Uitgeverij Verloren - Holland Historisch Tijdschrift

J.W.J. Burgers
gen, op zijn 'doodsvijanden' (mes anemis morteus), en de vondst van het lichaam van zijn vader,
'waarnaar hij boven alles verlangde' (la quele choseje desiroie sur toutes riens). Ul
Natuurlijk is er
reden om het waarheidsgehalte van deze brief, die rechtstreeks uit de grafelijke kanselarij
komt, 16
te wantrouwen, maar het is toch wel onwaarschijnlijk dat Floris zo koelbloedig zou
hebben gelogen over het lichaam van zijn vader wanneer er in het geheel geen sprake zou
zijn geweest van een gevonden lijk. Zulk een flagrant bedrog zou zeker aan het licht zijn ge­
komen, want het bericht over de gebeurtenissen zal het Engelse hof ook via andere wegen
hebben bereikt.
We hebben over deze zaak bovendien contemporaine vermeldingen die niet in de omge­
ving van de Hollandse graaf zijn opgesteld, en die dus weerspiegelen wat onafhankelijke waar­
nemers elders toentertijd wisten of meenden te weten. Het spectaculaire verhaal moet in de
Nederlanden en de aangrenzende gebieden meteen de ronde hebben gedaan, want op tal
van plaatsen vinden we korte tijd later een echo ervan in annalen en kronieken die niet zijn
ontleend aan de enig mogelijke Hollandse bron, Stokes kroniek: feitelijke details en bewoor­
dingen wijken meestal af van Stokes werk, en bovendien zijn bijna alle op schrift gesteld vóór
1305, het jaar waarin de eerste redactie van de Hollandse Rijmkroniek op zijn vroegst was vol­
tooid. 17
Dicht op de gebeurtenissen zaten in elk geval de monniken van Egmond, die een medede­
ling erover opschreven in het handschrift van de Egmondse Annalen, een in het klooster berus­
tende codex. Daarin vinden we een rijmpje, dat gezien het schrift in het laatste kwart van de
13e eeuw aan het perkament is toevertrouwd. Dit gedicht vermeldt de overwinning op de
Friezen, en de overbrenging naar Middelburg en de begrafenis aldaar van Willem II: 'Boven­
dien is in dat jaar [1282] koning Willem opgenomen en in Middelburg begraven, nadat veel
Friezen waren gedood, beroofd en gevangen'. 18
Ook in verder weg gelegen plaatsen raakte
het voorval bekend, want enkele contemporaine Zuid-Nederlandse geschiedwerken maken
melding van Floris' overwinning op de Friezen en de vondst van de Rooms-Koning. In de
rond 1292 te Gent geschreven Annales Blandinienses staat geschreven dat 'in het jaar ons He­
ren 1282 Floris, graaf van Holland, een groot leger verzamelde en de Friezen aanviel; hij ver­
sloeg hen en onderwierp hen in eeuwigdurende dienstbaarheid. Met vreugde bracht hij de
beenderen van zijn vader, die de Friezen hadden gedood, naar Middelburg'. 111
Ook monnik
Boudewijn van het klooster Ninove tekende in 1294 iets dergelijks op in zijn kroniek, met toe­
voeging van de mededelingen dat Floris zo zijn vader had gewroken en dat Willem in eigen
land eervol was herbegraven. 20
In het begin van de veertiende eeuw werd in het klooster van
15 Van den Bergh, OH/AI, nr. 472; een betere transcriptie van de tekst van deze brief vindt men in J.W.J. Burgers, Depa-
Uografie van (In documentaire tnonnen in Holland en Zeeland in de. dertiende eeuw, 3 dln. (Leuven 1995) 707-708, nr. 281.
16 Hoewel de hand niet is geïdentificeerd als een van de kanselarijscribenten; zie Burgers, De paleografie van de documentaire
bronnen, 530-531. nr. 281.
17 Rond 1301-1302 is Stoke vermoedelijk al wel met zijn werk begonnen, maar het is niet waarschijnlijk dat toen al een
incomplete versie van de kroniek in omloop is gebracht. Op het ontstaan van de Rijmkroniek wordt uitvoerig ingegaan
in de aangekondigde studie van auteur dezes.
18 Londen, British Library, MS Cotton Tiberius C XI, f. 169v: 'Insuper hoe ipso rex est Wilhelmus in anno / Fresonibus
multis occisis, despoliatis, / Captis, translatus ac in Middelburg tumulatus'; de editie in O. Oppermann (cd.), Fontes
F.gmundenses (Utrecht 1933) 208.
19 L. Bethmann (cd.), Annales Blandinienses, MGH SS 5 (Hannover 1844) 33: 'Anno Domini 1282. Florensius comes
Hollandie, congregato exercitu copioso, Fresones agressus expugnat et perpetua servitute subiugavit, et ossa patris
sui, quem occidcrant, apud Middelboerch cum gaudio reportavit.'
20 O. Holdcr-Egger (ed.), Balduini Ninovensis Chronicon, MGH SS 25 (Hannover 1880) 545: '1282. Florentius comes
Hollandie, collecto robore exercitus, Frisones bello aggressus est; qui adeptus victoriam, plurimos interfecit et ali-
6