Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

J.W.J. Burgers
Dede men nemen harde zaen,
Scone wasschen ende dwaen,
Ende deet voeren haestelike
In enen scrine suverlike
Te Middelborch in de abdie. 7
Als we Stoke mogen geloven, heeft Floris V in 1282 dus het lichaam van zijn vader terugge­
vonden, onder de haardplaats van een Westfriese woning. Het lijkt bijna te mooi om waar te
zijn. Is de graaf er inderdaad in geslaagd na zesentwintig jaar het lichaam van zijn vader op te
sporen in vijandelijk gebied? Het is duidelijk dat Floris er veel aan gelegen zal zijn geweest om
dat kunststukje te volbrengen, en het is dus denkbaar ofwel dat dit succes afkomstig was uit de
koker van de propagandamachine van de grafelijkheid, ofwel dat Floris, wat al te begerig om
zijn vader te vinden, zich met een willekeurig stoffelijk overschot tevreden heeft gesteld. De
eventuele twijfels over de ware toedracht worden bovendien niet verminderd door het feit dat
dit verslag uit de tweede redactie van Stokes Rijmkroniek komt, waar hij het verhaal, dat in eer­
ste instantie aanzienlijk korter was, heeft verlevendigd met details die heel goed verzonnen
kunnen zijn. Dat geldt met name voor de passages in de directe rede, maar ook het spannen­
de relaas van de vier Friezen, van wie er op het nippertje één gespaard bleef, doet niet erg rea­
listisch aan. 8
Het gaat ons echter vooral om de kern van het verhaal: is het waar dat Floris on­
der een Westfries huis het lijk van zijn vader terugvond, en heeft hij het lichaam daarop in de
abdij van Middelburg laten bijzetten?
De meeste historici die zich met deze materie bezighielden, aanvaardden het feit dat Floris
inderdaad uit Friesland terugkeerde met een lijk, maar lieten zich niet uit over de 'authenti­
citeit' van de door de graaf gevonden botten, waarschijnlijk omdat de waarheid in deze toch
niet meer te achterhalen zou zijn. 9
Een enkeling ventileerde daaromtrent wel degelijk zijn
twijfel, 10
en in het Florisjaar heeft de mediëvist Willem Kuiper in zijn column op Internet ge­
probeerd definitief aan te tonen dat Floris door de Friezen inderdaad met een kluitje in het
riet is gestuurd, en met het lichaam van een vreemde naar huis is gekomen." Kuiper ont­
leende een en ander in zijn betoog aan een artikel van H. Bruch van een jaar tevoren, die ook
7 Rijmkroniek IV 427-473, hier geciteerd naar het zogenoemde handschrift A (Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 128
E 3, f. 32r-v): 'De koning [Willem II] had 27jaar begraven gelegen-te Hoogwoud. Niemand, jong noch oud, behalve
deze vier [Friezen], wist waar die heer begraven was. Van hen was één gesneuveld, en de drie anderen liepen in
doodsnood de kerk in; daar waren verder geen priesters of geestelijken. De krijgsknechten doodden twee van hen.
De derde smeekte om genade en riep: "Edel graafje, spaar mijn leven, dan zal ik, dat zult u waarderen, uw vader de
koning aanwijzen." Om die woorden was hij [Floris V] blij, en liet hem toen in leven. Toen sprak de Fries tot hem:
"In dit huis, onder de haard, zult u de koning vinden; dat garandeer ik, met mijn leven als onderpand." Toe n nam
men spaden ter hand en groef men een gat ter diepte van twee mannen. Degene die onder stond riep naar boven:
"Hieronder liggen grote balken!" De Fries sprak: "Dat is geen wonder. Til ze op, al kost het moeite; daar ligt de koning
in een kist." Toen zij de kist bereikten en het gebeente daar zagen, spraken zij: "Graaf, edele heer, wees nu
voortaan blij, wij hebben uw vader gevonden!" De graaf sprak meteen: "Prijs God hierom!" Hij nam het hoofd in zijn
handen en hij dankte God en onze Vrouwe: "Dat ik zo dit mag aanschouwen van mijn vader, die mij verwekte!" Het
gebeente van de voorname man deed men onmiddellijk opnemen, schoon wassen en reinigen, en haastig in een
mooie schrijn naar de abdij van Middelburg voeren.'
8 In de eerste redactie van de kroniek is slechts sprake van één oude Fries, die werd gedwongen het graf van de koning
te wijzen; die lezing zal eerder conform de werkelijkheid zijn, temeer daar die ook wordt gevonden in de kroniek
van Willem Procurator: C. Pijnacker Hordijk (ed.), Willetmi rapellani in Brederode, postea monachi elprocuratoris Egmondensis,
Chronicon (Amsterdam 1904) 30.
9 Zo bijvoorbeeld Hugcnhohz. Floris V, 56-58.
10 Zoals Brill, Rijmkroniek, dl. 1, xxxi, en dezelfde, Betwiste liijzoiidcrliedrii, 33-35.
1 1 W. Kuiper, 'Liefde is blind', Neder-L, Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek, 9509.11.
4