Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Boekbesprekingen
Wereldoorlog verdwenen was omdat de joodse
kooplieden op transport gesteld waren. Vooral in
de groente- en fruithandel zouden zij lange tijd
het gezicht van de Leidse warenmarkt bepaald
hebben. Bij lezing dringt zich de vraag op of dit
ook in de andere sectoren van de markt het geval
is geweest en zo ja, sinds wanneer. Ontbreekt in­
formatie over vroegere periodes op dit gebied?
Hierop wordt in het boek niet ingegaan. Voor de
meest recente periode komen de kooplieden
meer in beeld. In het laatste hoofdstuk, over de
tijd na de Tweede Wereldoorlog, wordt opge­
merkt dat op de Leidse warenmarkt veel familie­
bedrijven zijn te vinden. Twee telgen uit familie­
bedrijven die al een paar generaties op de markt
staan, worden geportretteerd. Een gestructureer-
der verhaal over de achtergronden van de koop­
lieden zou het boek echter interessanter hebben
gemaakt.
De ontwikkelingen van de afgelopen tien a vijf­
tienjaar, waarbij Turkse en Marokkaanse kooplie­
den, maar ook Vietnamese loempia-verkopers op
de markt verschenen zijn, worden weliswaar ge­
noemd, maar niet verder uitgewerkt. Dat neemt
niet weg dat dit gemakkelijk toegankelijke boek
voor inwoners van Leiden en andere belangstel­
lenden zal bijdragen tot een beter begrip van een
stukje van de stadsgeschiedenis. Veel straatnamen
herinneren immers aan een eerdere marktfunctie
(zoals Beschuitsteeg, Turfmarkt, Beestenmarkt).
Vooral het historische fotomateriaal (al vanaf eind
vorige eeuw) maakt dit boek zeer aantrekkelijk.
Het boek is overigens niet voorzien van noten en
verwijzingen. Wel is een lijst van geraadpleegde ar­
chivalia en literatuur opgenomen.
Biene Meijerman
A.M.L.E. Erkelens, 'Delffs porcelijn' van koningin
Mary II. Ceramiek op het Loo in de tijd van Willem III
en Mary II (Zwolle: Waanders Uitgevers, 1996, 160
blz., ISBN 90-400-9768-2)
Delfts aardewerk kreeg in het interieur en de tui­
nen van de paleizen van Willem en Mary een be­
langrijke plaats. Van het aardewerk dat in die tijd
op Het Loo aanwezig was, is echter niet meer be­
waard gebleven dan de scherven die bij de opgra­
vingen tijdens een recente restauratie zijn aange­
troffen. Daaruit kan worden afgeleid dat Willem
en Mary reeds vóór 1686 vele Delftse voorwerpen
van hoge kwaliteit bezaten, die in relatie staan tot
exemplaren in hun Engelse paleizen. Paleis Het
Loo heeft in de loop der tijd veel Delfts aardewerk
verworven en beschikt thans over een collectie ge­
lijkwaardig aan die uit de tijd van Willem en Mary.
In dit boek - waarin op elke pagina naast de Ne­
derlandse de Engelse tekst is afgedrukt - wordt
aan de hand van die collectie de vorm en decora­
tie van het Delfts aardewerk in een breder kader
geplaatst. Het boek is verdeeld in drie hoofdstuk­
ken, waarin de vazen, de tuinpotten en de voor­
werpen 'bij en op een tafel' van Willem en Mary
worden behandeld. Per hoofdstuk is eerst een
deel gewijd aan de ontstaansgeschiedenis, de her­
komst en het gebruik van de voorwerpen; daarna
volgt een catalogus. De tekst is voorzien van mooie
afbeeldingen en is goed gedocumenteerd met een
notenapparaat en een literatuurlijst. Naast een
zeer gedegen behandeling van bovengenoemde
onderwerpen en van individuele voorwerpen, ver­
meldt de auteur ook aardige wetenswaardighe­
den. Zo gaat hij in het hoofdstuk 'Vazen' onder
meer in op de ontwikkeling van de zogenaamde
tulpvazen (in de tijd van Willem en Mary bloem-
pyramiden genoemd) en vertelt hij dat de wens
van Mary dat haar kamers 'dagelycx abondant met
allerley bloemen' uit de tuinen werden voorzien,
in die tijd helemaal niet vanzelfsprekend was. Na­
tuurlijke materialen waren een ongewoon feno­
meen in het 17e-eeuwse interieur. Zowel Amalia
van Solms als Lodewijk XIV sierden hun vertrek­
ken blijkens inventarissen met aanzienlijke aantal­
len kunstbloemen.
Veel aandacht is er in het boek ook voor de ma­
kers van het aardewerk, die meestal aan hun mo­
nogram op de voorwerpen kunnen worden her­
kend. De gegevens van de makers keren terug in
de catalogi die in elk hoofdstuk zijn opgenomen.
Daarin zijn foto's afgedrukt van de opgegraven
scherven en van het door Paleis Het Loo verwor­
ven aardewerk, voorzien van gegevens omtrent de
uiterlijke kenmerken en de herkomst van de voor­
werpen. Voorts zijn aan elk voorwerp nog één of
meer alinea's tekst gewijd, waarin wordt ingegaan
op - eveneens afgebeelde - soortgelijke voorwer­
pen uit andere collecties. De auteur heeft aldus
een zeer interessante analyse en beschrijving ge­
geven van het Delfts aardewerk uit de tijd van Wil­
lem en Mary.
Simone Wijna