Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Immigranten en autochtonen
Stabiliteit in een periode van verandering
Immigranten in stedelijke samenlevingen trouwden minder vaak dan de autochtone bevol­
king en als ze trouwden, gebeurde dit op een hogere leeftijd. 1
'' Dit wordt vooral toegeschre­
ven aan de lagere sociale status van immigranten. Zij moesten gemiddeld meer tijd investeren
om de middelen te vergaren die nodig waren voor een zelfstandig huishouden, dan de inge­
zetenen van de stad zelf. Eveneens kostte het tijd om een netwerk op te bouwen waarin men
een potentiële huwelijkskandidaat kon treffen. Het is daarom interessant om te onderzoeken
of de immigrantenstatus van een kiezer of zijn vrouw invloed heeft op zijn of haar huwelijks­
leeftijd.
Er kleven echter enige brontechnische problemen aan het vaststellen van de omvang van
de immigratie. We zijn niet ingelicht over de woonplaats van bruidegom of bruid ten tijde van
het huwelijk, alleen over de geboorteplaats. De immigratie kan dus al op zeer jonge leeftijd
hebben plaatsgevonden en in dat geval heeft de immigrant voldoende tijd gehad voor het op­
bouwen van een sociaal netwerk. De bronnen laten echter niet toe om een onderscheid te
maken tussen vroege en recente immigratie. De differentiatie in de huwelijksleeftijd die we
kunnen constateren, is waarschijnlijk in werkelijkheid geprononceerder, omdat binnen de
groep allochtonen de recente en minder recente immigranten niet zijn te onderscheiden.
Tabel 6. Procentuele verdeling van de huwelijken naar periode en geboorteplaats van man
en vrouw
periode 1 2 3 4 n
1811-1829 65 15 12 8 168
1830-1849 65 18 11 6 339
1850-1869 62 18 13 7 318
1870-1883 57 24 14 5 197
Verklaring der kolommen:
1 = man en vrouw geboren te Amsterdam
2 = man niet te Amsterdam geboren, vrouw wel
3 = man wel te Amsterdam geboren, vrouw niet
4 = man en vrouw niet te Amsterdam geboren
In de eerste plaats moeten we de omvang van het aantal immigranten onder het electoraat
vaststellen. In tabel 6 zijn de huwelijken opgesplitst naar tijdstip van het huwelijk en naar ge­
boorteplaats van bruid en bruidegom. Sedert de jaren zeventig kwam de economische groei
in Amsterdam goed op gang, met als gevolg dat de stad aantrekkelijker werd voor immigran­
ten. Natuurlijk bestond een groot deel van deze immigranten uit armoedzaaiers, maar ook de
hogere standen werden minder 'Amsterdams'. Er was een aanmerkelijke stijging van het aan­
tal niet in Amsterdam geboren bruidegoms. 17
Verrassend is dat een markant verschil zichtbaar wordt wanneer we de gemiddelde huwe-
16 Lynch, 'The European marriage pattern', 84; Van Poppel, Trouwen m Nederland, 192-196.
17 Dit wil overigens niet zeggen dat 70 procent van alle kiezers tc Amsterdam huwde, maar dat 70 procent van alle kie­
zers die te Amsterdam huwden, daar ook geboren was. Er zijn natuurlijk ook gehuwde kiezers die niet te Amsterdam
zijn geboren en elders zijn gehuwd.
31