Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Eer en schande van Floris V
was steeds sprake van bijzettingen in of vlak bij de kerk, terwijl daarentegen onder de vele hui­
zen en woonplaatsen die werden blootgelegd nooit menselijke resten werden aangetroffen. 28
Er is kortom geen sprake van dat de Westfriezen hun doden onder hun huizen begroeven; bo­
vendien zou juist een monnik, die volgens de Coronike van Vrieslant aan Floris V was meegege­
ven, zeker in gewijde grond begraven zijn geweest.
Het is dus wel zeker dat het lichaam dat graaf Floris onder de Hoogwoudse woning aantrof,
daar inderdaad heimelijk was verstopt. Daarop wijst ook de mededeling van Stoke dat de
beenderen zeer diep waren begraven; zij lagen op een diepte van twee manslengten. 29
Nu ver­
bergt men een lijk niet zonder reden. Het heeft er alle schijn van dat in 1256 de Friezen, ge­
schrokken door hun doodslag van de Rooms-Koning en beducht op wraak, het lichaam van
Willem heimelijk onder de haardplaats van een dichtbij het slagveld gelegen woning hebben
begraven, welke plaats zesentwintig jaar later onder dwang werd onthuld. Hiermee wilden zij
waarschijnlijk proberen om wraakneming vanwege de dood van Willem II te voorkomen. In
de toenmalige rechtsgang diende bij een geval van doodslag het slachtoffer in het proces te
worden getoond, als bewijs dat het misdrijf inderdaad had plaatsgevonden. 30
De Friezen zul­
len hebben geredeneerd dat het ontbreken van het lijk actie tegen hen van hogerhand, bij­
voorbeeld een ban door de paus of een strafexpeditie door de nieuwe Rooms-Koning, zou be­
moeilijken. Ook Willem Procurator verklaart het feit dat de Friezen het lichaam van Willem
verborgen en elkaar geheimhouding bezwoeren, uit hun angst om voor eeuwig te worden be­
schuldigd van de misdaad van majesteitsschennis. 31
Dat men de moeite heeft genomen om
het lichaam in een woning te begraven, is gemakkelijk te begrijpen: door de strenge vorst was
de Westfriese bodem hard bevroren en was het delven van een graf ter plaatse op het slagveld
onmogelijk.
Eerder citeerden we al twee bronnen die melding maken van het feit dat de Rooms-Koning
onder een huis was begraven. Bovendien hebben we nog een bron die datzelfde feit vermeldt,
welke bron, en dat weegt in dit verband zwaar, kort na 1256 is geschreven, lang voordat graaf
Floris met een lijk uit Friesland terugkwam. In de kroniek van het Groningse klooster Bloem-
honderd lichamen werden aangetroffen, in graven die aan de hand van keramiekfragmenten waren te dateren van
de Karolingische periode tot in de 13e eeuw.
28 Geraadpleegd werd de 'Archeologische kroniek' over de jaren 1986-1995, Holland 19-28 (1987-1996). Voorbeelden
van middeleeuwse Westfriese bijzettingen in grafvelden, veelal in of rond de kerk: Holland 19(1987) 309, idem 20
(1988) 306-307 en idem 24 (1992) 345: 43 graven uit de 12e-13e eeuw in rle kerk van Oosterland, Wieringen; idem 26
(1994) 403-404: begraafplaats onder de 12c-eeuwse kerk van Medemblik; «ten 22 (1990) 325-329: middeleeuws grafveld
bij de 1 le-eeuwse kapel van Uitgeest; in de buurt zijn ook Merovingischc en Karolingische huizen opgegraven,
deels zelfs daterend van vóór de kerstening van het gebied, en daaronder is geen spoor van begravingen aangetroffen.
Andere voorbeelden van opgegraven Westfriese woningen, steeds zonder graf eronder: idem 19 (1987) 304:
Broek in Waterland, vanaf 13e eeuw; ibidem, 307: boerderij in De Rijp uit de ontginningsperiode; idem 20 (1988) 304:
bewoningssporen in Blokker bij Hoorn, inclusief haardplaatsen; ibidem, 308: woonterp uit de 12e eeuw bij Assendelft:
idem 23 (1990) 320: 13e-eeuws huis in Hoorn, inclusief haardvloer; ibidem, 322-323: huisplaatsen in Medemblik
uil de 8e-9e eeuw en de fase daarna, inclusief haardplaatsen; idem 25 (1993) 317-320: Merovingische en Karolingische
huizen te Limmen; idem 28 (1996) 300: Laatmerovingische en Karolingische gebouwen te Castricum; ibidem,
310-311: een 14e-eeuws huis te Alkmaar, inclusief stookplaats. Geïsoleerde begravingen komen in West-Friesland
zeer zelden voor, en kunnen niet goed worden verklaard; genoemd wordt een geval bij Limmen (idem 25 (1993)
315).
29 Rijmkroniek IV 451.
30 R. Fruin, 'Over het bewaren van het lijk voor het proces bij de Friezen', in: R. Fniin, Vers/ireide geschriften VlU ('s-Gravenhage
1903) 146-147; dezelfde, 'Over den aanbreng van doodslag bij de vierschaar in Kennemerland en in hel
Noorderkwartier van Holland', in: R. Fruin, Verspreide geschriften VI ('s-Gravenhage 1902) 367-384, in hel bijzonder
382.
31 Procurator, Chronicon, 37-38.
9