Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Boekbesprekingen
pas de eerste brief), dat bij lezing van de brieven (1747-1820) bouwde het enigszins sober uitziende
het idee postvat alles al eens gelezen te hebben. complex. Sinds de bouw is de inrichting van de
Ondanks de bovenstaande opmerkingen over verschillende huizen voortdurend aangepast aan
de inleiding vind ik dit een zorgvuldig uitgegeven de wensen van de tijd. Zo kan men de ontwikke­
boek. De brieven zijn fascinerende en goed leesbaling volgen van waterpomp naar waterleiding en
re documenten van een 18e-eeuwse Britse toerist. van gezamenlijke 'secreten' naar het eigen toilet.
Ook de verschillende verbouwingen en restaura­
Biene Meijerman
ties krijgen de aandacht. In 1885/1886 werd bijvoorbeeld
de eerste verdieping geschikt gemaakt
voor bewoning. In 1993 werd het de Stichting
P.J. Margry (red.), Hojje van Brienen. Twee eeuwen Brienens Gesticht De Star duidelijk dat het hofje
Amsterdams hojjesleven (Amsterdam: Stichting Brie- gerestaureerd en de woningen gerenoveerd moesnens
Gesticht De Star en Woningbouwvereniging ten worden. Zij kwam in contact met de Amster­
Het Oosten, en Hilversum: Verloren, 1997, 155 damse woningbouwvereniging Het Oosten, die in
blz., ISBN-90-6550-55-98)
1995 eigenaar van het hofje werd en de kosten
voor de verbouwingen voor haar rekening nam.
De Stichting bleef zich met de sociale begeleiding
van het hofje bezighouden. Nu is het hofje, geheel
gemoderniseerd, meer dan ooit een geliefde
woonplek.
Aan de Prinsengracht in Amsterdam, schuin tegenover
de Noordermarkt, bevindt zich het in
1804 gestichte Hofje van Brienen, waarvan de geschiedenis
nu te boek is gesteld. Het hofje werd
gesticht door Arnoud Jan van Brienen (1735-
1804) en zijn echtgenote Sophia Maria (van) Half-
Wassenaer (1727-1802). Zij wilden een toevlucht
bieden aan rooms-katholieke mannen uit de kleine
burgerij die anders tot armoede zouden vervallen.
Zij kochten hiervoor het gebouw van de voormalige
bierbrouwerij De Star. Al snel kwamen er
echter ook katholieke vrouwen en echtparen op
het hofje te wonen. De bewoners werden op een
aantal punten geselecteerd. Zij moesten reeds
twintig jaar in Amsterdam wonen, het katholieke
geloof actief blijven belijden, beschikken over
goede omgangsvormen en bij intrek op het hofje
een entreegeld betalen van twintig gulden. Sommigen
hadden jarenlang op de wachtlijst gestaan
en werden door hun voormalige werkgever aanbevolen
bij de regenten van het hofje. Naast vrije woning
kregen de bewoners een bedeling van bepaalde
levensmiddelen. In latere jaren moesten zij
jaarlijks een eigen bijdrage betalen.
In het eerste deel van het boek laat Jurjen Vis
verschillende regenten, portiers/portiersters en
administrateurs naar voren komen, alsook de bewoners
en hun dagelijks leven. In het tweede deel
gaat Ester Vink in op de bouwgeschiedenis van
het hofje. Bouwmeester Abraham van der Hart
52
In het laatste deel werpt Peter Jan Margry licht
op het archief van het hofje, dat zich thans in het
Gemeentearchief van Amsterdam bevindt. Het bevat
bijvoorbeeld over de periode 1909-1984 persoons-
en bewoningskaarten, waarop de beroepen
en de redenen voor opname en vertrek vermeld
slaan. De volledige archiefinventaris is in het
boekje opgenomen, hetgeen zeer handig is voor
degenen die bepaalde aspecten van het hofje verder
zouden willen onderzoeken. Tenslotte geeft
het boekje in twee bijlagen een lijst van stichters,
regenten, administrateurs en portiers en een vereenvoudigde
stamboom van de regenten van het
hofje van 1804 tot 1956.
Het boek is toegankelijk geschreven en interessant
voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis
van Amsterdam, het leven op een hofje
of de geschiedenis van architectuur en woninginrichting.
De fraaie illustraties en de thematische
indeling van het werk maken het lezen aangenaam.
Men kan er tenslotte niet omheen ook zelf
een bezoek aan het hofje brengen en de rust te ervaren
die daar nog altijd heerst.
Marijke van den Esschert