Neuzen in - oud-turnhout - SP.a

Neuzen in
TurnhouT, vosselaar,
beerse, oud- TurnhouT
Turnhout
Vosselaar
Beerse
Oud-Turnhout

‘NeuzeN iN ...’ is eeN uitgave vaN curieus vzw • www.curieus.be • iNformatie@curieus.be
curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt.
We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.

Turnhout
Vosselaar
Beerse
Oud-Turnhout

Neuzen in
TurnhouT, Vosselaar,
Beerse, oud-TurnhouT
Iedere stad of gemeente heeft haar curiositeiten. En daar neuzen wij
graag in. In die bijzondere plekjes, aparte verhalen en originele tips.
Dan zie je het allemaal door een andere bril. Kijk eens naar Turnhout,
Vosselaar, Beerse en Oud-Turnhout zoals je ze nog nooit gezien hebt.
Luister naar mensen die je amper kent. Ontdek de regio alsof je er
voor de eerste keer komt. Of je er nu woont of gewoon op bezoek bent.
Welkom. Het is onze regio. Onze eigenzinnige keuze. Steek je neus
eens in onze streek, haal diep adem en proef ervan op een compleet
andere manier. Misschien ruikt het naar meer…
3

Geschiedenis in 100 woorden
TurnhouT
Turnhout is ontstaan op het kruispunt
van twee grote handelsroutes en
groeide sterk dankzij de bescherming
van het jachtkasteel van de hertogen
van Brabant. In 1212 kreeg de kleine
gemeente stadsrechten. In 1338 mocht
er op zaterdag een markt georganiseerd
worden die nu nog bestaat. Turnhout
was het toneel van twee grote veldslagen:
in 1597 tegen de Spanjaarden en
in 1789 tegen de Oostenrijkers. Beiden
worden de Slag bij Turnhout genoemd.
Tussen 1831 en 1914 werden een kanaal
en een spoorlijn aangelegd. Turnhout is
vooral bekend om haar papierfabrieken
en scholen zoals het Sint-Jozefscollege
en het Heilig-Grafinstituut. In 2012
is Turnhout culturele hoofdstad van
Vlaanderen.
Vosselaar
Wanneer Vosselaar precies ontstaan
is, weet niemand. Maar wie Vosselaar
oprichtte wel. Dat zie je immers nog
steeds aan het driehoekige dorpsplein.
De Franken legden hun pleinen zo aan
om hun vee te kunnen overzien. Na de
drinkpoel kwam er een put en daarna
een dorpspomp die er nu nog staat. In
1220 werd ons dorp pas echt bekend
5

toen een miraculeus Mariabeeld werd
gevonden. Daarom was Vosselaar tot
halfweg de vorige eeuw ook een bekend
bedevaartsoord. De naam Vosselaar
verwijst naar een open plaats in het bos
(Laar) waar vossen verzamelen.
6
oud- TurnhouT
In 1859 werd Oud-Turnhout een nieuwe
zelfstandige gemeente met 2.807
inwoners. De eerste burgemeester
was dhr. Van Der Beken. Oud-Turnhout
evolueerde al snel van een gehucht van
Turnhout naar een volwaardige residentiële
gemeente. Over de oorsprong
en de betekenis van de naam is men
het oneens. In 1333 duikt voor het eerst
Vetus Turnholtum op. In 1405
Oud-Tuernout en in 1414 Viès-Tournout.
Hout kan nochtans gemakkelijk verklaard
worden: het is een bos.

Beerse
In de 12de eeuw verschijnt voor het
eerst de naam “Berse” en later ook nog
“Baerse”, “Beirs”, “Berze”, Beersse”. De
naam zou kunnen verwijzen naar een
“beer” (mannelijk zwijn) of naar een bar,
onvruchtbaar land. Beerse was altijd
een eenvoudig boerendorp, maar in de
19de eeuw kwam daar verandering in.
De vaart werd gegraven en men vond
klei. Zo ontstonden onze steenbakkerijen
en kwam er veel volk in Beerse
wonen en werken. Bij de fusie van 1977
werd de buurgemeente Vlimmeren bij
Beerse gevoegd. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen
van 1976 verloren
de katholieken hun meerderheid en
stapte de BSP mee in de coalitie. Louis
Haest werd de eerste socialistische
schepen van openbare werken.

lokale dialect cursus:
Om het met Paul Van Zummeren te
zeggen: dialectwoorden krijgen een
andere uitspraak, naargelang men ze
in een andere gemeente, tot zelfs wijk
gebruikt. Maar er zijn toch een paar
vaste regels. Als een woord met een “H”
begint, wordt deze niet uitgesproken.
Hond, huid, hotel, … wordt ond, uid,
otel… Bij de lettergroep “orst” wordt
de “or” vervangen door “eu” en wordt
“eust”. Worst, korst, borstel, wordt dus
weust, keust, beustel. Klank ao is als
in het Frans “dans”, eu zoals de eerste
lettergreep van “reprise” dus kort, oi
zoals in het Engels Boy en é zoals in het
Franse “est”.
8
En asget nochni kungt leeze, dan doede
de boekke mér dicht!
Bej os hemme ze:
Ne flikketeer - Zeksmoi-jers – Péstoorte -
’n iejl aansvol tefrengte dinges.
Dobbelewitjes - Smawtebollen en veur eu
kweurtje pikke. ’n Nief en ’n aaw gaastois
en stattois.
Roiteniejer, kleeveredam, schuppenboer
en érteaos. ’n Neupke oep eu steukske, ’n
péjkiejt.
Ajee prut inzen oeige – ajee ’n voil
teultje – ajee zen aor tieters af – Tis ne
waaivezot – ajis ni goet bedde zaaine - ’n
aar oepsen bakkes en ’n koeif oepsen
oeig geeve.’n Sallewaossie kraaige en

’n zabber oepsen meurft verkoeipe. ’n
Beultje kinnekeskak, ’n zabbersteukske, ’n
weirem weuffel en ’n stukske sjoekkelat.
De kakschool, deirrem klerkes, tailig èrt,
den bongtmesson, de kernaainemèrt.
Weulle smosse, prosse en spetse en staon
altej mer te waawelle. W’aawe alles in de
wiggel, rizzeneere toedawe gruun zing,.
Mekaandere in de scher zette en bleuskes
waaismaoke. Rap, maostem bink, de wawt
is doar.
Schelle doede zoej.
Ne dweize kwiet, nen diffisille twiejezak.
Ne flaawe maf en ne kleoitzak van
ne ziejverreer as voil vennain. Nen
bullevengt, voile vetjaon en ne
zaogpestoeir. Ne grellegeurt, nen
ambetaanterrik en pessies ’n zjenèt.
’n Voil zjenoffel, ’n krakkedulleke mèj
’n boerekongt. ’n Semmelkongt en ’n
piskaws, ’n voil praai en ’n sjaawelwaaif.
’n Kakmedammeke, ’n pekelteef en ’n
hiejte tik.
Den taait
Van te veurre, in pesaant, swengs,
taaiterwaail, sèvves, bediejme,
seumwaaile, sebiet, taandenniejen en
te noste week. As daachtuuremojjer gao
koome en oept schaaite van de mert.
Wil je ons sappig dialect echt leren
kennen, kom dan onze mooie streek eens
bezoeken. En angders keust a schup mer
af …
9

sterren van de toekomst
In Beerse
An Van Den Borre en Jozef Auer zijn
in het gewone leven een echtpaar
maar in de muziekwereld vormen
zij het duo Harfago. An speelt harp
en is laureate van het Koninklijk
Muziekconservatorium van Gent.
Jozef speelt fagot en is laureaat van
de muziekacademie “Ferenc Liszt”
in Boedapest. Harfago speelt al jaren
concerten, religieuze diensten,
huldigingen en vernissages.
Ondertussen hebben ze ook een cd
uitgegeven met harp en fagot recitals.
10
In oud-TurnhouT
Toon van De Troost is bezeten van
paarden. Op zijn 14de won hij al een
internationale langeafstandswedstrijd
in Peer. Hij nam deel aan dressuur- en
springproeven maar de marathon
vindt hij het leukst. Op zijn 15de trok
hij naar Bahrein om deel te nemen aan
het wereldkampioenschap Endurance
voor juniores en Young Riders. Na 120
km door de woestijn eindigde hij als
4de. Op zijn 19de won hij als jongste
ooit de “Belgische Gouden Zweep”. Dit is
een jaarlijkse prijs voor een profjockey
met het meeste overwinningen op
Belgische hippodromen en renbanen.

In TurnhouT
Loena Hendrickx werd op haar 11
jaar Belgisch kampioen miniemen A
kunstschaatsen.
In Vosselaar
Helen Wuyts (zie foto) werd in 1991
geboren. In 2007 kwam zij in de
Turnhoutse Gym terecht. Gilbert
coachte haar in het powerliften
naar 96 Belgische, 21 Europese en
31 wereldtitels, waarvan 51, 7 en
11 overall. Ze heeft 126 Belgische,
32 Europese en 34 wereldrecords.
Hoewel zij tot nu toe ALLE officiële
wedstrijden won, heeft ze nog steeds
wedstrijdstress.Veel succes Helen.

op ons kerkhof
In TurnhouT
Op het nieuwe kerkhof aan de
Steenweg op Merksplas ligt een
Chinees begraven: Chau Pak. Hij neemt
wel erg veel ruimte in beslag.
De begraafplaats heeft typische zwart
marmeren wanden met urnen en een
strooiweide.
Het oude kerkhof van Turnhout vind je
ook terug op Youtube met een filmpje
van mensen die geloven dat er geesten
zijn.
12
In Beerse
Karel Van Nijen (1864 – 1951): had
een passie voor lokale geschiedenis,
wat heel wat brochures en bijdragen
opleverde. Hij werd lid van de
Bestendige Deputatie in 1920 en speelde
een grote rol in de elektrificatie van de
Kempen. Zijn ouders waren Florent Van
Nijen en Maria De Winter, wiens namen
je terug vindt op de herinneringszuil op
de Singel. Na zijn huwelijk met Alberta
Meeus vestigde hij zich in Berchem. De
zomervakanties bracht hij wel nog door
in het Tempelhof, nu ons heemkundig
museum.

In oud-TurnhouT
Albert Sohie en Eugeen Sureen:
kunstschilders.
Petrus Diels: de eerste
gemeentesecretaris.
Jacobus Peeters en Jozef Van Miert:
twee van de twaalf burgemeesters.
Guiliaume Ceulemans: oprichter van
papier- en kartonfabriek “La Belgica”.
Familie Meynendonckx: erfde
brouwerij “De Swaen”, later “De Ster”,
waar van 1672 tot 1920 bier werd
gebrouwen.
Jozef Embrechts: de 7de burgemeester
en schoonvader van brouwer Antonius
Keersmaekers.
Domin Bauwens: had een kleine
drukkerij voor muziekpartituren. In
1883 richtte hij fanfare
“de burgerzonen” op.

In Vosselaar
Stan De Backer: speler bij Antwerp van
1949 tot 1960. Werd onsterfelijk toen hij
in de Europacup tegen Real Madrid een
magistraal doelpunt vanop 25 meter
maakte.
André Berbe: hielp als gynaecoloog heel
wat kindjes op de wereld. Van heinde en
verre kwamen de aanstaande moeders
bij hem op consultatie.
Karel Kaers: de bekendste renner van
Vosselaar. Als jongste prof ooit won hij
in 1934 op 20-jarige leeftijd het WK
voor beroepsrenners. In 1937 won hij
het Belgisch Kampioenschap en in ’39
de Ronde van Vlaanderen.
Jos Geboers: strijder van het
Vreemdelingenlegioen in Korea.
14

Puzzels ...
Puzzel 1
1.Beroemde inwoner Vosselaar
2.Zangvogel
3.Uitvinder van geneesmiddelen
4.Om stiekem naar vogels te kijken
5.Voormalige majoor
6.Oudste café van Turnhout
7.Grootste heidegronden van Vlaanderen
8.Zangvogel
9.Reus
10.Adellijk geslacht
11.Plein met monument gesneuvelden
WO1
Van boven naar beneden in de rode vakken
leest men de naam van een heuvel in
Vosselaar
oplossing: konynenberg
Puzzel 2
1.Grootste ... ter wereld
2.Naam van een ven
3.Een streekproduct van Vosselaar
4.Standbeeld in Turnhout
5.Rijden door het stadspark
6.Waadvogel
7.Jenever: streekproduct
8.Bijna uitgestorven vogeltje
9.Standbeeld van een stripfiguur
10.Streekkoekje
11.Natuurreservaat in Oud-Turnhout
12.Sebiet in streekdialect
13.Klein beeldhouwwerk
Van boven naar beneden in de rode
vakken leest men de naam van een ven
in Turnhout
oplossing: hoogmoerheide
15

Puzzel3
1.Fabrieksproduct van Beerse
2.In de streek gekweekt
3.Streekproduct van Oud-turnhout
4.Accommodatie in Oud-Turnhout
5.Natuurgebied in Beerse
6.Achternaam beroemde striptekenaar
7.Streekbier
8.Achternaam van een Lieremanschilder
9.Waren vroeger aanwezig in
Oud-Turnhout
10.Voormalige woning van Dr Paul
Janssen, nu een sportterrein
11.Politiek mandaat van Karel Van
Miert
Van boven naar beneden in de rode
vakken leest men een natuurgebied in
Beerse
16
oplossing: eksterheide
Puzzel 4
1.Sportcentrum Beerse/Vlimmeren
2.Vroeger logistiek legervoertuig
3.Instrument
4.Oudste jeugdhuis van België
5.Heilige
6.Vroegere functie van gemeentehuis
Beerse
7.Achternaam van een strijder in het
vreemdelingenlegioen
8.Plaats van devotie aan Maria
Van boven naar beneden in de rode
vakken leest men de naam van een
streekbier
oplossing: gageleer

Puzzel 1 Puzzel 2
Puzzel 3
Puzzel 4
17

eten voor een habbekrats
In TurnhouT
In eethuis Web kun je lekker eten voor
weinig geld. Alles wordt vers bereid.
Om de twee dagen is er een andere
dagschotel maar je kunt er ook spaghetti,
vidé, croques en broodjes eten. De meeste
gerechten kun je meenemen. Bejaarden
en WIGW’s krijgen korting. Er zijn
enkele vergaderzalen die je kunt huren
in combinatie met een maaltijd. Verder
verzorgt Eethuis Web ook recepties en
broodjesbuffetten buitenshuis.
eethuis@websweb.be.
Als je in Eethuis Web gaat eten, moet
je zeker ook eens in de Kringwinkel
binnenspringen voor allerlei leuke
spullen voor een habbekrats. Het Eethuis
18
en de Kringwinkel doen aan sociale
tewerkstelling. Langdurige werklozen
kunnen er ervaring opdoen. Er is ook een
fietsherstelplaats en een herstelplaats
voor witgoed. Ook wasmachines,
droogkasten, ijskasten en andere
apparaten worden er hersteld en voor een
lage prijs verkocht aan gezinnen die het
financieel niet breed hebben. Steenweg
op Tielen 70, 014/44.20.42.
In het centrum van Turnhout vind
je het fietsenhuis. Naast de Hema in
de Gasthuisstraat ga je een smalle
doorgang naar beneden en daar kun
je je fiets kwijt. Er is bewaking, je fiets
kan er hersteld worden en je kunt er ook
een fiets of een buggy huren tegen een
economische prijs. De openingsuren

vallen samen met die van de winkels in
het centrum.
In Beerse
Drinken voor een habbekrats doe je hier
in het lokaal van wijkvereniging vzw
Hemelrijk aan de Stadionlaan. Je kunt
er ook minigolven en je bengels laten
spelen op een avontuurlijk speelpleintje.
Daarna: een ijsje en een Beerse Flodder,
ons streekbier.
Helemaal gratis kun je iedere eerste
zondag van de maand van 14 u tot
17 u naar het heemkundig museum
Tempelhof aan de Bisschopslaan. In het
koetshuis van het museum kun je het
harde labeur van de steenbewerkers
terug beleven. Ook het museum Jan
Vaerten in de Peerdekensstraat 8 is
gratis.

CINEMA VICTORIA

Wat schuilt er
achter de gevel?
In TurnhouT
In de Kazerne Majoor Blairon werden in
de vorige eeuw talloze miliciens opgeleid.
Van dit opleidingscentrum van het
Belgische leger werd gezegd: “hier temt
men leeuwen”. De kazerne organiseerde
ook de chauffeursopleidingen. Veel paracommando’s
en infanteristen leerden er
met een M.A.N of Magirius rijden. Na de
afschaffing van de legerdienst kwamen
in 1994 de laatste miliciens aan. In 1999
werd de kazerne definitief gesloten.
Nu is de kazerne omgebouwd tot de
moderne Campus Blairon, waar de
stadsdiensten, vergaderzalen, een
gezellig café en een medische wachtdienst
onderdak hebben gevonden. Het
vroegere exercitieplein, waar zoveel
miliciens leerden marcheren, is nu een
ruime parking.
21

In Vosselaar
Aan Cingel 1 vind je nu het jeugdhuis de
NOK, dat ieder jaar het NOK-Out festival
organiseert. Het gebouw werd in 1913
gebouwd door architect J. Taeymans in
opdracht van de familie Vanostaede. Nu
is het een beschermd dubbelhuis. Tot
1968 was het een gemeentehuis en een
arsenaal van de brandweer.
Op het Remi Lensplein vind je nu Herberg
De Zwaan. Ooit was dit nog een supermarkt
en na de Tweede wereldoorlog
een toneelzaal waar men elk jaar met
volle autobussen naar het Kerstspel
van Remi Lens kwam kijken.

In Beerse
Aan de Rijkevorselweg 42 vind je nu
de “evangelische christengemeente
Beerse”. Maar in de jaren ’20 van de
vorige eeuw was dit Het Volkshuis en
de Coöperatieve Winkel van de socialistische
beweging. Hier kwamen de
leden van de coöperatie hun inkopen
doen en organiseerde de vakbond en
de partij hun activiteiten. De arbeiders
van de steenbakkerijen en de metaalbewerkers
van de non-ferro bedrijven uit
Beerse waren hier vaste gasten.
In oud-TurnhouT
De vroegere pastorie van de Sint Bavokerk
in de Kerkstraat 46 werd in 1855
gebouwd in Vlaamse neorenaissancestijl.
Het is een beschermd monument
dat nu “Hofke van Chantraine” heet.
Deze naam verwijst naar de aanwezigheid
van Tempeliers in Oud-Turnhout.
Vandaag is het “Hofke van Chantraine”
een ontmoetingsplek, waar kunst en
erfgoed een breed publiek bereikt.
Naast het unieke kader en de uitstraling
van het gebouw is ook de prachtige
historische tuin met vijver een ideale
plek om tot rust te komen.
23

‘t Zicht ...
In Beerse
De Eksterheide is een prachtig
natuurgebied tussen het Kempisch
Kanaal en de Oostmallebaan. Je
vindt er de typische Kempische
fauna en flora. Je kunt kiezen uit 3
wandelroutes: het Duivelskuilpad
(2,7 km), het Hoge Bergenpad (4,8
km) en het Ekstergoorpad (1,8 km).
Vanuit 3 kijkhutten kun je de gebieden
observeren die niet toegankelijk zijn.
Hier vind je ook nog de fundamenten
van de woning van boswachter Karel
(Thys) Vlaeminckx, die tijdens de
gemeenteraadsverkiezingen van 1926
opkwam voor de Belgische Werklieden
Partij.
In oud-TurnhouT
Voor de variatie aan landschappen
moet je hier in het agrarisch gebied
de Laks zijn: een wandelparadijs
met weilanden, boerderijen, bossen
en heidelandschappen. Je vindt dit
landelijk gebied tussen het natuurgebied
de Liereman en het Kempisch Kanaal.
Hier en daar een boerderij, prachtige
vergezichten, akkers en vee dat rustig
staat te grazen, kom hier maar tot rust.
25

In Vosselaar
Elke gemeente heeft zo’n plek die
nostalgie en bewondering oproept en
waar je onmiddellijk thuiskomt. Bij ons
is dat de Konijnenberg, een stuifduin in
het centrum van Vosselaar. Een prachtig
stukje natuur, waar je kunt wandelen,
sleeën in de winter of gewoon ravotten
met de kinderen.
Maar ook langs de drukke verkeersader
van Vosselaar naar Turnhout vind je
nog zo’n plek om bij weg te dromen:
het eclectische landhuis Den Ouden
Bareel, die doet denken aan een echt
sprookjeskasteel.
26

In TurnhouT
Turnhout heeft één van de mooiste
stadsparken van de provincie
Antwerpen. De centrale laan met
kastanjebomen komt uit op het
oorlogsmonument “Pro Patria”.
De kinderen amuseren zich in het
reeënpark waar ook geitjes en ezels
rondlopen. Maar het allerfijnste zijn de
stoomtreintjes die van april tot oktober
door het park tuffen. Ze vertrekken in
een stationnetje, gaan over mini-sporen
en bruggetjes. De vzw “stoomgroep”
deelt haar passie voor treintjes met
iedereen, groot of klein.

Groen
TurnhouT In ‘T Groen
De fietsroute van het Bels Lijntje krijgt er
nog een extra troef bij. In februari 2011
kwam er tussen het fietspad en het ven
de kleine klotteraard, een uitkijktoren.
Vanop 12,5 meter hoogte heb je een
prachtig uitzicht over het vennenlandschap
in het noorden van Turnhout. Dit
is een uniek heidegebied met ronkende
namen zoals Hoogmoerheide en
Weversgoor. Hier kun je nog vogels zoals
de wulp, de grutto, de roodborsttapuit en
het blauwborstje bewonderen.

oud-TurnhouT In’T Groen
De Liereman is 435 ha groot en één van
de oudste beschermde natuurgebieden
van België. Het bestaat uit Heide, gagelstruweel,
elzen- en wilgenbroek, eikenberken,
dennen, stuifduin, heischraal
grasland en weidevogelgebied. In het
bezoekerscentrum is er een permanente
tentoonstelling over dit unieke
landschap. Van daaruit vertrekken ook
bewegwijzerde wandel- en fietsroutes.
Vlakbij het bezoekerscentrum ligt “Het
Bos van Bo” voor de kinderen. Je kunt
ook gratis Wombats krijgen, rolwagens
met brede banden voor rolstoelgebruikers
die ook eens van de natuur willen
genieten.
30
Vosselaar In’T Groen
Het Grotenhoutbos ligt in het zuiden
van Vosselaar op de grens met Gierle.
Oorspronkelijk was dit het jachtgebied
van de hertogen van Brabant. Nu is het
een publiek domein met wandelpaden.
In het fraaie bos vind je een grote verscheidenheid
aan dieren en planten:

8 verschillende soorten vleermuizen,
reeën, 360 verschillende plantensoorten
waaronder het duivelsei. Een wandeling
brengt je naar de Kikkerpoel, dicht bij
het Giels bos. Op de grens met Turnhout
vind je het Raadsherenpark waar ooit
de festivals Open Tropen en Cameleon
plaatsvonden.
Beerse In’T Groen
In Beerse kun je in het centrum tot rust
komen tussen het groen van wel 3 parken:
het Tempelhof, Niev Park en Echelpoelpark.
Dit laatste park ligt aan het gemeentehuis
en heeft verharde wandelwegen,
een kinderboerderij en prachtige vijvers.
Nadat je de winkels van Beerse Centrum
hebt bezocht kun je even uitblazen in
onze parken, met eventueel een hapje en
een drankje erbij.

streekproducten
Van TurnhouT
In Turnhout hebben wij het “Turnhouts
Troefke”, een boterkoekje met chocoladebodem
in de vorm van een speelkaart
dat in 1989 werd bedacht. Maar waar
we vooral heel fier op zijn is onze Royal
Belgian Caviar. Alstublieft: kaviaar.
Eind jaren ’80 begon de nv Joosen-
Luyckx Aqua Bio met een broedstock
van verschillende steursoorten. De
vissen worden in zuiver water onder
strikt hygiënische omstandigheden
gekweekt. Na 7 jaar zijn ze geslachtsrijp
en kunnen de eitjes geoogst worden.
Ze worden gezeefd, gewassen, licht
gezouten en verpakt. De eitjes worden
nooit gemengd. Ieder doosje kaviaar
32
bevat dus eitjes van maar één steur. Bij
blindproeven is de kwaliteit van onze
kaviaar gelijk aan die van Iran. Een
steur kan 100 jaar worden en meer dan
een ton wegen.

Van oud-TurnhouT
Ons streekbier is de Gageleer. De
bekendste plant van de Liereman is
de wilde gagel. Deze struik verspreidt
een typische aromatische geur en
werd in de middeleeuwen gebruikt
om bier te kruiden. Deze traditie werd
met het streekbier de Gageleer in ere
hersteld. Je kunt het bier proeven in het
bezoekerscentrum van “de Liereman”.
Eet daar dan ook meteen een Oud-
Turnhouts Ot’je bij, een boterkoekje van
goede boter afgewerkt met een crumble
van hazelnoot. Geen wonder dat de
vorm van ons koekje gebaseerd is op de
gagelplant. Als je het alcoholvrij wilt
houden, weet dan dat Oud-Turnhout
bekend staat voor haar appelsap.
Van Vosselaar
Tot de jaren ’50 brouwde brouwerij De
Lelie hier de kwaliteitsbieren van hoge
gisting Paus en Pater. Om dit Vosselaars
streekproduct niet verloren te laten
gaan hebben enkele bierliefhebbers
de vzw brouwerij “De Lelie” opgericht
en brengen ze deze bieren sinds 2008
terug op de markt. De originele kenmerken
en recepten van beide bieren
worden zo goed mogelijk gerespecteerd.
Paus is een blond bier van 8,5%. Pater
is een donker bier van 6%. Meer info op
www.pausbier.be. Schol!
33

Van Beerse
In Beerse drinken we graag. Ziehier een
menukaart van onze typische lokale
drankjes:
Begin maar met een “Beers Vlierke”,
een jenever op basis van vlierbes, als
aperitief. Deze jenever was bij de steenbewerkers
zeer populair. Daarna serveren
we je een “Baksteen”, een praline
waar je nog eens echt dik van wordt.
En eindigen doen we met een “Beerse
Flodder” en een “D’Ingetje”, twee zware
kwaliteitsbieren. Gegarandeerd wat
calorieën erbij! Maak dan maar wat tijd
om 10 kilometer te lopen. Denk aan je
gezondheid.
34

slow motion
Plekjes Waar je rusTIG een Boek kan lezen
In Vosselaar
In Vosselaar kun je op verschillende
plekjes genieten van de natuur, uitkijken
naar al dat moois, verzonken
in gedachten of verdiept in een boek.
Zeker in het Mariapark is het heerlijk
om even te onthaasten in het groen. Het
is een verborgen stukje paradijs tussen
het levendige centrum en de Antwerpsesteenweg.
Op de bankjes langs het
fietsknooppuntennetwerk kun je de wereld
ook even in slow motion bekijken.
35

In TurnhouT
Aan de vijver van het stadspark in
Turnhout staat een bankje met zicht op
een fontein en komen de eendjes altijd
nieuwsgierig komen kijken of de boekenlezer
wat brood bij heeft. In de herfst
kleuren de loofbomen aangenaam rood,
geel en goud. Achter het bankje stroomt
de Aa, een zijriviertje van de Kleine
Nete. Als je hier aan een boek begint,
lees je het ongestoord uit.
In Beerse
Pal in het centrum van Beerse, naast de
Sint-Lambertuskerk, vind je de ideale
plek om tot rust te komen en je te bezinnen
over de dingen des levens. Er staat
een bank, wat bomen, een kunstwerk,
paasbloemen in de lente en een zuil
36

met de namen van de bewoners die op
deze plek begraven lagen. Hier zit je
rustig om een boek te lezen of even te
mediteren.
In oud-TurnhouT
Tot rust kom je bij ons aan de vijver
van de oude pastorie, op een bankje in
de natuur aan het water. In 1999 werd
de pastorie met tuin beschermd als
monument. De vijver is toegankelijk
voor iedereen die wil genieten van een
goed boek of gewoon van een stukje
natuur in het hart van Oud-Turnhout.
37

het monument
38
dokTer Paul Baron janssen.
Op 12 september 1926 werd Dr. Paul
Janssen geboren in Turnhout. Niemand
kon toen al weten dat hij het tot een groot
wetenschapper zou schoppen en talloze
geneesmiddelen zou ontwikkelen.
Samen met zijn vader richtte hij de firma
Richter op, die in de watertoren van
Turnhout gevestigd was. In de Verenigde
Staten leerde hij de wereld van de moderne
geneesmiddelen kennen. Terug in
eigen land begon hij dan ook onmiddellijk
zijn eigen laboratoria op te richten.
In de jaren ’40 werkten er 40 mensen. In
de jaren ’50 leidde zijn research tot de
eerste geneesmiddelen. In 1957 kocht
hij 36 ha grond in Beerse en legde er de

fundamenten voor het latere Janssen
Pharmaceutica.
Schimmels, wormen, geestesziekten,
hart- en vaataandoeningen, analgetica
voor riskante operaties… Geen enkel
domein werd geschuwd. Vier medicijnen
die door Janssen werden ontwikkeld
zijn opgenomen in de lijst van essentiële
geneesmiddelen van de Wereld
Gezondheid Organisatie. Het diareticum
Reasec reisde zelfs mee naar de maan in
de EHBO kit van de astronauten. Paul
Janssen ontving niet minder dan 22
doctor honoris causae.
Ontspannen deed hij zich bij zijn familie
of achter de piano. Hij woonde eerst in
“’t Sonnehuys”, later in “’t Windekind”
en daarna in “de Bomen” in Vosselaar.
Hij bleef altijd een beminnelijke man die
steeds vroeg hoe het ging of waar je mee
bezig was. Voor hem telde vooral de inzet
van de mensen, niet hun diploma’s.
Baron Paul Janssen:
“Ik heb liever een medewerker die weet dat
hij niets kent en bereid is alles te leren dan
een medewerker die denkt dat hij alles al
weet en niets meer hoeft te leren.”
“De weg van de geringste weerstand is niet
noodzakelijk de beste.”
“De eerste pijler van onderzoek is teamwork,
samenwerking tussen mensen uit verschillende
disciplines. Eénvormigheid maakt
dood, meervormigheid brengt leven.”
Dokter Paul baron Janssen overleed op 11
november 2003 onverwacht in een lift in
Rome. Hij was een levend monument dat
niet kan worden gesloopt.
Naast het Tempelhof in Beerse vind je
een standbeeld van Dokter Paul baron
Janssen van de hand van beeldhouwer
Wilfried Pas.
39

hier kun je daten
Waar sPreek je af, Voor een romanTIsche daTe
In Vosselaar
Daters van alle soorten vinden altijd
hun ding in Vosselaar. De sportieve
dater in sportcentrum Diepvenneke.
De culturele dater in CC Reinaert. De
jonge dater in het jeugdcentrum en in
de discotheek. De blind dater in de plezante
cafeetjes. De natuur dater in onze
groene gordel. Maar wie uit Vosselaar
heeft er in zijn jeugd (en zelfs erna)
geen afspraakje gemaakt op de Konijnenberg?
Deze plek is ideaal voor een
eerste afspraakje en een romantische
wandeling. Hier zijn heel wat liefdes
ontloken.
In oud-TurnhouT.
“De Hoogt” is een sportpark, met tal
van overdekte sportaccommodaties: en
sporthal, gymzaal, gevechtsportenzaal,
tenniscentrum en skicentrum. Buiten
heb je drie voetbalterreinen, een kunstgrasterrein,
een petanqueterrein, een
veldhockeyterrein, een trainingsveld
voor honden, een boogschietweide,
een ruiterweide, een skateramp, een
fit-o-meter, een Finse piste, negen tennisvelden,
twee velden voor mini- en
miditennis en een tennismuur. Het
moet al heel erg tegenzitten als je hier
niemand zou ontmoeten.
41

In Beerse
De jongeren van Beerse ontmoeten
elkaar in jeugdhuis “De Korridor” aan
de Peerdekensstraat 33, of in jeugdhuis
“Wiedes” aan de Kerkstraat in
Vlimmeren. De sportievelingen vinden
elkaar dan weer terug in het sportcentrum
“’t Beerke” met sporthal, zwembad
en petanqueveldjes. In het sport- en
cultuurcentrum “de Pegger” aan het
Leetereind in Vlimmeren vind je zelfs
sportivo’s én culturo’s terug.
42

In TurnhouT
De jongeren van Turnhout vinden
elkaar in “De Wollewei”, het oudste
jeugdhuis van België. Het begon op een
zolder en groeide uit tot een vaste plek
voor de jeugd. Feestjes houden, een
filmpje zien, of gewoon chillen, het kan
er allemaal. Groepjes kunnen er repeteren
zonder de buren op stang te jagen.
De ouderen gaan dan weer naar de
markt om op de terrasjes af te spreken.
De Warande, onze musea, het kasteel, of
het begijnhof liggen altijd vlakbij.

Meermaals werd hij bestempeld als de machtigste man van de Europese Unie
de kameraad
karel Van mIerT
socIaal-democraaT, VlamInG en euroPeaan
Karel Van Miert werd in 1942 geboren in
Oud-Turnhout in een landbouwersgezin
met 9 kinderen. Hij was de oudste. Hij
behaalde zijn diploma lager middelbaar
onderwijs bij de Centrale Examencommissie.
Zijn middelbare studies deed hij
aan het Sint-Victor Instituut in Turnhout.
Aan de Rijksuniversiteit van Gent studeerde
hij diplomatieke wetenschappen
en daarna ging hij nog verder studeren
aan het Worchester College in Oxford en
· in Nancy.
44
In 1968 zat Karel Van Miert te studeren
aan de Carolus Universiteit in Praag toen
de Sovjettanks de Praagse lente kwamen
onderdrukken. Hij slaagde erin om via
West-Berlijn naar België terug te keren.
Hij werd medewerker van Europees Commissaris
Manholt en in 1976 kabinetchef
van Willy Claes. In 1975 werd hij voorzitter
van de Vlaamse SP die hij een totaal
nieuw elan gaf. Van 1979 tot 1985 was hij
Europarlementslid. En als politicus was
hij vooral heel actief in de vredesbeweging
en de strijd tegen de plaatsing van
kruisraketten.

In 1989 werd Karel Van Miert Eurocommissaris
voor Transport, Consumentenbeleid,
Kredieten en Investeringen.
In 1993 werd zijn mandaat verlengd en
kreeg hij er ook nog Mededingingsbeleid
bij. Vooral in dit domein dwong hij respect
af door zijn uitstekende dossierkennis.
Hij durfde in te gaan tegen belangrijke
ondernemingen en lobbygroepen.
Meermaals werd hij toen bestempeld
als de machtigste man van de Europese
Unie, vooral door zijn consequente houding.
Op 22 juni 2009 was Karel Van Miert
in zijn geliefde boomgaard kersen aan
het plukken. Hij kwam zwaar ten val en
bezweek aan de gevolgen. Zijn liefde
voor het tuinieren had hij meegekregen
van de ouderlijke hoeve. Hij was vader
van een zoon en grootvader van twee
kleinkinderen.

Vroeger en nu
46

Groeten uit
Turnhout, Oud-Turnhout,
Beerse, Vosselaar

Wie heeft het gedaan
In oud-TurnhouT
Pierre Sas woonde met zijn vrouw en
kinderen in een klein huisje naast schilder
Fons Van Dyck (den Durlo). Fons nam
graag het hoogste woord, maar tegen
Pierre was hij niet opgewassen. Pierre
legde alles altijd kalm uit en iedereen
geloofde hem. Hij beweerde dat hij kapper
was, maar zijn klanten kwamen buiten
vol pleisters. Kinderen scheerde hij
een broske met vooraan nog een bleske
waar je aan kon trekken. Ooit scheerde
hij een Duitse officier, die ook vol pleisters
buiten kwam. “Ik wou eigenlijk zijne
kop eraf,” zei Pierre. Als hij geen klanten
had stond Pierre op de luien hoek om
een praatje te slaan of zijn wijsheden
te verkondigen. Hij kon niet lezen maar
stond wel altijd met een krant in de
hand. Soms hield hij ‘m ondersteboven.
En zo zijn er nog honderden verhalen
over Pierre Sas. Maar toen hij in 1979
overleed waren we niet alleen een
kleurrijk figuur kwijt maar ook “de luien
hoek”, want zonder Pierre viel daar niks
meer te beleven.
49

In Vosselaar
In de Kempen zie je nog overal de sporen
die boswachter Adriaan Ghijs er heeft
achtergelaten. In 1660 zaaide hij eigenhandig
in opdracht van “de vrouwe” van
Turnhout de eerste dennenbomen die
sindsdien onze bossen groen kleuren.
Links van de ingang van de Onze-Lieve-
Vrouwekerk vind je een herdenkingssteen
voor hem.
Remi Lens was niet zomaar een onderpastoor.
Hij kon ook geweldig vertellen,
schrijven, dichten en schilderen. De 6
fresco’s die hij maakte hangen in het
kapelletje van het Mariapark. In zijn
beroemd “Kerstspel van Vosselaar” vertelde
hij over de oorsprong van Kerstmis.
Het Remi Lensplein, naast de kerk, werd
naar hem vernoemd. Hij woonde er in het
huis waar nu de Oxfamwinkel is, naast
de toenmalige toneelzaal.
50
In TurnhouT
In de historische drukkerij kun je een
uitgave bewonderen van “Reynaert de
Vos”, 140 pagina’s, geïllustreerd met
gravures en sierinitialen. Ook het kistje
met alle gravures die gebruikt werden
voor het boekje is teruggevonden: 35
originele houten drukblokken, daterend
uit 1858. Drijvende kracht achter de
historische drukkerij is Herwig
Kempenaers. Hij is hier dan ook zeer
trots op.

Wist je dat ...
In oud-TurnhouT
… iedere dinsdagnamiddag op het
dorpsplein een markt wordt georganiseerd?
… iedere eerste zondag na 17 januari de
Sint-Antoniusvieringen plaats vinden
en naar aloude traditie worden de dieren
dan geweid en worden varkenskop,
varkenspoten, pensen en kipkap per
opbod verkocht.
… in de zomer tijdens “zomer op het
plein” gratis optredens worden georganiseerd
op het dorpsplein?
…een autoluwe zondag bestaat?
In Beerse
… het gemeentehuis aan de Bisschopslaan
ooit een moederhuis was?
… in de jaren ’30 op het gemeenteplein
een kiosk stond voor de Koninklijke
fanfare “het werk der toekomst”? In
de jaren ’60 werd ze onder luid protest
afgebroken en vervangen door een
fontein, die ondertussen ook alweer is
afgebroken.
… in 1964 bij de gemeenteraadsverkiezingen
een lijst werd ingediend
van de “pompiers”? De lijst werd niet
aanvaard.
51

In TurnhouT
… de grootste schup van Turnhout op
de hoek van de Markt en de Otterstraat
staat? Ze is 8,4 meter hoog, weegt 433
kg en werd door de stadsarbeiders
gemaakt.
… het oudste café in Turnhout, “de
penge”, al 120 jaar bestaat? Het werd
genoemd naar een belhamel uit de 19de
eeuw.
… de halve bol aan de Theobalduskapel
een kunstwerk is dat in de volksmond
de “tet” wordt genoemd en daardoor dus
niemand nog de juiste naam kent?
… er al meer dan 30 jaar een Stripfestival
wordt georganiseerd in Turnhout
waar de “bronzen adhemar” wordt
uitgereikt?
52
… de Turnhoutenaren “muggenblussers”
worden genoemd omdat zij 250
jaar geleden dachten dat de toren van
de St-Pieterskerk in brand stond maar
dat de rook een grote zwerm muggen
bleek te zijn?

In Vosselaar
… in de Jagerslaan een mammoetboom
staat met de grootste stamomtrek (6,26
meter) in onze provincie?
… de pomp op ons dorpsplein uit 1908
haar oorsprong kent in een Frankische
drenkput?
… de Looypaal op de grens van Beerse,
Turnhout en Vosselaar het tweede
hoogste punt (30 m) boven de zeespiegel
markeert?
… alle scholieren van Turnhout in mei
naar Vosselaar op bedevaart kwamen?
… er een dubbelganger van Freddy
Thielemans (burgemeester van Brussel)
in ons dorp woont?
… onze kerktoren 33,5 meter hoog is?

Colofon
Neuzen in Turnhout, Vosselaar, Beerse
en Oud-Turnhout werd bijeen geneusd
door:
curieus Beerse: Gust Adriaensen
curieus Oud Turnhout: Agnes Aerts
curieus Turnhout: Marina Vervoort
curieus Vosselaar: Frans Quets.
Fotografie: An Haelewaeters
Vormgeving: Nele Willems
Met dank aan: Brigitte Malfait:voorzitter
sp-a Turnhout, Clara Calis: gemeenteraadslid
Turnhout, de eigenaar van
de mammoetboom (wenst anoniem te
blijven), de firma Joosen-Luyckx, de
historische drukkerij te Turnhout,
Fons Wuyts van “De terug plezant
club”, gemeentebestuur Oud-Turnhout,
gemeentebestuur Vosselaar,
Heemkundige kring:
- Beerse: “De Vlierbes”
- Oud-Turnhout: “Gageleer”
- Vosselaar: “Adriaan Ghijs”
Herwig Kempenaers: historische
drukkerij, Jan Sels, Leo Van Miert,
Mevr. Van Zummeren – Geerts,
Marie-Rose & Wim Van Zummeren,
Ontmoetingcentrum Oud Turnhout,
Peter Segers: schepen Sociale zaken
in Turnhout, René Woenstenborghs,
Rik Van Miert, Sam Van Clemen,
Sus Sannen, v.z.w. De Lelie,
Willy Van Sprengel.

CURIEUS?
curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich
bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer
dan 300 plaatsten in vlaanderen en brussel. Je kan er komen proeven van
de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor
iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden,
tentoonstellingen, filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden,
internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten,… Kortom: alles wat mensen
‘curieus’ maakt.
curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding.
mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en
vriendschappelijke sfeer. curieus is er ook voor mensen die graag iets
opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze
steeds veranderende maatschappij.
curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in
het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen
krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heeft om deze kansen
te benutten. curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen,
banden smeden, netwerken bouwen.
www.curieus.be
iNformatie@curieus.be

v.u.: Jurgen theunissen, p/a grasmarkt 105/41, 1000 brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.