Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Boudien de Vries
Tabel 7. Gemiddelde huwelijksleeftijd naar geboorteplaats
mannen vrouwen n
man en vrouw Asd 27,1 24,3 638
man Asd, vrouw niet Asd 28,4 26,1 127
man niet Asd, vrouw Asd 28,7 24,7 190
man en vrouw niet Asd 28,9 26,4 67
gemiddeld 27,6 24,8 totaal 1022
lijksleeftijd naar geboorteplaats berekenen (tabel 7). Zowel van mannelijke als van vrouwelij­
ke immigranten ligt de huwelijksleeftijd hoger dan die van de autochtone bevolking. De ver­
schillen lopen op tot anderhalf a twee jaar. Deze immigranten, voor wie nauwelijks financiële
belemmeringen om een huwelijk aan te gaan bestonden, ondervonden wellicht wél sociale
barrières - het ontbreken van een netwerk waarin men potentiële huwelijkspartners kon te­
genkomen - met als gevolg een stijging van de huwelijksleeftijd. Aan de andere kant geeft ta­
bel 7 óók aan, dat het voor mannen en vrouwen van buiten de stad geenszins onmogelijk was
om een Amsterdamse huwelijkspartner te veroveren. Maar de cijfers laten tegelijkertijd ver­
schillen zien. Geïmmigreerde bruiden die met een Amsterdamse man trouwden, deden dat
relatief laat. Hun Amsterdamse bruidegoms waren daardoor ook niet meer zo jong, omdat er
conventies bestonden over het leeftijdsverschil tussen man en vrouw. Amsterdamse bruiden
trouwden jonger, of hun bruidegom nu uit Amsterdam kwam of niet.
Conclusie
Tot diep in de 19e eeuw vertoonde het huwelijkspatroon van de hogere sociale lagen in Am­
sterdam een opmerkelijke stabiliteit. Er werd laat getrouwd in vergelijking met andere sociale
groepen. Dit verschil werd des te markanter toen na 1870 de huwelijksleeftijd van groepen
aan de voet van de sociale piramide ging dalen. Het huwelijkspatroon van de hogere mid­
dengroepen en gegoede burgerij werd niet of nauwelijks beïnvloed door de stijging van de
welvaart, terwijl de stabiliteit in de sociale verhoudingen hen niet noopte tot herziening van
hun conventionele opvattingen over de juiste huwelijksleeftijd.
De uitkomsten van dit onderzoek naar de huwelijksleeftijd van het 19e-eeuwse Amsterdam­
se electoraat maken het mogelijk nuances aan te brengen in dit overigens stabiele patroon.
Hoe hoger de positie van de bruidegom in de sociale hiërarchie, hoe later hij trouwt en des te
groter het verschil wordt in huwelijksleeftijd tussen bruid en bruidegom. Dit laatste wordt ver­
sterkt door het verschijnsel dat vrouwen uit de allerhoogste kringen jonger trouwen dan brui­
den uit de hogere middengroepen en 'gewone' elite. De allerrijksten konden slechts op een
beperkte kring terugvallen om een geschikte huwelijkspartner uit te kiezen. Dit is er waar­
schijnlijk debet aan dat ouders hun dochters niets in de weg legden, misschien zelfs stimu­
leerden om jong te trouwen. Mannen stelden hun huwelijk uit wegens hun (beroeps) oplei­
ding. Dit geldt bij uitstek voor personen met een academische opleiding, maar ook
kooplieden en fabrikanten huwden later dan winkeliers en ambachtsbazen. Een andere con­
clusie van dit onderzoek is dat óók in de hogere sociale lagen immigranten later trouwden
32