep je
me? Ben je zo bang? Ik doe het licht aan en we gaan bidden.”
Zo zijn de bijbellessen geen losse lesjes meer, maar zie je ze steeds weer terugkomen
gedurende de hele dag, je hele leven.
Bij het thema ‘Bob de Bouwer’ kreeg ik ook ideeën. Ik dacht onder andere aan de
bijbelverhalen: De talenten, Noach bouwt een ark, De torenbouw van Babel, Het huis op de
rots. Vanuit de actuele belevingswereld van het kind (het thema ‘Bob de Bouwer’) naar de
© Marijke van Someren, 2003. 5

ijbel. Van te voren dacht ik goed na over wat de kern van elk bijbelverhaal is. Bijvoorbeeld:
God zorgt, God belooft, Gods liefde voor de mensen, want daar ging het mij natuurlijk om.
Ook bij dit thema werkte het goed. Er werd nu niet alleen tijdens ‘de bijbelles’ over God
gesproken, maar gedurende de hele dag.
Deze manier van werken bevalt me prima. Bij de voorbereiding van een nieuw thema zoek ik
nu voortaan eerst de bijbelverhalen op die ik erbij zou kunnen vertellen. Waar ik dan later
allerlei activiteiten bij ontwerp. Ik bedoel dan bijvoorbeeld gesprekactiviteiten,
spelactiviteiten en rekenactiviteiten.
Het kostte me veel tijd om in de bijbel te zoeken naar verhalen passend bij mijn thema’s. Ik
dacht toen: dit moet toch sneller kunnen’. Daarom ging ik naar de evangelische boekhandel,
naar collega’s, naar kennissen en vroeg of iemand een boekje kende met een lijst
bijbelverhalen passend bij de thema’s vanuit de kinderen’ zoals logeren en de kapper.
De meesten begrepen goed wat ik bedoelde maar kenden zo’n lijst niet. Iemand zei: “ Je hebt
een gat in de markt ontdekt.” Wel waren er boeken (een concordantie) met thema’s vanuit de
bijbel zoals: de opstanding, bekering enz. Dit was niet wat ik zocht. Ook veel te uitgebreid. Ik
had tijdens mijn zoektocht wel een aantal goede gesprekken met collega’s, gemeenteleden en
ouders over ‘jonge kinderen en de bijbel’; over dat je moet aansluiten bij wat ze op dat
moment bezig houdt en daar dan de bijbelverhalen bij zoeken. “Ja, zo ga ik het voortaan
doen”, zei een leerkracht van een school waar thematisch gewerkt wordt.
Daarom ging ik zelf een lijst met bijbelverhalen maken, passend bij allerlei thema’s, want ik
hoop dat mijn ‘idee’ ook andere mensen kan helpen bij het belangrijke werk: de
geloofsopvoeding van kinderen. 1
1 De lijst met bijbelverhalen bij thema’s is op te vragen bij Marijke van Someren. Zie de toelichting op dit
artikel op de website van Zone (www.tijdschriftzone.nl), Zone 2, 2006, onder de knop de Werkhoek.
© Marijke van Someren, 2003. 6

2 De bedoeling van dit artikel
2.1 Waardevol christelijk onderwijs
De verhalen in de bijbel nodigen uit tot het geloof en het vertrouwen dat God met ons wil zijn.
We zien dan hoe oneindig Gods liefde en trouw is. Hij stuurde zelfs zijn eigen zoon om ons te
redden van de dood. In bijbelverhalen zien we vaak dat het kwaad lijkt te winnen maar dat
God niet ophoudt om ons naar Zich toe te trekken. Dit met behulp van richters, profeten en
ten slotte Jezus Zelf.
Ik wil hiervan geen losse lesjes maken maar het moet een rode draad in mijn onderwijs zijn,
die tijdens allerlei activiteiten terug te vinden is, de hele dag door. Een goede school draagt
niet alleen kennis over maar maakt ieder kind een beetje slimmer, handiger,
verantwoordelijker enz. Een christelijke school wil meer namelijk met behulp van de verhalen
uit de bijbel kinderen uitnodigen tot het geloof en het vertrouwen dat God met ons wil zijn.
Ik wil de kinderen laten merken dat de bijbel een bijzonder boek is. Het is geen doorlopend
verhaal zoals in een roman en je kunt de bijbel ook niet vergelijken met een encyclopedie of
een studieboek. In de bijbel gaat het om het kennen van God. Dat is de rode draad. God
verbindt zich met de geschiedenis van mensen. Tot God wordt gebeden, God wordt geloofd.
In Zijn naam wordt geleefd. De bijbel is een geloofsboek.
Dit wil ik bereiken door:
- de leerling kennis te geven van de inhoud van de bijbel;
- de leerling de waarden van het christelijk geloof te laten ervaren;
- de leerling te leren handelen vanuit de christelijke levensovertuiging.
Van hieruit wil ik hoofd, hart en handen (= denken, voelen en handelen) van ieder kind
ontwikkelen, hen stimuleren en begeleiden op weg naar volwassenheid; hen toerusten en
motiveren om vanuit Gods woord en met Zijn hulp mens te zijn, zoals Hij dat bedoeld heeft.
2.2 De brede ontwikkeling, een doel van christelijk onderwijs
De basisvoorwaarden hiervoor zijn dat kinderen zich prettig voelen in de groep, plezier
hebben in gezamenlijke activiteiten, nieuwsgierig zijn en daardoor graag onderzoeken. Dat ze
zelfvertrouwen opbouwen en actief zijn.
De brede ontwikkeling streven we na. Dat houdt in: initiatieven nemen, kunnen
communiceren, samenspelen en samenwerken met anderen, planmatig kunnen denken en
handelen. Een christelijke school wil kinderen leren om vragen te stellen zodat ze een mening
kunnen vormen. Als christen moet je in je leven keuzes maken; je plaats bepalen met behulp
van de bijbel. Kortom, dat kinderen zich zo kunnen ontwikkelen dat ze mens zijn, zoals God
het bedoeld heeft. Zo kunnen ze goed functioneren in het persoonlijke leven en in de
samenleving, tot eer van God en hulp en heil voor de medemens. We willen het kind leren een
open oog te hebben voor de waarden van alles wat leeft.
Een ontwikkelingsgerichte visie houdt in dat de volwassene vooruitkijkt en de volgende stap
al inzet voor het kind. We noemen dit ‘de zone van de naaste ontwikkeling’.
Samen spelen kan pas ontstaan als kinderen zich kunnen verplaatsen in een ander en die ander
kunnen begrijpen. Hierin moeten volwassenen wel helpen. Samen met de kinderen proberen
een bevredigende oplossing te vinden bij bijvoorbeeld ruzie. Rekening houden met je
medemens: hiervan staan veel voorbeelden van in de bijbel. Liefde voor je naaste.
© Marijke van Someren, 2003. 7

Iets maken om mijn oma te bedanken voor het logeren: Wat zal zij mooi vinden?
Wat schrijf ik erbij? Hierbij gebruiken we de materialen uit onze wenskist
© Marijke van Someren, 2003. 8

3 Praktische voorbeelden
3.1 Betekenisvolle thema’s en de bijbel
Voor jonge kinderen kies je meestal thema’s die ‘alledaags’ en ‘dicht bij huis’ zijn.
Het thema moet betekenis hebben of krijgen voor de kinderen. Zo willen we de
betrokkenheid, interesse en motivatie stimuleren. Ook door te bemiddelen tussen wat kinderen
zelf belangrijk vinden en wat je als volwassene belangrijk vindt voor een optimale
ontwikkeling.
Vandaar dat er vaak bij een bijbelverhaal een spiegelverhaal uit het dagelijks leven van de
kinderen wordt verteld. Het is goed dat ook jonge kinderen de verhalen uit de bijbel ‘horen’
temidden van andere verhalen die ze leren kennen. Zo staat de bijbel midden in ons leven.
Als je ontwikkelingsgericht met jonge kinderen speelt en werkt, kom je terecht bij thema’s
die te maken hebben met de sociale activiteiten die kinderen in hun directe omgeving
tegenkomen; bij wat er op dat moment bij de kinderen ‘leeft’. Je kunt hier achter komen door
te kijken naar:
De concrete leefsituatie. Thema’s zoals: de bakker, vriendjes, op reis, kamperen, vakantie, de
natuur in, de familie, de kapper, afval, de post, de politie, het verkeer, de dood.
De natuurlijke werkelijkheid. Thema’s zoals: vissen, kleine beestjes, het strand, de zee,
water, vogels in de tuin, de zon, maan en sterren.
De actualiteit. Thema’s zoals: de geboorte van een baby, logeren, verhuizen, wonen, ziek
zijn, het ziekenhuis, de bruiloft, de herfst, het bos, de storm, het schoolreisje naar de
dierentuin, dierendag.
De jaarlijks terugkerende feesten. Zoals Kerst, Pasen, Sinterklaas, een verjaardag en vaderen
moederdag.
Tv en boeken. Bekende voorbeelden: Tv programma’s Sesamstraat en Bob de Bouwer. De
prentenboeken: Allemaal in de ark van Noach. Aad peters, Ark Boeken Amsterdam. Het huis
op de rots. Nick Butterworth, Ark Boeken Amsterdam. Sesam-straat Eerste Woordjes. Tom
Leigh Deltas Aartselaar, Harderwijk. De jongen en de vis. Max Velthuijs Kosmos.Over een
kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.Werner Holzwarth, Wolf Erlbruch.
C, De Vries-Brouwers b.v.b.a. R’dam. Welterusten Kleine Beer. Martin Waddell, Barbara
Firth. Lemniscaat Rotterdam
Er zijn thema’s die vallen onder de verschillende groepen die ik hiervoor heb genoemd.
Bijvoorbeeld: het thema ‘de herfst’ kan aansluiten bij de natuurlijke werkelijkheid en is dan
ook een actuele gebeurtenis.
In de peuter- en kleuterperiode leren kinderen eigenlijk alles in en verbonden aan spel. Bij de
keuze van een thema houden wij hiermee rekening.
We hebben dan situaties, handelingen en gebeurtenissen nodig die kinderen herkennen.
© Marijke van Someren, 2003. 9

3.2 De bijzondere kerndoelen
In de kerndoelen wordt gesproken over wat we willen dat de kinderen ‘weten’ en ‘kunnen’;
waar in ieder geval aan moet worden gewerkt. Het zijn globale, minimale doelstellingen.
Als christelijke school wil je meer bereiken. We kunnen onze eigen doelstellingen formuleren
in overeenstemming met onze overtuiging. Het bijzondere is dat we onder andere willen dat
de kinderen een mening kunnen vormen met behulp van de Bijbel.
Enkele thema’s als voorbeeld:
Ziek zijn:
Wij willen ook dat kinderen zich afvragen: waar zou ik deze zieke een plezier mee kunnen
doen?’ Hierbij vertellen we ook de bijbelverhalen waarin het gaat om ‘de zorg voor de
naaste’. Hoe Jezus hiermee omging.
De bakker:
Bij dit thema danken we God voor ‘ons dagelijks brood’.
We praten over mensen die honger lijden. Geven geld aan ons zendingsproject.
We vertellen bijbelverhalen waarin God zorgt voor zijn volk met o.a. Manna.
Over Jezus vertellen wij, die ons voordeed hoe we moeten delen.
Vriendjes:
We danken God voor onze vrienden.
Horen verhalen uit de bijbel over Jezus die juist vriend was van ‘de slechte mensen’.
Wie is mijn naaste?
Kamperen/ vakantie:
We vragen God of hij met ons mee op reis wil gaan.
Praten over het verhaal van Abraham die op reis ging omdat God hem riep.
Ook het scheppingsverhaal hoort hier bij. Op vakantie kun je extra genieten van de prachtige
natuur die God geschapen heeft.
Hoe gaan wij met de aarde om. In Genesis 2 staat dat de mens van God de opdracht kreeg om
de aarde te bewerken en te bewaren. Wat doen we met ons afval?
De geboorte van een baby:
Verhalen uit de bijbel over ’wonderbare geboortes’ komen aan de orde.
Er wordt gesproken over dopen.
Bob de Bouwer:
Bij dit thema praten we over de talenten die we van God gekregen hebben.
Wat doe je ermee? Hierover lezen we in de bijbel.
Noach ging een schip bouwen, omdat God dat gezegd had. Hij vertrouwde op God.
God zorgde voor Noach.
Verkeer:
Behalve over de verkeersregels praten we ook over de regels in de bijbel en op school.
We praten over het waarom van die regels.
Orde en regelmaat zorgen er voor dat er ruimte en aandacht komt voor elk kind. Zo is er meer
vrijheid voor iedereen. Hoe word een mens gelukkig?
© Marijke van Someren, 2003. 10

4 De activiteiten en het ontwerpschema
4.1 De activiteiten:
Ik houd rekening met wat de kinderen graag doen, wat ze interessant vinden, wat ze (bijna)
kunnen en weten. Dit alles is niet in een methode te vinden maar dit beslis en kies ik zelf als
leerkracht. Ik wil goed overdacht, voorbereid en gepland te werk gaan en flexibel inspelen op
de kinderen. Wat is hun ‘zone van de naaste ontwikkeling’?
Ik wil dus de persoonsontwikkeling van kinderen stimuleren door verschillende activiteiten te
verbinden aan thema’s. Bij de thema’s bereid ik het activiteitenaanbod voor. Thema’s kunnen
wel zes weken duren.
4.2 Aangepast Ontwerpschema (HOREB, APS 1998/2001)
Constructieve
activiteiten
Spelactiviteiten
Onderzoeksactiviteiten
Thema:
inhouden
Bijbel
verhalen
Leesschrijfactiviteiten
Rekenwiskundeactiviteiten
Gespreksactiviteiten
en andere kringactiviteiten
Bijbelverhalen worden hier apart genoemd, zodat er al bij de voorbereiding van een thema
wordt nagedacht over welke verhalen uit de bijbel bij dit thema passen. Deze verhalen kun je
ook weer terug vinden bij de activiteiten. Ik vind het belangrijk dat die verhalen passen bij het
thema dat ‘leeft’ in de groep. Voor jonge kinderen kies je meestal thema’s die ‘alledaags’ en
‘dicht bij huis’ zijn en vandaar uit kun je ze over God vertellen. Zo wil ik ook de
betrokkenheid, interesse en motivatie vergroten voor de verhalen uit de Bijbel.
© Marijke van Someren, 2003. 11

5 Het thema ‘Bob de Bouwer’ en de bijbel
5.1 Ontwerpschema (uit Horeb, aangepast)
Spelactiviteiten Leesschrijfactiviteiten
- Rollenspel in de huishoek: - Opdracht noteren
Opbellen voor een klus - Schrijven van teksten,woorden,
- Rollenspel in de bouwhoek: krabbels bij bouwtekeningen
Opdrachten van klanten noteren, - De rekening schrijven
plannen maken, uitvoeren - Typen, stempelen van woorden
- Een hut bouwen met kleden - ekst maken bij ‘bouwwerken’
en planken bijv.: het kipp enhok
- De ark bouwen en het verhaal
van Noach uitspelen
Thema:
Bob de Bouwer
- De verteltafel: Noach
Constructieve
activiteiten
Onderzoeksactiviteiten
BiBBBBBB
Rekenwiskundeactiviteiten
- Hoge toren bouwen in
bouwhoek
- Bouwen (verspringend?)
een muur om de stad
- Timmeren
Bijbelverhalen:
- De talenten
- Noach bouwt een ark
- De torenbouw van
Babel
- Jericho, de stad met de
hoge muur
- Noach, alle dieren
twee aan twee
- Rekenbegrippen
- Meten
- Bouwtekeningen
- Puzzels over klussen - Wederopbouw van
maken
- Tekening maken over Jeruzalem
- Gereedschap
b.v. Noach - Het huis op de rots
ordenen, tellen
-l
Gespreksactiviteiten
en andere kringactiviteiten
- Bijbelverhalen vertellen
Platen bekijken, bespreken
- Woordveld schrijven en tekenen
- Intro: video over de bouw van de
vide in onze klas
- Naar de stratenmakers - Taalact.: prentenboeken, liedjes,
met opdrachten - Foto’s van de bouwplaats
Foto’s maken bespreken
© Marijke van Someren, 2003. 12

5.2 Brief voor de ouders
Thema: Bob de Bouwer
Beste ouders,
Nu we een nieuwe vide (zolder) in onze klas hebben, zijn de kinderen enorm geïnteresseerd in
het thema: bouwen, klussen. Ze praten ook steeds over ‘Kees de Bouwer’, hij bouwde
namelijk onze vide. Vandaar dat ons thema in de groep nu ‘Bob/ Kees de Bouwer’ is.
We gaan allerlei activiteiten doen passend bij dit thema:
- Kringactiviteiten: liedjes zingen, prenten/studieboeken (voor)lezen,
gespreksactiviteiten n.a.v.: een video’s over Bob en Kees
- Spelactiviteiten: spel in de huishoek bijv.: naar Bob/Wendy bellen voor een klus,
spel in de bouwhoek: opdrachten van klanten uitvoeren, de ark van Noach bouwen en
het verhaal naspelen enz
- Reken/wiskunde activiteiten: we denken dan aan meten,
bouwtekeningen maken, het gereedschap van Bob tellen en
ordenen
- Constructieve en beeldende activiteiten: verspringend bouwen:
bijvoorbeeld de muur om de stad Jericho/ Harderwijk.
Timmeren, puzzels maken over klussen, tekenen over Noach.
- Lees-schrijfactiviteiten: teksten/woorden/krabbels bij
zelfgemaakte (bouw)tekeningen schrijven, Wendy noteert een
opdracht in de agenda, Bob schrijft de rekening. Enz.
En natuurlijk hebben we weer van alles nodig bij dit thema.
We denken dan bijvoorbeeld aan:
- kleding: een overall, werkhandschoenen, veiligheidshelmen
- gereedschap
- stenen en cement
- bouwtekeningen
- een kruiwagen
- videobanden, c.d.’s
- Bob de Bouwerspullen
5.3 Activiteiten
De kinderen zijn in veel activiteiten betrokken. Ze timmeren en boren bijvoorbeeld om zelf
een boot (ark) te maken en ze maken een bouwtekeningen van de ark.
© Marijke van Someren, 2003. 13

De bouw van de ark.
Hoe hoog maken we de toren van Babel?
5.4 De woordenlijst
thema: Bob de Bouwer
de bouwtekening bouwen twee aan twee
de stadsmuur timmeren
de toren schroeven erop/eronder
de ark boren hoog/laag
het talent trekken lang/kort
lijmen veel/weinig
het gereedschap het schuurpapier schuren
de hamer de duimstok zagen
de spijker de zaag tekenen
de schroef het potlood
de schroevendraaier de helm
de boor
de boormachine
de knijptang
de lijm
© Marijke van Someren, 2003. 14

5.5 Brief voor de ouders over de verteltafel
Beste ouders,
We hebben in de groep al enkele malen het prentenboek ‘De ark van Noach’ gelezen. Dit verhaal
komt uit de bijbel, Genesis 6, 7, 8 en 9. Noach is gehoorzaam aan God en doet wat God zegt. God
redt hem en zijn hele gezin. De regenboog is het teken van God dat hij voor zijn schepping zal
zorgen.
Dit veelvuldig voorlezen bevordert de herkenning van woorden, de tekst en de boekentaal. Het
samen ‘lezen’ van een prentenboek combineert ook het sociale aspect met taalontwikkeling.
We zijn nu bezig om ‘een verteltafel’ op te bouwen rond dit verhaal.
Hiervoor hebben we van alles nodig:
Plankjes
Gereedschap
Poppetjes (Noach en zijn vrouw, zijn 3 zonen met hun vrouwen)
Een boot
Veel dieren (liefst van elke soort twee)
Een duif
De regenboog verven we zelf
Dit alles het liefst in ‘playmobil-formaat’.
Hiermee kunnen de kinderen met elkaar en met de leerkracht het verhaal op verschillende
manieren naspelen en vertellen. De kinderen vinden het doorgaans heerlijk om verhalen aan de
verteltafel steeds opnieuw te spelen. Hierdoor gaan ze steeds beter meer omvattende
taalstructuren begrijpen en zelf gebruiken.
Op deze manier willen we de kinderen uitnodigen tot het geloof en het vertrouwen dat God met
ons wil zijn. Wij willen hiervan geen losse lesjes maken, maar het moet een rode draad door ons
onderwijs zijn.
Vriendelijke groeten van de juffen
De verteltafel
© Marijke van Someren, 2003. 15

© Marijke van Someren, 2003. 16

6 Bronnen
Basisontwikkeling:
F. Janssen-Vos, Bea Pompert (2001). Startblokken van Basisontwikkeling
Van Gorcum, Assen.
F. Janssen-Vos, T. Schiferli, H. Vink (1990). Thema’s en projecten
Van Gorcum, Assen.
S. Bacchini, M. Kruithof en F. Janssen-Vos (1998). De voeten van de kip schminken.
Tweede- taalverwerving in Basisontwikkeling. APS, Utrecht.
F. Janssen-Vos, B. Pompert en T. Schiferli (1998/2001) HOREB. Handelingsgericht
Observeren, Registreren en Evalueren van Basisontwikkeling. APS, Utrecht
F. Janssen-Vos, N. den Dikken en H. Verkleij (1990). Spel en spelen.
Theologie:
Nederlands Bijbelgenootschap Haarlem (1996). Kijkbijbel. Verhalen uit het oude en
het nieuwe testament. Stichting Docete, Utrecht, Kees de Kort, Bergen en Tineke
Wieringa bNo, Haren.
Nederlands Bijbelgenootschap Haarlem (1995).Leeswijzer bij de Kijkbijbel
Stichting Docete Utrecht, Kees de Kort, Bergen.
Tinie de Vries ( ). Om te beginnen. Lees-, praat- en doeboek over verhalen uit de
bijbel voor kleuters, hun ouders en andere opvoeders.
G.F. Callenbach B.V.- Nijkerk. Nederlandsche Zondagsschool Vereeniging,
Amsterdam.
Janny van Nederpelt, Els ter Welle en Joanne Tromp (1985). Het allereerste begin van
torenbouw tot schepping.
In de ruimte, Soest.
Dr. R. Bijlsma (1973). Aan de basis 2, Het oude testament, 3 Het nieuwe testament.
Handboek voor de bijbelles op de basisschool. Wolters- Noordhoff bv, Groningen
Dr. J.L. Klink (1973). Bijbel voor de kinderen O.T.
Het Wereldvenster, Baarn. H. Veenman en Zonen B.V., Wageningen. Callenbach B.V.
Nijkerk.
Dr. J.L. Klink (1972). Bijbel voor de kinderen N.T.
Het Wereldvenster, Baarn. H. Veenman en Zonen B.V., Wageningen. Callenbach B.V.
Nijkerk.
D.A. Cramer- Schaap ( ). Bijbelse verhalen voor jonge kinderen.
Ploegsma, Amsterdam
Kees Roeleveld (1980). God is toch sterker. Uit de bijbel getekend en verteld door
kinderen uit de hele wereld.
Stichting De Evangelische Omroep, G.E.A. Milaan.
Riet Tigchelaar (1984) Luisteren naar de bijbel. Verhalen uit de bijbel naverteld voor
jonge kinderen. Boekencentrum B.V., ’s-Gravenhage.
© Marijke van Someren, 2003. 17