Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

Eer en schande van Floris V
Sint Truiden genoteerd dat in het jaar 1281 'Floris graaf van Holland met een menigte volge­
lingen Friesland binnentrok, ten einde zijn vader Rooms-Koning Willem te wreken, die door
de Friezen was gedood. Floris versloeg de Friezen en onderwierp velen aan zijn gezag. Onder
hen was een Fries die, om aan het doodsgevaar te ontkomen, aan de graaf het lichaam van
zijn vader bezorgde, door het op te graven van onder de vuurplaats van zijn huis, waar het in
een kist was begraven. De graaf voerde het lijk met de grootst mogelijke eer mee naar zijn
eigen land, en begroef het eerbiedig.' 21
Deze versie van het gebeuren stemt dus wel bijzonder
goed overeen met die van de Rijmkroniek, maar ook dit relaas, dat vanwege de tijd van ontstaan
theoretisch aan de Hollandse kroniek kan zijn ontleend, vertoont details - de Fries die ont­
hulde dat het lichaam van de koning in zijn eigen huis lag, en vooral het foutieve jaartal - die
zulks onwaarschijnlijk maken. Ook in verder van Holland verwijderde plaatsen deed het ver­
haal de ronde, zij het met klaarblijkelijk verzonnen details. In Colmar, in de Elzas, tekenden
de plaatselijke dominicanen in hun Annales Colmarienses maiores, een contemporaine bron, het
volgende bericht op: 'De zoon van heer Willem van Holland, Rooms-Koning, wreekte zich op
de Friezen en doodde 1400 man van hen, en ontrukte met geweld het lichaam van zijn vader
aan hun handen.' 22
Het verhaal werd tevens in 1286-1288 opgeschreven in een klooster in het
Duitse Goslar: 'koning Willem werd in 1251 de 91e heerser na Augustus van het Roomse rijk;
hij regeerde negen jaar. Hij sneuvelde tegen de Noordfriezen en werd door een machtige
Fries onder diens huis begraven. Willems zoon Floris vocht later tegen de Friezen, doodde er
12000, liet de machtige Fries ophangen, zijn vader opgraven en eervol begraven in een kloos­
ter genaamd Daff.' 2
' 3
Er hoeft al met al niet aan te worden getwijfeld dat graaf Floris inderdaad
onder de haard van een Westfriese woning een lichaam heeft gevonden, dat heeft meegeno­
men en in Middelburg heeft laten begraven.
Gezien de toonzetting van de zojuist genoemde brief aan de Engelse koning was Floris er
zelf bovendien van overtuigd dat hij het lijk van zijn vader had gevonden. Het valt ook moei-
quam partem terre eorum sibi subiugavit in ultionem palris sui Wiliclmi Romanorum rcgis ab eis interfecti. Cuius
etiam ossa inveniens inde transtulit et in terra sua honorifice sepelivit.'
21 R. Koepke (ed.), Gesta abhaluiu Trudonensium, MGHSSlö (Hannover 1852) 405: Hodem anno [1281] Florencius comes
Hollandie cum multitudine suorum Frisiam in ultionem patris sui Wiliclmi Romanorum regis, a Frisonibus occisi, in-
travit, qui Frisones devicit et plures illorum sue ditioni subegit. Inter quos Friso unus, ut mortis pcriculum evaderet, co-
miti patris sui corpus in tnmco repositum et retro focum domus sue sublen atum efi odit et tradidit, quod ille cum maxi-
mo honore secum ad propi ia ailerens, l everenter sepelivit.' I Iet/elf de vei haal, in iets andere bewoordingen, vinden we
in het vóór 1320 in hetzelfde klooster geschreven vervolg op de wereldkroniek van Martinus van Troppau; I.. Weiland
(ed.), Coulinuoliones C.hrouiei Martini Ojt/iavieusis, MGH SS 24 (Hannover 1879) 264: 'Huius tempore [namelijk van ko­
ning Rudolf van Habsburg, 1273-1291] Florentius comes Hollandie, deviclis Frisonibus occidenlalibus, et ultione re-
cepta de morte patris sui Willelmi rcgis, ... [lacune] quidam Friso ipsum regem retro ignem suum sub terra in trunco
ligneo penden tem demonstravit, mortem sic evadendo. Quem comes cum magna reverentia Hollandiam reportavit.'
22 Ph.Jaffé (ed.), Annales Colmarienses maiores, MGH SS 17 (Hannover 1861) 210: 1282: 'Filius domini Wilhelmi de Hor-
landia [sic], regis Romanorum, vindicavit se de Frisonibus, et interfecit ex eis mille quadringentos viros, et accepit
corpus patris sui de eorum manibus violen ter.'
23 1.. Weiland (ed.), Chronik des Stiftes S. Simon und Judas in Goslar, MGH Deutsche Chronikenl (Hannover 1877) 597: 'Na
Goddes bort 1251 greve Wilhelm von Hollant, de 91. von Augusto, heft entfangen dat Romesche rike unde regert 9
jar Dusse heft gevechtet mit den Nortfresen, unde dar ward he gedodet, unde ein mechtig Frese groif on in sin
bus Darna sin sone, greve Florentius, vechtede aver mit den Fresen unde dodede 12 dusent. Aver dussen Fresen, de
sinen vader hadde graven in sin hus, den hengede hi unde led den vader wedder upgraven unde led on erlike gra­
ven in ein closter geheten Daff.' De Duitse tekst is een rond 1294 gemaakte vertaling van de oorspronkelijke Latijn­
se versie (ibidem, 586-587). Deze plaats wordt ook aangehaald door Hugenholtz, 'Floris V in de ogen van het buiten­
land' in: E.H.P. Cordfunke e.a (red.), Holland in de dertiende, eeuw. Leven, wonen en werken in Holland aan hel einde van
de. dertiende eeuw ('s-Gravenhage 1982) 41-49, aldaar 46. Het is onbekend welk klooster met de naam Daff wordt aan­
geduid: de naam is mogelijk het een verbastering van de naam Delff (Delft), welke vergissing paleografisch goed is te
verklaren: de lettercombinatie el kan gemakkelijk voor een hoge a worden aangezien.
7