KOERS 2012+ - Hogeschool Utrecht

EsTuuRsNoTITIE
KoERs 2012+
MIDTERM REvIEw KoERs 2012, bEsTuuRLIjKE coNcLusIEs
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
TER INLEIDING 1

KoERs 2012+
MIDTERM REvIEw KoERs 2012, bEsTuuRLIjKE coNcLusIEs
INHouDsoPGAvE
1 Ter inleiding 4
1.1 Hoofdlijn 5
1.2 Ontwikkelingen 6
1.3 Positionering 7
2 Koers 2012+ 8
2.1 Onderwijs 9
- Kwaliteit 10
- Kwantiteit 13
- Flexibilisering 15
- Studiebegeleiding 15
- Onderwijs & Onderzoek 16
- Masteronderwijs en contractonderwijs 17
- Amersfoort 19
2.2 Praktijkgericht Onderzoek 19
3 KennisorganisaTie 22
3.1 HRM beleid 23
3.2 Organisatieontwikkeling 24
4 Bedrijfsvoering en financieel Beleid 26
4.1 Bedrijfsvoering 27
4.2 Financieel beleid 28
TER INLEIDING
3

1. TER INLEIDING
1.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
in 2007 is Koers 2012 vastgesteld. in dit document zijn uitspraken gedaan over de richting
waarin de HU zich in de voorzienbare toekomst zou ontwikkelen. omdat de omgeving
van de HU ook ten tijde van het verschijnen van Koers 2012 al voortdurend in beweging
was is tevens besloten tot een tussentijdse evaluatie van het strategisch beleid. in het
voorjaar van 2010 is deze evaluatie gestart. naast vele studenten zijn medewerkers uit
alle onder delen en alle lagen van de organisatie erbij betrokken geweest. ook zijn partners
uit de regio bijeen gekomen in galgenwaard om zich als kritische vrienden over de keuzen
van de HU uit te laten. Het waren inspirerende ontmoetingen waarbij open en betrokken
werd gesproken over de ontwikkelingen binnen en buiten de instelling. op intranet zijn
verslagen van de bijeenkomsten gepubliceerd, waardoor het mogelijk werd ook buiten
de bijeenkomsten op de verschillende onderwerpen van gesprek te reageren.
1.1 HoofDLIjN
Koers 2012 is een document waarin de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen en
tendensen in het hoger onderwijs(beleid) als uitgangspunt zijn genomen. Bij het beschrijven
van die ontwikkelingen en tendensen is de term ‘kennissamenleving’ centraal gesteld en
zijn onderwerpen als jeugdcultuur, technologische ontwikkelingen, Europese eenwording
en concurrentie op wereldschaal de revue gepasseerd. Op een realistische manier is vastge-
steld welke positie HU binnen het veranderende speelveld innam en is de vraag gesteld welke
strategische keuzen gemaakt konden worden om de positie van de HU te versterken.
Standaard voor het antwoord op deze vraag is de missie van de HU, waarin het gaat
over het bijdragen aan ‘de sociale, culturele en economische ontwikkeling van een open,
rechtvaardige en duurzame samenleving’. Hoogwaardig onderwijs en onderzoek genereren
maatschappe lijke meerwaarde door innovatie en professionalisering van de beroepspraktijk
en de persoonlijke ontwikkeling van talent.
Vervolgens zijn richtinggevende uitspraken gedaan over het onderwijs- en onderzoeksbeleid
en over de toekomst van de HU als kennisorganisatie, omschreven als een werkgemeenschap
van studenten en medewerkers die door kennisontwikkeling en kennisoverdracht bijdraagt
aan de sociale, culturele en economische ontwikkeling van een open, rechtvaardige en
duurzame samenleving. Zo gaat het bij onderwijsbeleid over de keuze om kwaliteit boven
kwantiteit te plaatsen, flexibilisering van het bacheloronderwijs en het uitbreiden van het
masteraanbod. Het onderzoeksbeleid betreft inbedding in de faculteiten, het adagium
‘focus en massa’ en ontwikkeling van kwaliteitsbeleid. De kennisorganisatie wordt ingevuld
met HRM-beleid waarin ontwikkeling en loopbaan centraal staan. Tenslotte zijn financiële
en facilitaire randvoorwaarden benoemd.
De in Koers 2012 gemaakte strategische keuzes worden breed gedragen, zo blijkt uit de
vele gesprekken die zijn gevoerd. De gesprekken gingen dan ook vaak niet over het wat,
maar vooral over het hoe. Koers 2012 is een levend document gebleken, dat nog steeds
dient als kader voor de besluiten die binnen de hogeschool worden genomen.
Voor het strategische beleid van de HU blijft Koers 2012 leidend. Alleen waar in dit
document (Koers 2012+) expliciet wordt afgeweken van Koers 2012 is er sprake van
een wijziging in inhoud of prioritering, dan wel een specificatie. Vandaar de titel van
dit document: Koers 2012+.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
4 TER INLEIDING TER INLEIDING 5

1.2 oNTwIKKELINGEN
In de paar jaar sinds 2007 is in de omgeving van de HU veel gebeurd, maar zonder dat het
begrip ‘kennissamenleving’ daarmee van de tafel is gevallen. De belangrijkste internationale
ontwikkelingen zijn:
• U-map
Om de transparantie van het hoger onderwijs te vergroten is U-map ontwikkeld.
U-map is een methode om instellingen met elkaar te kunnen vergelijken.
• Hoger onderwijs
Instellingen voor hoger onderwijs worden gekenmerkt door twee kerntaken, namelijk
onderwijs en onderzoek. Ook de Nederlandse instellingen voor hoger beroepsonder-
wijs worden langs deze meetlat beoordeeld en beide kerntaken zijn nu ook wettelijk
verankerd.
• Profilering
In het overheidsbeleid wordt – gebruik makend van U-map – veel nadruk gelegd
op pluriformiteit en profilering binnen het hoger onderwijsbestel.
• Samenwerking
Op Europees niveau hebben de HBO-instellingen een netwerk van Universities op
Applied Sciences (UAS) gevormd. Dit netwerk maakt gemeenschappelijke belangen-
behartiging, profilering en grensoverschrijdende afstemming eenvoudiger.
• Impact
Er wordt steeds meer nadruk gelegd op verantwoording van resultaten, zowel in het
onderwijs als in het onderzoek. Het hoger onderwijs moet meerwaarde hebben voor
de maatschappij. Met de kennis die in de instellingen beschikbaar is moet op een
transparante en aantoonbare wijze waarde worden toegevoegd aan de maatschappij
(‘Kennisvalorisatie’).
In 2009 is de wereld getroffen door een heftige financiële crisis, gevolgd door de zwaarste
economische recessie sinds bijna een eeuw. Overheidsinvesteringen zijn gebruikt om de
meest ingrijpende effecten van deze financiële en economische terugslag op te vangen, maar
een noodzakelijk gevolg is dat ook de overheden bestedingen onder controle moeten bren-
gen. Ingrijpende bezuinigingen in de publieke sector zijn hiervan het resultaat. Voorgaande
ontwikkelingen komen hierdoor nog scherper voor het voetlicht, in het bijzonder een focus
op de maatschappelijke meerwaarde van onderwijs en onderzoek.
Samenhangend met de internationale tendensen en de extra focus op de maatschappelijke
meerwaarde van onderwijs en onderzoek is in het binnenland de aandacht voor regionale
samenhang en ontwikkeling versterkt. De regio Utrecht is een van de vleugels van de Rand-
stad en in de economische structuur van Nederland een van de toppers. Sterke kanten van
de regio zijn het hoge opleidingsniveau, intensieve arbeidsparticipatie, hoog Bruto Regionaal
Product, grote omvang van de creatieve klasse, kwaliteit van infrastructuur voor zorgecon-
omie, creatieve industrie en zakelijke dienstverlening. 1 Duurzaamheid en de fysieke, sociale
en culturele grootstedelijke vraagstukken zijn de belangrijkste uitdagingen.
In de regio Utrecht zijn de samenwerkingsverbanden tussen de HU, het openbaar bestuur
(gemeenten Utrecht en Amersfoort en provincie) en de andere kennisorganisaties (UU,
UMCU, HKU, ROC’s, voortgezet onderwijs, primair onderwijs) versterkt. De Taskforce Innova-
tie Regio Utrecht (TFI) bleek hiervoor een belangrijk vehikel. Steeds meer is ook de gemeen-
schappelijke ontwikkeling van de Uithof als Business & Science Park centraal komen te staan.
1.3 PosITIoNERING
HU heeft zichzelf in het Nederlands stelsel altijd ondubbelzinnig gepositioneerd als instelling
voor beroepsonderwijs. Dit betekent dat we ons verbinden met de maatschappelijke sectoren
waarvoor we onze studenten opleiden. Eerder is de missie al aangehaald, waarin het leveren
van maatschappelijke meerwaarde centraal staat:
De Hogeschool Utrecht is een kennisorganisatie waar we door hoogwaardig onderwijs en
onderzoek werken aan innovatie en professionalisering van de beroepspraktijk en aan de
persoonlijke ontwikkeling van talent. Daarmee dragen we bij aan de sociale, culturele en
economische ontwikkeling van een open, rechtvaardige en duurzame
samenleving.
In het perspectief van de internationale, nationale en regionale ontwikkelingen en de
uitda gingen is de missie nog steeds adequaat.
HU is een instelling die in samenwerking met partners impact wil hebben op de economische
en sociaal-culturele ontwikkeling van in het bijzonder de regio Utrecht-Amersfoort. We willen
dit doen in de wetenschap dat de professionals die wij opleiden een nationaal en internation-
aal herkenbaar profiel moeten hebben. Daarmee streven wij naar een positie die maakt dat
de instelling opleidingen aanbiedt en het onderzoek uitvoert dat voldoet aan hoge, interna-
tionaal erkende kwaliteitsmaatstaven. Op een beperkt aantal terreinen wil de HU in onderwijs
en onderzoek erkend en herkend worden als excellent.
De ambities zijn hoog. Ze kunnen niet van vandaag op morgen worden gerealiseerd. Het per-
spectief van waaruit we werken is dat we al de nodige randvoorwaarden hebben gerealiseerd,
maar dat we in 2017 in benchmarks en relevante rankings voldoen aan onze doelstellingen.
Bij die benchmarks en relevante rankings gaan we uit van het Europese classificatiesysteem
voor het hoger onderwijs en rankings die daarop worden gebaseerd. 2
De ambities moeten hoog zijn, wil de instelling de afstudeerders en medewerkers in het
Europa van de toekomst goed positioneren. Ambities formuleren we met het oog op resulta-
ten. We moeten dan ook bij de uitvoering van de plannen steeds rekening houden met de
beschikbare middelen. Als gevolg van de financieel-economische ontwikkeling wordt daarbij
van de HU nog meer dan in het verleden verlangd dat binnen een beperkt budget duidelijke
keuzes worden gemaakt bij de inzet van de middelen, de effectiviteit en de efficiency van
de ingezette middelen geoptimaliseerd worden en zorg wordt gedragen voor een adequate
sturing van de processen.
HU is een instelling die in samenwerking met partners impact wil hebben op de economische
en sociaal-culturele ontwikkeling van in het bijzonder de regio Utrecht-Amersfoort. HU
hanteert voor zichzelf hoge, internationaal erkende kwaliteitsmaatstaven en wil op een aantal
terreinen erkend en herkend worden als excellent. Om de doelen te bereiken zijn duidelijke
keuzes gemaakt, de effectiviteit en de efficiency van de ingezette middelen worden goed in
kaart gebracht en er wordt zorg gedragen voor een adequate sturing van de processen.
1 Taskforce Innovatie Regio Utrecht, Motor voor duurzame innovatie, Utrecht 2009, p. 5 2 Zie www.u-map.eu en www.u-multirank.eu. Deze webpagina’s leveren informatie over projecten die er
op gericht zijn een Europees classificatiesysteem en een systeem voor rankings tot stand te brengen.
6 TER INLEIDING TER INLEIDING 7

2. KoERs 2012+
2.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
impact hebben in de regio door hoogwaardig onderwijs en (praktijkgericht) onderzoek
aan te bieden is de kerntaak van de HU. Het onderwijs bestaat uit een breed palet van
opleidingen waarvoor de bachelor graad wordt toegekend en een selectief aantal beroeps-
opleidingen die tot de master graad opleiden. deze opleidingen worden ondersteund door
onderzoek dat door de instelling wordt verricht. dit is de kern van Koers 2012 en het
daarin geformuleerde beleid wordt op hoofdlijnen doorgezet. gelet op de ontwikkelingen
in de omgeving van de HU is deze nog steeds adequaat en binnen de instelling kan de
koers op brede steun rekenen. Wel is er behoefte aan meer samenhang en focus in onze
activiteiten, zijn er onderwerpen die onvoldoende prioriteit hebben gekregen en moet
er op bepaalde punten worden bijgebogen of gespecificeerd. Het adagium voor al onze
activiteiten moet zijn: ‘focus en massa’: de capaciteit waarover de HU beschikt moet
worden geconcentreerd op een beperkt aantal thema’s.
2.1 oNDERwIjs
In het onderwijs ontleent HU haar identiteit aan het verschaffen van graden op bachelor- en
masterniveau. Masteropleidingen hebben een post-experience karakter: bachelors hebben
enige tijd hun beroep uitgeoefend en zijn op zoek naar verdieping van hun competenties.
Naast bachelor- en masteropleidingen worden binnen de facultaire centra allerlei cursussen
en trainingen aangeboden. Het laatste aanbod staat veelal inhoudelijk en feitelijk los van wat
als ‘echte’ kerntaken wordt gezien. Zo wordt weinig gebruik gemaakt van modules uit het
initieel onderwijs en worden veel docenten voor deze activiteiten extern ingehuurd. Versterk-
ing van de samenhang in ons onderwijsaanbod is één van de opdrachten voor de komende
jaren. Het concept ‘een leven lang leren’ is hier behulpzaam. Dit concept vraagt niet om een
andere, maar wel om een meer radicale invulling van het onderwijsprofiel waarover in Koers
2012 wordt geschreven. Dat onderwijsprofiel heeft als kenmerken: competentie- en vraag-
gericht onderwijs in een rijke leeromgeving en met een stevige kennisbasis. In het bijzonder
de vraaggerichtheid van het onderwijs is in het geding bij een leven lang leren. De samen-
hang tussen bachelors, masters, cursussen en trainingen wordt met dit concept ontleend aan
de leerloopbaan van de studenten. Al naar gelang de levensfase of carrière kiest iemand voor
vernieuwing, verdieping of verbreding van kennis of vaardigheden. De kern van de studenten
die gebruik maken van de mogelijkheid om na de bachelor een master te volgen of het
modulaire aanbod aan cursussen en trainingen zal voortkomen uit studenten die zich met
de HU verbonden voelen. Een belangrijke randvoorwaarde voor dit perspectief op het onder-
wijsaanbod is daarmee een goed functionerend alumnibeleid. Het opzetten van dit beleid
krijgt dan ook hoge prioriteit.
In het onderwijsbeleid is het concept ‘een leven lang leren’ richtinggevend. Binnen het
raamwerk van dit concept biedt de HU opleidingen aan die de bachelor- of de mastergraad
opleveren. Aanvullend en daarmee samenhangend biedt de HU een flexibel geheel van
cursussen en trainingen aan. In het studiejaar 2010-2011 wordt de basis gelegd voor het
alumnibeleid van de HU. Binnen drie jaar moet een substantieel hogeschoolbreed alumni-
netwerk actief zijn.
KoERs 2012+ 9

KwAlIteIt
In Koers 2012 is nadrukkelijk ingegaan op de spanning tussen toegankelijkheid, studiesucces
en kwaliteit in het bacheloronderwijs. 3 Er is voor gekozen kwaliteit als uitgangspunt van
strategisch beleid te nemen en studiesucces en toegankelijkheid als afgeleiden daarvan te
zien. De driehoek van Bronneman – zoals de voornoemde spanning wel wordt aangeduid –
is nog steeds actueel, evenals het vasthouden aan kwaliteit als hoogste waarde. De kwaliteit
van – in het bijzonder – het bacheloronderwijs blijft immers onderwerp van discussie.
De samenhang in het programma, de kennisbasis, de internationalisering van het onderwijs-
materiaal, de contacttijd en studiebegeleiding, het studiesucces, de toetsing en het gerea-
liseerde eindniveau zijn thema’s die te vaak in vrijwel alle vormen van externe beoordeling
(van studenttevredenheid en alumnionderzoek tot accreditatie) negatief voor het voetlicht
komen.
Door de veranderingen in de wetgeving zal het accreditatieproces vanaf 2011 anders gaan
verlopen, waardoor de aandacht voor bovengenoemde kwaliteitsaspecten zal worden
versterkt. De HU streeft binnen het nieuwe stelsel naar een instellingsaccreditatie, waardoor
een beperkte opleidingstoets volstaat. In het najaar van 2010 zal het kwaliteitsbeleid van
de hogeschool worden aangepast en – in het licht van de ambities van de HU (hoge, inter-
nationaal erkende maatstaven voor het onderwijs) – aangescherpt. Evenzeer als bij het
beoordelingskader van de NVAO zal binnen de instelling de kwaliteit van de individuele
opleiding centraal komen te staan. In dit kwaliteitsbeleid zal het gerealiseerde niveau en
de impact van opleidingen op de arbeidsmarkt centraal moeten staan. Structureel zwakke
opleidingen zullen worden aangesproken en in de gelegenheid worden gesteld binnen een
bepaalde tijd het gewenste kwaliteitsniveau alsnog te realiseren. Waar dit niet lukt, zal
overwogen worden de betreffende opleiding af te bouwen.
Naast de wijziging van het accreditatiestelsel is door een herziening van de WHW ook de rol
van de examencommissies versterkt. Belangrijke taken zijn nu:
• het bepalen of een student voldoet aan de voorwaarden die de onderwijs- en
examenregeling stelt voor het behalen van het diploma en
• het borgen van de kwaliteit van de tentamens en examens, waarbij het accent minder
op de procedures en meer op de inhoudelijke kwaliteit van toetsing komt te liggen.
In de wet zijn ook de voorwaarden waaronder de commissie functioneert aangescherpt, door
het benadrukken van aantoonbare onafhankelijkheid en deskundigheid. Bovendien zullen de
examencommissies jaarlijks een verantwoordingsverslag moeten publiceren.
Binnen de HU is op de vernieuwde rol van de examencommissies geanticipeerd met een
aantal studiebijeenkomsten. Gekozen is bovendien voor harmonisatie van de structuur binnen
de faculteiten. Twee modellen staan ter discussie:
- facultaire commissies, bestaande uit kamers op instituutsniveau;
- commissies op instituutsniveau, aangevuld met een facultair coördinatieplatform.
In de kwaliteitsdiscussie springen vier onderwerpen er uit:
1. menskracht en werkdruk
2. internationalisering
3. samenwerking
4. studiesucces
3 R. Bronneman-Helmers & L. Herweijer, Onderwijs. In: In het zicht van de toekomst. Sociaal en
CultureelRapport 2004, The Hague: Netherlands Institute for Social Research, 2004, p. 363-412.
Onderwijs is mensenwerk. Veel van de uitdagingen waarvoor de HU zich geplaatst ziet
hebben te maken met aandacht voor de student. Elders in deze notitie wordt aangegeven
dat de HU al enige jaren bezig is middelen te verschuiven van de ondersteuning naar de
kerntaken. De eerste resultaten daarvan worden zichtbaar en in de komende jaren wordt dit
proces voortgezet. Het gevolg van dit beleid is dat er meer capaciteit beschikbaar komt voor
de kerntaken, onderwijs en onderzoek. Dit betekent dat in de komende periode een verbete-
ring tot stand moet worden gebracht in de student/docent ratio (meer menskracht in het
onderwijsproces) en in de capaciteit van de kenniscentra (meer menskracht in het onderzoek).
Dit laat onverlet het streven naar 100% master en tenminste 20% gepromoveerden (zie
10 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 11
hierna).
De voorbije jaren is door de opleidingen intensief gewerkt aan het verstevigen van de
kennisbasis. Professionals kunnen daarbij niet meer volstaan met een nationaal perspectief. 4
In Koers 2012 is de internationale context van de instelling en de internationalisering van
onderwijs en onderzoek dan ook een rode draad. Waar er expliciet op wordt ingegaan is het
thema echter vooral in termen van in- en uitgaande mobiliteit aan de orde gesteld. Daarbij
zijn erg hoge mobiliteitscijfers als ideaal vastgelegd. Aandacht voor internationalisering door
de inhoud van het curriculum is daardoor onderbelicht. Onder de vlag van ‘internationalisa-
tion at home’ zal de aandacht de komende periode vooral gericht worden op de ontwikkeling
van competenties van studenten die hun beroep in een internationale context moeten
verrichten. Mobiliteit – in dit verband opgevat als het geheel van diploma-, stage- en credit-
mobiliteit, zoals gedefinieerd door het Nuffic 5 – is hierbij één van de mogelijke vormen.
Ook studenten die niet mobiel worden moeten echter de competenties verwerven die een
professional in een internationale omgeving nodig heeft. Internationalisering met aandacht
voor het ontwikkelen van multiculturele competenties is een kwaliteitskenmerk van al onze
bacheloropleidingen. Elke faculteit geeft hieraan de inkleuring die past bij het beroepenveld
waarvoor wordt opgeleid. De ingezette beweging van ‘internationalisation at home’ zetten
we dus door. De internationale mobiliteit zien we niet als een doel maar als uitkomst van het
internationaliseringproces. Deze uitkomst wordt mede bevorderd door de vorming van een
consortium van vergelijkbare instellingen in Europa. Doelstelling van dat consortium is
samenwerking op het terrein van onderwijs (double of joint degrees) en onderzoek (dat
daarmee een beroep kan doen op internationale financieringsbronnen).
Uitgaande mobiliteit van studenten relativeren roept de vraag op hoe we om moeten gaan
met inkomende mobiliteit en – breder – het Engelstalig onderwijsaanbod. Dit mede vanwege
de tussen de instellingen geldende regel van evenwicht tussen uitgaande en inkomende
mobiliteit. HU biedt programma’s, tracks, modules (minoren), cursussen en trainingen aan in
de Engelse taal. De meerwaarde van dit aanbod lijkt evident, namelijk vanwege hun bijdrage
aan de pluriformiteit van de studentenpopulatie en daarmee de eerder genoemde ‘internati-
onalisation at home’. Dit impliceert echter dat het onderwijs tenminste aan de kwaliteitseisen
voldoet die worden gesteld aan opleidingen die in de Nederlandse taal worden verzorgd en
dat de internationale en nationale studenten elkaar ontmoeten en samenwerken. Werving
van internationale studenten vraagt bovendien zodanig grote inspanningen dat de vraag
opkomt of deze inspanningen verantwoord zijn. In het studiejaar 2010-2011 zullen de
opleidingen worden geëvalueerd op grond van baten en lasten. Bij een negatieve evaluatie
zal dit aanbod worden afgebouwd en de middelen anderszins worden aangewend om de
doelstellingen van het internationaliseringsbeleid te realiseren.
4 Zie ook Verbouwen en Vernieuwen, NVAO Jaarverslag 2009, ‘s-Gravenhage 2010.
5 Internationalisation in higher education in the Netherlands – key figures 2009, Den Haag: Nuffic, 2010, p. 1.

Hoger onderwijs is geen exclusieve activiteit van instellingen als de HU, maar komt tot stand
in samenwerkingsverbanden van de HU met (regionale) partners. Innovatie van de beroeps-
praktijk – wezenlijk onderdeel van onze missie als instelling voor beroepsonderwijs – is
ondenkbaar zonder intensief contact en afstemming met die praktijk. Dit impliceert dat op
het niveau van de opleidingen de docententeams een zodanige werkverdeling afspreken dat
de contacten met de beroepspraktijk zijn verzekerd. Zie ook het hoofdstuk kennisorganisatie
in deze notitie. Het actief onderhouden van deze netwerken is een wezenlijk onderdeel van
het kwaliteitsbeleid van de HU. De samenwerkingsverbanden worden ondersteund door de
netwerken waarin de faculteiten en de instelling als geheel participeren.
Bij werving en studiebegeleiding in het eerste jaar blijft het uitgangspunt: de juiste student
op de juiste plaats. De afgelopen periode is de beweging ingezet om de oriënterende,
selecterende en verwijzende functie van de propedeuse te versterken. Goede uitvoering van
deze functies in het eerste studiejaar is bepalend voor het studiesucces van de opleiding als
geheel. Bijzondere aandacht vraagt de verwijzende functie. Juist een instelling als de HU kan
door de breedte van het opleidingenaanbod studenten op alternatieve opleidingen in eigen
huis wijzen. De inzet moet dus zijn om studenten die dreigen uit te vallen, te begeleiden naar
een wel passende opleiding binnen de HU. Goede studiebegeleiding en systematische
verwerving van informatie over het afhaken (bijv. door systematische intake- en exitgesprek-
ken) zijn van groot belang. Alleen zo kan de opleiding inzicht verwerven in het risico van
achterblijvend studiesucces. Binnen de instelling moeten hiertoe uiteraard ook de passende
en ondersteunende informatiesystemen beschikbaar zijn.
In Koers 2012 is gesteld dat het studiesucces van de instelling binnen de planperiode met
10% moet stijgen. Dit met het oog op een verdere doorgroei naar 70% (na zeven jaar) in de
periode tot aan 2017. Uitgaande van de voorgaande benadering ligt het meer in de rede
doelstellingen naar opleidingsniveau vast te stellen. Uitgangspunt is dan dat opleidingen
tenminste het sectorgemiddelde halen en voor zichzelf realistische targets formuleren door
te groeien naar een aansprekend hoger niveau.
Binnen het kader van het studiesucces heeft de HU extra overheidsmiddelen verworven voor
het bevorderen van het studiesucces van biculturele studenten (het G5 programma). Op dit
moment worden binnen alle faculteiten projecten uitgevoerd. Het resultaat van deze verschil-
lende projecten moet zijn dat op instellingsniveau inzicht wordt verworven in de meest
effectieve aanpak van dit vraagstuk. In 2010 zal de eerste evaluatie van het programma
plaatsvinden.
Het kwaliteitsbeleid van de HU wordt – aansluitend bij de herziening van het landelijke
accreditatiestelsel – in het studiejaar 2010-2011 aangepast en aangescherpt. naast de
professionalisering van de examencommissies zal hierbij bijzondere aandacht uitgaan naar
meer menskracht voor onderwijs en onderzoek, verdere versterking van de kennisbasis (in
het bijzonder vanuit internationaal perspectief), het systematisch onderhouden van netwer-
ken met de beroepspraktijk door de opleidingen en op goede informatie gebaseerde
uitvoering van de basisfuncties van de propedeuse. Het engelstalige aanbod voor bachelor
studenten zal in het studiejaar 2010-2011 worden geëvalueerd op grond van baten en lasten.
Bij een negatieve evaluatie zal dit aanbod worden afgebouwd. De in Koers 2012 vastgelegde
doelstellingen voor het niveau van studiesucces worden verlaten: uitgangspunt zijn realisti-
sche doelstellingen voor studiesucces per opleiding, waarbij het sectorgemiddelde als
minimum standaard wordt gebruikt.
6 HU Jaarverslag 2009.
KwAntIteIt
Kwantitatieve groei heeft geen prioriteit, zo staat in Koers 2012. Desondanks zien we de
studentenaantallen op hogeschoolniveau nog steeds verder toenemen. De instelling groeit
met bijna 33.000 bachelorstudenten en ruim 4600 masterstudenten in 2009 snel in de richting
van 40.000 studenten. Het marktaandeel blijft overigens achter bij het gewenste marktaan-
deel voor HU volgens Koers 2012: 9,2% in plaats van 10%. 6
Deze norm op hogeschoolniveau wordt vaak doorvertaald naar de opleidingen en dit levert
vervolgens een weinig realistische doelstelling op. Een norm voor het marktaandeel op
hogeschoolniveau is op deze manier weinig zinvol. Het gewenste marktaandeel zal op het
niveau van de opleidingen moeten worden vastgelegd. Behoud van het marktaandeel binnen
de sector wordt dan de basis, terwijl op grond van de ontwikkeling van de arbeidsmarkt voor
bepaalde terreinen specifieke groeidoelstellingen kunnen worden afgesproken. Bijvoorbeeld
vanwege tekorten in de sector techniek of in samenhang met inhoudelijke speerpunten als
creative industries, duurzaamheid, onderwijs en opvoeding in de wijk of zorg en technologie.
Prioriteit toekennen aan kwaliteit boven kwantiteit impliceert niet dat de HU zich onttrekt aan
de maatschappelijke verantwoordelijkheid om het aantal hoger opgeleiden in Nederland te
doen toenemen. Onze bijdrage aan het bestrijden van te verwachte tekorten aan hoger
opgeleiden zal echter moeten voortkomen uit het beperken van de uitval en het verhogen
van het studiesucces. Daarnaast gaan we actief inzetten op het verbeteren van de scholings-
mogelijkheden van werkenden door in te zetten op passende deeltijd- en duale opleidingen
en contractonderwijs.
Het voorgaande betekent ook dat het voor de HU in de rede ligt om ook het in Koers 2012
genoemde doel om het aantal deelnemers uit het mbo te verhogen, als op zichzelf staande
doelstelling te verlaten. Uiteraard blijven we investeren in de samenwerking met de ROC’s en
de scholen voor voortgezet onderwijs om de aansluiting tussen het aanleverend onderwijs en
de hogeschool te verbeteren. Gegeven de problemen met het niveau van de instromende
student zijn outreach activiteiten, deficiëntieprogramma’s en summerschools ook de komende
jaren noodzakelijk. Om de toegankelijkheid tot de opleidingen van de HU te waarborgen is in
de voorbije jaren veel aandacht besteed aan deze aansluiting en ontwikkelt HU veel activitei-
ten ‘voor de poort’.
Er bestaat daarbij behoefte aan markering van onze verantwoordelijkheden en die van het
MBO, HAVO en VWO. Een conclusie die we daarbij trekken is dat wij het eindniveau van onze
opleiding moeten bewaken, waardoor we daaruit afgeleid het instroomniveau duidelijker
moeten vaststellen. Opleiding tot dat instroomniveau is in eerste instantie de verantwoor-
delijkheid van het toeleverende veld. HU is met concrete afspraken bereid onze partners te
ondersteunen bij die verantwoordelijkheid. Bij de evaluatie van de convenanten die met de
partners zijn gesloten zal dit uitgangspunt leidend zijn.
Een belangrijk thema bij de samenwerking met de ketenpartners in de regio is de Associate
Degree (AD). De mogelijkheid om AD’s aan te bieden is pas de laatste jaren ontstaan. Bij
de totstandkoming van Koers 2012 was dit nog geen optie die was uitgekristalliseerd.
Gaandeweg is ervoor gekozen te experimenteren met AD’s als onderdeel van bestaande
bacheloropleidingen. HU heeft nu tien licenties in eigendom, waarvan er drie zeer recent zijn
verworven. Door wijziging van de regelgeving worden AD’s echter steeds vaker als één van
12 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 13

de zelfstandige opleidingen gezien, los van de bachelor. De vraag blijft dan bestaan of het
gaat om een eigenstandige opleiding op het niveau van het hoger onderwijs (niveau 5) of
een sluitstuk van de beroepskolom. 7 Instellingen voor HBO en MBO moeten zich daarom
gemeenschappelijk bezinnen over de positionering van dit type opleidingen. Gelet op de
missie van de hogeschool als instelling waarin bacheloropleidingen centraal staan is de
conclusie voor de HU dat AD opleidingen primair worden gezien als post-MBO varianten.
Dit perspectief wordt ondersteund door de collega’s uit het regionale MBO. Deze manier
van kijken leidt tot uitgangspunt dat HU geen AD opleidingen aanbiedt, tenzij deze kunnen
indalen in het aanbod van het MBO. Zelfs dan zal de HU echter uiterst selectief zijn vanuit
het oogpunt van toegevoegde waarde voor de leerloopbaan van de studenten (is er een
aantoonbaar en duidelijk af te bakenen plaats op de arbeidsmarkt voor de afgestudeerden)
en drempelloze doorstroom naar een bachelor opleiding. Op de nieuwe opleidingen zal dit
uitgangspunt al worden toegepast en voor de bestaande opleidingen moet een dergelijk
arrangement alsnog worden gerealiseerd.
In Koers 2012 heeft diversiteit een prominente plaats gekregen. Dit onderwerp is in 2007
uitgewerkt in de nota Kleur bekennen. De doelstellingen van het diversiteitbeleid van de
HU zijn volgens deze nota:
• Meer biculturele studenten (van niet-westerse afkomst) studeren met succes af
aan de HU
• Alle afgestudeerden van de HU zijn in staat om effectief te functioneren in een
interculturele of internationale werkomgeving.
De vraag is aan de orde of de keuzepatronen van potentiële studenten uit biculturele
groepen in de regio Utrecht-Amersfoort het nodig maken om het wervingsbeleid bij te stellen
en wellicht tot een intensivering van de werving onder deze studenten te komen. Analyse
van de instroomgegevens leert dat er geen sprake is van een algemeen patroon waarbij de
instroom van biculturele studenten bij de HU achterblijft bij andere instellingen. Wel is het
zo dat er verschillen bestaan tussen de sectoren. De conclusie is vooralsnog dat er geen
specifieke inspanningen nodig zijn op dit punt, maar dat per sector nagegaan moet worden
of en in hoeverre het streven naar een evenwichtige instroom uit alle groepen in de samen-
leving gerealiseerd wordt. Vooralsnog wordt hogeschoolbreed vastgehouden aan de verdere
uitvoering van de nota Kleur bekennen.
HU verlaat het streven naar een marktaandeel van 10% op instellingsniveau. Het streven
wordt nu handhaving van het marktaandeel op het niveau van de opleidingen en specifieke
jaarafspraken tussen het College van Bestuur en de faculteitsdirecteuren over groeidoelstel-
lingen in het licht van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt of ten aanzien van de speerpunten
van de HU.
HU verlaat het streven naar vergroting van de MBO-instroom. Met alle partners in het
toeleidend onderwijs worden de afspraken over drempelloze doorstroom van talentvolle
studenten (studenten die het HBO niveau aan kunnen) voortgezet. nadere afspraken worden
gemaakt over de verdeling van verantwoordelijkheden voor en na het instroommoment van
de studenten. De HU biedt geen Associate Degree trajecten aan, tenzij deze kunnen indalen
in het aanbod van het MBO. Het diversiteitbeleid zal onverkort worden voortgezet.
7 Differentiëren in drievoud (omwille van kwaliteit en verscheidenheid in het hoger onderwijs),
Advies van de Commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel, Den Haag 2010, p. 42.
FlexIBIlISeRIng
Vraaggerichtheid is een essentieel onderdeel van het onderwijsprofiel van de HU. Flexibilise-
ring van het curriculum is het belangrijkste middel om aan die vraaggerichtheid vorm te
geven. Het gaat daarbij immers om het vergroten van de keuzemogelijkheid van de studen-
ten binnen de hogeschool. Studenten moeten de mogelijkheid hebben om te versnellen, in
te halen, te profileren en te excelleren. Daarbij wordt de keuzeruimte niet bepaald door de
mogelijkheden van de opleiding of faculteit, maar door de mogelijkheden van de HU als
geheel. Het voordeel van de breedte van het onderwijsaanbod en de schaal van de instelling
moet zo worden uitgebaat. Dat hierbij rechtens gestelde randvoorwaarden voor bepaalde
opleidingen in acht moeten worden genomen – zoals de wet BIG in de sector Gezondheids-
zorg – is vanzelfsprekend.
In de afgelopen periode is op basis van Koers 2012 de nota Naar een flexibele hogeschool
(2008) vastgesteld, waarin een nieuwe ordening van de jaarcirkel is bepaald, een standaard
onderwijseenheid (5 EC) is vastgesteld, de rol van de examencommissies en de studiebege-
leiding is uitgewerkt en de structuur voor adequate informatievoorziening voor studenten is
afgesproken. Herinrichting van de curricula op basis van de 5 EC moet in de komende jaren
(voor 2014) worden afgerond. Voor excellerende studenten is het Sirius programma uitge-
werkt (2009). Dit programma is formeel per 1 januari 2010 van start gegaan. Een excellente
beroepsbeoefenaar is – aldus dit programma – in staat de beroepsuitoefening vanuit een
breed (internationaal) perspectief te beschouwen, expliciet bij te dragen aan de verdere
professionalisering van het beroep waardoor bij uitstek de mogelijkheid ontstaat vanuit
de actuele uitoefening van het beroep door te groeien naar sleutelfuncties in de beroeps-
omgeving. Studenten krijgen op allerlei manieren de mogelijkheid om – op hoog niveau –
aan ieder van deze competenties te voldoen en aldus het predicaat excellent te verdienen.
Een van de mogelijkheden is deelname aan het onderzoek van een kenniscentrum.
Flexibilisering is primair van belang voor de studenten, maar heeft ook belangrijke gevolgen
voor de bedrijfsvoering van de HU. In Koers 2012 is vastgesteld dat in het assortimentsbeleid
de nadruk de komende jaren niet zonder meer ligt op het uitbreiden van het aantal licenties.
Flexibele aanpassingen in het bestaande aanbod verdienen de voorkeur. Achtergrond van
deze keuze is naast de transparantie in het aanbod ook de vraag van investeringsprioriteit.
Dit beleid wordt de komende periode onverkort voortgezet.
Het beleid om de HU als flexibele hogeschool in te richten zal de komende jaren onverkort
worden voortgezet.
StUDIeBegeleIDIng
In Koers 2012 is studiebegeleiding als belangrijk thema opgevoerd. Voor veel onderwerpen
die in de strategie van de HU van belang zijn (accentuering van de kernfuncties van de
propedeuse, flexibilisering, etc.) is studiebegeleiding – zo blijkt ook uit het voorgaande –
de achilleshiel. In de nota Koersen op rendement (2009) wordt geconstateerd dat de kwaliteit
van de studiebegeleiding vooralsnog te laag is. ‘Uit alle input wordt duidelijk dat we tot op
heden niet in staat zijn over de hele linie onze studenten op dit punt goed te bedienen, en
dat beeld heerst al enkele jaren. Dat is verontrustend’, aldus de nota. Er wordt vervolgens
helder vastgesteld waar het aan schort:
• Het is onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is, sommigen worden van het kastje
naar de muur gestuurd;
• De intensiteit van begeleiding is te laag;
14 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 15

• De begeleiding sluit niet aan op de wensen en belevingswereld van studenten;
• Er wordt slecht gecommuniceerd over nut en noodzaak van begeleiding;
• De continuïteit en professionaliteit van de begeleiding is te gering; veel docenten
‘doen SLB er even naast’.
Op basis van deze analyse wordt een beeld geschetst van de studiebegeleiding waarin de
docent als dienstverlener centraal staat, studieloopbaanbegeleiding een specifieke docenten-
rol is (uitsluitend gericht op begeleiding bij de competentieontwikkeling van de student) en
studentmentoren (naast de studentendecanen en studentenpsychologen) goed in staat zijn
de extra zorg aan de student te bieden waar dit gewenst en noodzakelijk is. Hiermee wordt
een scherpe scheiding aangebracht tussen de begeleiding van de student in het leerproces
en de zorg voor de student die om redenen die buiten het onderwijsproces zijn gelegen
kansen of problemen ervaart. Studiepunten worden uitsluitend toegekend voor resultaten die
op weg naar het voldoen aan de eindtermen van de opleidingen worden behaald. Uitvoering
van dit model van studentenbegeleiding heeft hoge prioriteit.
Het beleid om binnen de HU de studiebegeleiding te verbeteren zal onverkort worden
voortgezet. er wordt daarbij scherp onderscheiden naar begeleiding binnen het onderwijs-
proces en de begeleiding bij vragen die buiten het onderwijsproces zijn gelegen. Studiepun-
ten worden uitsluitend toegekend voor resultaten die op weg naar het voldoen aan de
eindtermen van de opleidingen worden behaald.
OnDeRwIjS & OnDeRzOeK
De samenhang tussen onderwijs en onderzoek is een belangrijk thema geworden. Onderzoek
moet de kwaliteit van het onderwijs bevorderen. Onze studenten zijn professionals in oplei-
ding en van professionals wordt tegenwoordig verwacht dat zij vanuit een stevige kennisbasis
systematisch kunnen reflecteren op de praktijk waarin zij werken, om zo een bijdrage te
kunnen leveren aan de innovatie van de beroepspraktijk. Naast een stevige theoretische basis
is dus ook het kritisch vermogen en een onderzoekende houding van groot belang. Het
versterken van de verbinding tussen het bacheloronderwijs en het toegepast onderzoek zal
een grote bijdrage moeten leveren aan de vorming van ‘reflective practitioners’. 8
Het is onze overtuiging dat het versterken van de verbinding tussen het onderwijs en het
onderzoek een belangrijke bijdrage zal leveren aan de gewenste kwaliteit van de beroeps-
beoefenaren die wij opleiden. Toenemende participatie van studenten in het onderzoek van
de kenniscentra is daarom van groot belang. Dit is echter alleen denkbaar als ook docenten
in toenemende mate betrokken zijn bij het werk van de kenniscentra (en daartoe geëqui-
peerd zijn; zie het hoofdstuk kennisorganisatie) en het curriculum door flexibilisering ruimte
biedt voor het opnemen van praktijkonderzoek in de opleiding van de studenten.
Aan het leggen van verbanden tussen onderwijs en onderzoek zal in de komende periode
hoge prioriteit worden toegekend. In voorbereiding op het studiejaar 2011-2012 zal elk van
de faculteiten hiertoe een actieplan ontwikkelen.
8 Donald A. Schön, The reflective practitioner - how professionals think in action, New York: Basic Books, 1983.
MASteROnDeRwIjS en COntRACtOnDeRwIjS
De toenemende complexiteit van de beroepsuitoefening en de snelle kennisontwikkeling
vraagt van beroepsbeoefenaren een doorgaande scholing. De bacheloropleiding is niet het
einddoel, maar een startkwalificatie. De professional in opleiding verandert na het afstuderen
in een hoogopgeleide professional die een leven lang zal moeten blijven leren. De HU wil
haar studenten een aantrekkelijk aanbod van postervaring onderwijs bieden, waarbij de in
het toegepast onderzoek ontwikkelde kennis een belangrijke plaats krijgt. Zo kunnen we een
bijdrage leveren aan de doorgaande ontwikkeling van hoogopgeleide beroepsbeoefenaren.
De kwaliteit van de masteropleidingen en het contractonderwijs wordt, evenzeer als die van
de bacheloropleidingen geborgd. Het kwaliteitsbeleid van de instelling (zie hiervoor) is
daarom op het gehele onderwijsaanbod van toepassing.
Professionele masteropleidingen
Het masteraanbod van de hogeschool is gericht op werkende bacheloropgeleiden. Dit
betekent overigens niet dat de bacheloropleiding fungeert als vooropleiding van een
specifieke masteropleiding (en dat zeker ook niet als doel heeft, want we leiden op voor
de arbeidsmarkt). Het betekent wel dat de masteropleiding fungeert als een nieuwe stap
in de beroepsontwikkeling van de professional. De HU handhaaft het streven uit Koers
2012 om te komen tot een vitaal palet aan professionele masteropleidingen.
Het masteronderwijs is nauw verbonden met het onderzoek. Om deze reden hanteert de
HU het adagium ‘geen master zonder lector’. Koers 2012 was echter duidelijk: ‘masterop-
leidingen aan de HU hebben een professioneel karakter, het zijn beroepsopleidingen’.
Masteropleidingen verdiepen de professionele competenties, in het bijzonder het vermogen
om evidence based te werken.
Het merendeel van de masters wordt niet door de overheid bekostigd. We kennen slechts
op een beperkt aantal terreinen door de overheid bekostigde masters, in het bijzonder in het
domein van de gezondheidszorg en de educatie. Studenten of hun werkgever betalen over
het algemeen de kosten.
De HU geeft prioriteit aan de uitbreiding van het aanbod van professionele masters. Op dit
moment worden 31 masteropleidingen aangeboden, waarvan ongeveer de helft (15) op het
terrein van de educatie. Bij de ontwikkeling van het aanbod staat de vraag uit de beroeps-
praktijk centraal en moet een kostendekkende exploitatie mogelijk zijn. Hierbij moet rekening
worden gehouden met het feit dat de doelgroep andere eisen stelt aan de door de HU
geboden faciliteiten dan jongere studenten zonder praktijkervaring. Om de investeringen
in deze faciliteiten beperkt te houden zullen deze gemeenschappelijk (ruimtelijk geconcen-
treerd) worden aangeboden. In de komende nota Huisvestingsbeleid (najaar 2010) zullen
de uitgangspunten hiervoor worden uitgewerkt.
In een eerdere paragraaf is stil gestaan bij het aanbod van opleidingen voor internationale
inkomende mobiliteit. De vragen die daarbij voor bacheloropleidingen zijn gesteld gaan
ook op voor het masteronderwijs. Ook voor deze opleidingen geldt dat ze in het studiejaar
2010-2011 in termen van baten (voor ‘internationalisation at home’) en kosten (w.o. wervings-
kosten) zullen worden geëvalueerd.
De masteropleidingen van de HU hebben een andere oriëntatie dan die van de Universiteit
Utrecht. In het samenwerkingsverband binnen Utrecht zijn afspraken gemaakt over door-
stroom van het HBO naar het WO. De doorstroomprogramma’s naar masters van de UU
16 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 17

(en de Technische Universiteiten) blijven bestaan, zoals ook de overstap van een wetenschap-
pelijke bachelor naar een professionele master gefaciliteerd zal blijven.
De HU handhaaft het streven uit Koers 2012 om te komen tot een vitaal palet aan profes-
sionele masteropleidingen. In 2010 zullen in de nota Huisvestingsbeleid de uitgangspunten
voor een concentratie van de specifieke faciliteiten voor masterstudenten worden uitge-
werkt. Het internationale masteraanbod zal in het studiejaar 2010-2011 worden geëvalueerd.
Contractonderwijs
In Koers 2012 is onvoldoende aandacht besteed aan het belang van het onderwijsaanbod dat
niet tot een bepaalde graad opleidt. Door uit te gaan van een leven lang leren wordt duidelijk
dat ook het aanbod van de facultaire centra tot onze kerntaken behoort, zeker waar er sprake
is van hergebruik van modulen uit het bachelor- of masterprogramma voor een andere
doelgroep. Contractonderwijs is niet iets dat naast de kerntaken er nog even bij wordt
gedaan, het is een wezenlijk instrument van de HU om haar strategische doelen te bereiken.
Hiermee wordt het ook van belang na te denken over de positionering ervan. Ook hiervoor
is aantoonbare kwaliteit leidend. Dit betekent dat het postinitiële contractonderwijs zich richt
op het vermarkten van onderdelen van geaccrediteerde bachelor- of masteropleidingen
(modules) voor afgestudeerde hbo-professionals. Zo ontstaan kansen voor kruisbestuiving
tussen het bekostigde en onbekostigde onderwijs en de kennisontwikkeling binnen de
lectoraten. Het gaat dan bijvoorbeeld om minors en voor postervaring studenten interessante
onderdelen uit nieuw ontwikkelde afstudeerprogramma’s binnen bestaande bachelors.
Daarnaast kunnen onderdelen uit de masterprogramma’s in de vorm van masterclasses
worden aangeboden, zodat wij ook daarmee onze alumni blijvend aan ons binden en een
bijdrage leveren aan hun doorgaande loopbaanontwikkeling. Naast het ‘hergebruik’ van
bestaande modules is ook het ontwikkelen van modules voor cursussen en trainingen
denkbaar, die vervolgens kunnen indalen in de degree-opleidingen. Bij deze invalshoek moet
het dus gaan om modules met inhoudelijke aansluiting bij bachelor- of masteropleidingen en
met het daarbij gevraagde kwaliteitsniveau. Bovendien moet bij de ontwikkeling van dit
aanbod concreet worden aangegeven wanneer indaling in het bachelor- of masteronderwijs
zal worden gerealiseerd.
Evenals het aanbod van onbekostigde masters geldt voor het contractonderwijs dat bij de
ontwikkeling van het aanbod de vraag uit de beroepspraktijk centraal staat en dat een
kostendekkende exploitatie mogelijk moet zijn. Ook de kanttekening dat de doelgroep
andere eisen stelt aan de door de HU geboden faciliteiten gaat hier op. Sterker nog: aanpas-
sing aan de verwachtingen op de arbeidsmarkt spelen hier nog sterker dan bij het master-
onderwijs.
Op basis van deze uitgangspunten zal een herontwerp van het aanbod en de organisatie van
het contractonderwijs gemaakt moeten worden. Dit vereist een programmatische aanpak.
Binnen twee studiejaren (dus voor aanvang van het studiejaar 2012-2013) zal een heroriën-
tatie van het contractonderwijs worden gerealiseerd. Binnen het raamwerk van het concept
‘een leven lang leren’ biedt de HU een flexibel geheel van cursussen en trainingen aan.
Cursussen en trainingen betreffen ‘hergebruik’ van onderwijsmodules uit het bachelor-
en masteraanbod en zijn sterk gekoppeld aan uitkomsten van lopend onderzoek. Onder
bepaalde voorwaarden (inhoudelijke aansluiting bij degree-onderwijs, aantoonbaar kwali-
teitsniveau en concrete termijnen) is naast het ‘hergebruik’ van bestaande modules ook
het ontwikkelen van modules voor cursussen en trainingen denkbaar, die vervolgens kunnen
indalen in de degree-opleidingen. In 2010 zullen in de nota Huisvestingsbeleid de uitgangs-
punten voor een concentratie van de specifieke faciliteiten voor studenten die cursussen
of trainingen volgen worden uitgewerkt.
AMeRSFOORt
Naast de strategische bedrijfsvoering (zie hierna) is het vorm geven van de locatie Amersfoort
een onderwerp waaraan in Koers 2012 geen of te weinig aandacht is besteed. Dit is – zeker
gegeven de huidige situatie – onterecht. In de eerste plaats vanwege de nieuwbouw die in
Amersfoort de afronding nadert en de fusie met Hogeschool Domstad, waardoor de oplei-
ding tot leraar basisonderwijs naar Amersfoort verplaatst kan worden. In de tweede plaats is
stil gestaan bij het onderwijsconcept in Amersfoort, omdat daar vanuit verschillende facultei-
ten een beperkt aantal opleidingen wordt aangeboden. Hierdoor is de samenhang over de
grenzen van de faculteiten veel sterker dan in Utrecht en de relatie tussen het onderwijs en
de bedrijfsvoering veel intensiever.
Ondanks de spreiding van activiteiten over Utrecht en Amersfoort wenst de HU een eendui-
dig gezicht naar buiten te laten zien. Het aanbod in de twee steden wordt dan ook vanuit een
gemeenschappelijk perspectief bezien, zodat het niet nodig is tot een verdubbeling van het
aanbod over te gaan of een afwijkend onderwijs- of onderzoeksprofiel te ontwikkelen. Wel wil
de HU het aanbod in Amersfoort zodanig samenstellen dat het aansluit bij specifieke kenmer-
ken van die stadsregio. Dit levert de volgende uitgangspunten op:
• In Amersfoort zullen uitsluitend bacheloropleidingen worden aangeboden.
Masteropleidingen en onderzoek blijven geconcentreerd in Utrecht.
• Het aanbod in Amersfoort wordt thematisch georganiseerd. Thema’s zijn:
Opvoeding & Onderwijs, Economie (in het bijzonder ‘vrijetijdseconomie’)
en Zorg & Welzijn.
Door de positie van de HU in Amersfoort kan – naast het onderwijs – het gebouw worden
gebruikt om kennisgerelateerde activiteiten van andere organisaties of instellingen in het
gebouw te laten plaatsvinden. In dit verband wordt wel van een city campus gesproken,
omdat veel maatschappelijke activiteiten op de campus van de HU kunnen plaatsvinden.
Tenslotte kan Amersfoort een rol gaan spelen als laboratorium, waarin in de vorm van pilots
flexibilisering van het onderwijs (inter-facultaire samenwerking) en experimenten voor de
uitwerking van de strategische bedrijfsvoering een plaats kunnen krijgen.
Het ingezette beleid voor de vestiging Amersfoort zal onverkort worden voortgezet. er
zullen uitsluitend bacheloropleidingen worden aangeboden die passen binnen de thema’s
Opvoeding & Onderwijs, economie en zorg & welzijn.
2.2 PRAKTIjKGERIcHT oNDERzoEK
Het versterken van de verbinding tussen het bacheloronderwijs en het toegepast onderzoek
zal een grote bijdrage moeten leveren aan de vorming van internationaal georiënteerde ‘
reflective practitioners’ (zie hiervoor). Doorwerking van het onderzoek in het onderwijs is dan
ook een speerpunt in het strategisch beleid van de HU. Tevens is echter het doel van praktijk-
gericht onderzoek om ook langs deze weg – naast het onderwijs – bij te dragen aan de
innovatie van de beroepspraktijk. Langs beide wegen is er sprake van kennisvalorisatie.
18 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 19

Voor wie de ontwikkelingen in het hoger onderwijs op enige afstand volgt is het opmerkelijk
hoe snel onderzoek door het hbo als vanzelfsprekende opdracht is geaccepteerd. Stap voor
stap heeft onderzoek zijn plaats in het hoger beroepsonderwijs verworven. Hoger onderwijs
met het beeld van de student zoals hiervoor geschetst kan in de huidige tijd ook niet meer
zonder een behoorlijk ontwikkelde onderzoeksfunctie. Goed onderwijs en goed onderzoek
kunnen niet buiten elkaar.
Ook de zichtbaarheid van het onderzoek in de regionale netwerken van bedrijven, organisa-
ties en instellingen is een knelpunt. Investeren in samenwerken en ons daarop organiseren
door stakeholders aan ons te binden blijft een belangrijke opgave.
De aandacht voor de doorwerking in het onderwijs en de regionale zichtbaarheid en impact
vraagt geen grote bijstellingen in het beleid zoals dat in en op basis van Koers 2012 is
geformuleerd. Op basis van het adagium ‘focus en massa’ is het onderzoek in facultaire
kenniscentra georganiseerd. De kenniscentra zijn: Communicatie en Journalistiek, Educatie,
Innovatie en Business, Innovatie van zorgverlening, Technologie en Innovatie en Sociale
Innovatie. Ieder van de kenniscentra kent een onderzoeksprogramma, dat eens in de zes jaar
door een externe visitatiecommissie wordt beoordeeld op kwaliteit. De kwaliteitscriteria zijn
doorwerking in het onderwijs, de bijdrage aan kennisproductie en de bijdrage aan de
innovatie van het beroepenveld. Op basis van afspraken in de branche wordt de interne
kwaliteitszorg van de hogeschool eens in de zes jaar beoordeeld door een onafhankelijke,
externe commissie van deskundigen, de landelijke Validatiecommissie Kwaliteitszorg
Onderzoek (VKO). 9 Deze commissie is in 2009 ingesteld door het bestuur van de HBO raad.
In het najaar van 2009 is de kwaliteitszorg van de HU als eerste in Nederland gevalideerd.
Op basis van de kritische kanttekeningen die door de VKO zijn geformuleerd zullen
de beoordelingscriteria voor de kwaliteit van het onderzoek in 2010 verder worden aan-
gescherpt. Een belangrijk onderdeel hiervan is het operationaliseren van peer reviewd
publi ceren voor praktijkgericht onderzoek. Uitgangspunt hierbij is de impact van een
publicatie in media met een belangrijke invloed op onderwijs en beroepspraktijk op basis
van beoordeling door peers.
Op basis van de activiteiten in de kenniscentra zijn in 2010 vier interfacultaire focusgebieden
in het leven geroepen, de z.g. onderzoeksspeerpunten van de hogeschool. De gebieden zijn
geselecteerd vanwege de bewezen kwaliteit van het onderzoek op de specifieke terreinen en
het belang ervan voor de economische en sociaal-culturele ontwikkeling van de regio Utrecht.
De speerpunten zijn: duurzaamheid, onderwijs en opvoeding in de wijk, creatieve industrie
en zorg en technologie. Voor ieder van de speerpunten is een van de faculteitsdirecteuren
als programmaleider aangesteld. In de komende periode zullen deze programma’s verder
worden uitgewerkt. Het aantal speerpunten van de HU zal maximaal vijf onderwerpen
betreffen.
De doelstelling uit Koers 2012 om het aantal lectoren tot ongeveer veertig te laten groeien
is op dit moment al gerealiseerd. Een verdere groei van het aantal wordt op dit moment niet
nagestreefd. Nieuwe lectoraten zullen alleen dan worden ingesteld bij een aantoonbaar
belang voor de kwaliteitsverbetering van het onderwijs, een aantoonbare vraag uit de
beroepspraktijk, de versterking van de onderzoeksspeerpunten en een kostendekkende
exploitatie. De aandacht en middelen moeten primair worden gericht op een verdere
inbedding van de bestaande lectoraten in het onderwijs van de HU: docenten en studenten
betrekken bij het onderzoek en de uitbouw van regionale netwerken (zie hierna het hoofdstuk
Kennisorganisatie).
9 Zie www.vkohogescholen.nl/
Het op basis van het adagium ‘focus en massa’ vastgestelde onderzoeksbeleid zal door
de HU onverkort worden voortgezet. In het studiejaar 2010-2011 zullen de kwaliteitscriteria
worden aangescherpt op basis van het advies van de VKO. Operationalisatie van het
concept ‘peer reviewed publiceren’ heeft hierbij hoge prioriteit. In hetzelfde jaar worden
de programma’s voor de speerpunten uitgewerkt. Het aantal speerpunten zal maximaal vijf
onderwerpen betreffen.
20 KoERs 2012+
KoERs 2012+ 21

3. KENNIsoRGANIsATIE
3.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
als kennisorganisatie is de hogeschool een werkgemeenschap van medewerkers en
studenten. dit grondbeginsel van Koers 2012 wordt door de HU nog steeds volledig
onderschreven. Het bevorderen van betrokkenheid van studenten bij verschillende
taken binnen de HU (onderwijs, studiebegeleiding, onderzoek) heeft dan ook geleid
tot beleidsinitiatieven en blijft dan ook een belangrijk punt van aandacht. Hetzelfde geldt
voor het stimuleren van een actieve bijdrage van studenten aan de medezeggenschap.
dit laatste gaat natuurlijk ook op voor de betrokkenheid van de medewerkers. daarbij
spelen naast de medezeggenschap het HrM beleid en organisatieontwikkeling een
grote rol. Bij de organisatieontwikkeling is in de afgelopen jaren het thema bedrijfs-
voering steeds nadrukkelijker op de agenda gekomen. in dat kader is ook de aandacht
voor het financieel beleid versterkt.
3.1 HRM bELEID
Het HRM beleid is uitgewerkt in de nota HRM beleid in het kader van Koers 2012 (2009).
De belangrijkste afspraken zijn:
• Alle docenten hebben in 2017 een mastergraad of volgen een masteropleiding en
(tenminste) twintig procent van de docenten is gepromoveerd of bezig met een
promotietraject;
• We blijven goede resultaten boeken volgens het werkbelevingonderzoek;
• We vormen een aantrekkelijke HU-community met een transparante structuur
die betrokkenheid van medewerkers mogelijk maakt;
• Iedere medewerker streeft permanent naar persoonlijke ontwikkeling;
• De ‘starteisen’ voor wat betreft kennis en kunde zijn voor iedereen transparant,
evenals de mogelijkheden voor aantrekkelijk werk en een loopbaan. Dat doen
we onder meer door het opstellen van afdelingsontwikkelingsplannen, potentieel-
inschatting en facilitering bij opleidingen;
• Er komt meer menskracht beschikbaar voor de kerntaken;
• Docenten zijn flexibel inzetbaar op minimaal twee onderdelen van de trits onderwijs,
onderzoek, en beroepspraktijk – en in ieder geval op het terrein van onderwijs.
Deze hoofdlijnen zijn uitgewerkt in een aantal concrete beleidsthema’s:
1. competenties van medewerkers;
2. RGW cyclus en loopbaanontwikkeling;
3. Werken in teamverband;
4. Leiderschap;
5. Inrichting van de organisatie;
6. Arbeidsmarkt
Er is geen noodzaak de hoofdlijnen van het personeelsbeleid bij te stellen. Er zijn wel vier
specifieke aandachtspunten voor de komende periode:
• Bij het werken in teamverband zal bijzondere aandacht worden besteed aan
professionaliteit en professionele ruimte binnen teams. Het bevorderen en optima-
liseren van professionele ruimte binnen de teams heeft de komende jaren prioriteit.
Hiervoor wordt door de stafdienst P&O in samenwerking met de CMR een program-
ma ontwikkeld.
TER INLEIDING
23

• Bij het thema leiderschap gaat de aandacht vooral uit naar onderwijsmanagement
(inhoudelijk leiderschap op het niveau van de teams) en projectleiderschap.
Wat betreft het onderwijsmanagement zal worden aangesloten bij het Manifest
Veranderend Leiderschap binnen de HU (2010), waarin de volgende uitgangspunten
zijn geformuleerd: 10
- Leidinggevenden zijn verbinders van collectieve ambities en individuele ambities.
- Leidinggevenden onderhouden een open structuur met regelruimte voor
professionals.
- Leidinggevenden zien erop toe dat systemen professionals en studenten
ondersteunen bij de uitvoering van hun werk- en leerprocessen.
- Leidinggevenden ondersteunen medewerkers in hun ontwikkeling.
- Leidinggevenden ontwikkelen hun reflectief vermogen, sturing op hoofdlijnen
en kennis van (onze) onderwijsorganisatie.
• Bij het thema arbeidsmarkt wordt hoge prioriteit toegekend aan de scouting en
werving van talent dat past bij of kan doorgroeien tot het niveau dat wordt gevraagd
door de hiervoor omschreven ambities van de hogeschool. Bijzondere aandacht gaat
hierbij uit naar bicultureel talent. Waar eerder is vastgesteld dat de ontwikkeling in
de samenstelling van de studentenpopulatie een redelijke afspiegeling vormt van de
regio, geldt dat niet voor de samenstelling van het personeel. Na de afronding van
de pilots Nieuw Goud en de indaling van het onderwerp in het algemene beleid is er
te weinig aandacht besteed aan het onderwerp.
• Flexibiliteit in het personeelsbestand is in twee opzichten belangrijk. Op de arbeids-
markt bestaat bij medewerkers steeds meer belangstelling voor meer ruimte in de
afspraken met de instelling (zie bijvoorbeeld de toenemende belangstelling voor een
constructie als zelfstandige zonder personeel). In verband met aantrekkelijk werkge-
verschap is dit een belangrijk gegeven. Voor de instelling is het in de onzekere tijden
van nu bovendien belangrijk om te onderscheiden tussen personeel met een vaste en
personeel met een tijdelijke aanstelling.
Het HRM beleid zal onverkort worden voortgezet. Prioriteit wordt gegeven aan professio-
nele ruimte binnen teams, leiderschap, instroom van bicultureel talent en flexibele arbeids-
verhoudingen.
3.2 oRGANIsATIEoNTwIKKELING
Over organisatieontwikkeling wordt in Koers 2012 gesteld dat de organisatiestructuur op
hoofdlijnen niet zal veranderen. Nadruk wordt gelegd op een waardegedreven cultuur.
Kernwaarden zijn:
• Gericht op de omgeving;
• Professioneel en hoogwaardig
• Persoonlijk en betrokken;
• Vernieuwend en ondernemend;
• Betrouwbaar en transparant.
Een belangrijke stap in de uitwerking van Koers 2012 is gezet in de nota Organisatieontwik-
keling (2009). Het accent ligt daarbij op een onderwerp dat als zelfstandig thema in Koers
2012 onderbelicht blijft, namelijk de relatie tussen de kerntaken en de ondersteunende
dienstverlening binnen de HU (ketentaken). Er wordt gesteld dat Hogeschool Utrecht één
10 M. Weggeman, Kennismanagement, inrichting en besturing van kennisintensieve organisaties,
Schiedam: Scriptum (1997).
geïntegreerde organisatie is en geen federatie van subonderdelen. Er wordt expliciet afscheid
genomen van integraal management als sturingsmodel. Daarvoor in de plaats wil HU een
partnerschaporganisatie zijn, waarin procesgericht wordt gewerkt. Faculteiten en stafdiensten
zijn partners bij het realiseren van gewenste diensten. Het overlegorgaan van College van
Bestuur en faculteitsdirecteuren (HU Managementoverleg) zorgt voor integraliteit. Faculteits-
directeuren zijn verantwoordelijk voor de resultaten van kerntaken (zijnde onderwijs en
onderzoek), stafdirecteuren zijn dat voor de ketentaken (kolommen). Het HU managemento-
verleg is de plaats waar over de integratie van kern- en ketentaken wordt gesproken en
24 TER INLEIDING TER INLEIDING 25
geadviseerd.
Bij de uitwerking van de voorgaande uitgangspunten zijn drie stappen gezet:
1. Binnen HU Diensten zijn een beperkt aantal wijzigingen aangebracht, gebaseerd op
een ordening die op een meer logische wijze overeenstemt met de werkprocessen
(inrichting kolommen).
2. De aansluiting van de kolommen op de kerntaken is georganiseerd.
3. Er zijn afspraken gemaakt over de afstemming tussen de verschillende niveaus
binnen de hogeschool. Hiertoe zijn kolomsgewijs beleidsraden en programmaraden
ingericht. Deze overlegvormen moeten er voor zorgen dat de aanwezige kennis over
alle aspecten van de werkprocessen binnen de HU systematisch wordt meegenomen
in het beleid.
In de komende periode zal bij organisatieontwikkeling de aandacht vooral uitgaan naar het
goed laten werken van de gemaakte afspraken en de inrichting van de kolommen voor de
dienstverlening (zie hierna).

4. bEDRIjfsvoERING EN
fINANcIEEL bELEID
4.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Hiervoor is al vastgesteld dat in Koers 2012 te weinig aandacht is besteed aan de
bedrijfsvoering binnen de HU: een globale bezuinigingsdoelstelling (20%) gekoppeld
aan een eis voor klanttevredenheid voor de stafdiensten is onvoldoende richtinggevend
gebleken. Bij de uitvoering van het strategisch plan is duidelijk geworden hoe essentieel
de afstemming tussen de kern- en ketentaken binnen de hogeschool is. in de afgelopen
maanden zijn de uitgangspunten en de doelstellingen geïdentificeerd en is een fundament
voor ontwerp gelegd voor een toekomstig model voor bedrijfsvoering. dit is gebeurd
in het verlengde van de eerder genoemde notitie over de organisatieontwikkeling.
4.1 bEDRIjfsvoERING
De uitdaging is om bij die wederzijdse afhankelijkheid en het procesmatig werken onderwijs-
en onderzoekstaken leidend te laten zijn voor de kwalitatief goede en bij het onderwijs
en onderzoek aansluitende dienstverlening. Deze gedachte is in het voorjaar van 2010
uitgewerkt in een notitie Strategische bedrijfsvoering, die op verschillende manieren in de
midterm review aan de orde is gekomen. Uitgaande van de eerder vastgestelde opvatting
dat HU is een fysieke, virtuele en open kennisorganisatie is waarin een werkgemeenschap van
medewerkers en studenten vorm krijgt en het belang om binnen die organisatie en gemeen-
schap vanuit een gemeenschappelijk raamwerk, een gedeelde en gestandaardiseerde
infrastructuur en definities te wordt vastgesteld dat procesmatig werken de kern is van de
professionalisering van de bedrijfsvoering. Procesmatig werken en partnerschap zijn onlos-
makelijk met elkaar verbonden: bij beleidsvorming en uitvoering worden interne en externe
relaties met elkaar verbonden. Langs deze weg optimaliseert de HU de bedrijfsvoering, zodat
een verschuiving van middelen van ketentaken naar kerntaken plaats vindt. Daarbij werkt de
bedrijfsvoering evidence based en op basis van juiste, tijdige en volledige (management)
informatie. In de bedrijfsvoering streeft HU naar hoogwaardige kwaliteit door zich te meten
met vergelijkbare organisaties in het binnen- en buitenland. Binnen de instelling worden deze
uitgangspunten breed gedeeld en dat binnen de instelling hoge prioriteit wordt toegekend
aan de uitdaging om ze uit te werken.
In het najaar van 2010 zullen hiervoor werkprogramma’s vastgesteld worden. Dit zal gebeuren
in samenhang met twee andere dossiers, namelijk dat van het strategisch huisvestingsbeleid
en de duurzaamheid. Voor het strategisch huisvestingsbeleid is het uitgangspunt dat de
vastgoedvoorraad van de instelling in de voorzienbare toekomst niet zal groeien. In omvang
dezelfde ruimte zal gebruikt worden door een toenemend aantal studenten en personeels-
leden. Dit kan alleen door een andere, meer efficiënte en effectieve invulling van de werk-
processen (flexibel werken). Bovendien concentreert de HU zich in Utrecht op de campus
De Uithof. Door ruimtelijke concentratie van de activiteiten is het eenvoudiger schaalvoorde-
len te realiseren (bv. door faciliteiten en ondersteunende diensten die nu in alle faculteiten
afzonderlijk is georganiseerd met elkaar te delen).
In Amersfoort ontwikkelt de vestiging aldaar zich tot een zogenaamde Citycampus: naast
het onderwijsaanbod (zie hiervoor) wordt het vastgoed gebruikt om de synergie met de
omgeving vorm te geven. Voor de bestaande vastgoedvoorraad is de instandhouding gericht
op een constante hoogwaardige kwaliteit (onderhoudsarm, schoon, veilig en gezond) en op
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
26 TER INLEIDING bEDRIjfsvoERING 27

ondersteuning van de identiteit van de instelling (bijvoorbeeld door aansluiting bij de
doelgroepen van het onderwijsaanbod; zie hiervoor).
Wat betreft het streven naar een duurzame bedrijfsvoering heeft de HU in de afgelopen jaren
al veel geïnvesteerd en bereikt, vooral bij de vormgeving en inrichting van de nieuwe of
vernieuwde gebouwen op De Uithof, Oudenoord 700 en Amersfoort. Bovendien heeft
HU zich verbonden aan een aantal convenanten waarin ambitieuze doelstellingen zijn gefor-
muleerd op het terrein van het energiegebruik, mobiliteit en inkoop. In 2010 zullen door de
HU de ambities voor de duurzame hogeschool in een nota worden vastgelegd.
Op basis van de notitie Strategische bedrijfsvoering zullen in 2010 programma’s worden
uitgewerkt die binnen twee studiejaren tot zichtbare en meetbare verbetering van de
aansluiting tussen de kern- en ketentaken leiden. Deze programma’s worden ontwikkeld
in samenhang met de uitvoering van het strategisch huisvestingsbeleid en de verdere
vormgeving van de duurzame hogeschool. Ook voor de laatste onderwerpen zullen de
uitgangspunten in 2010 worden vastgesteld.
4.2 fINANcIEEL bELEID
In Koers 2012 zijn over de financiële situatie van de instelling geruststellende woorden
geschreven. De praktijk bleek ook in dit geval weerbarstiger dan het voornemen. In de
afgelopen jaren heeft het veel moeite en inzet gekost om achtereenvolgende negatieve
financiële resultaten in positieve zin om te buigen. De belangrijkste problemen deden zich
voor in de huisvestingslasten en kosten voor personeel niet in loondienst (de z.g. PNIL).
De ontwikkeling van beide posten zijn redelijk onder controle gebracht, al vraagt vooral
de huisvesting ook in de komende jaren nog belangrijke besluiten. Hiervoor is al vastgesteld
dat in het najaar van 2010 een nota Strategisch huisvestingsbeleid wordt vastgesteld.
Naast de weerbarstigheid van de praktijk wordt de HU nu ook geconfronteerd met de
gevolgen van de financiële en economische terugval in de wereld. De bezuinigingen in de
publieke sector zullen direct of indirect ook het hoger onderwijs raken. Als gevolg van de
financieel-economische ontwikkeling wordt van de HU nog meer dan in het verleden verlangd
dat binnen een beperkt budget duidelijke keuzes worden gemaakt bij de inzet van de
middelen, de effectiviteit en de efficiency van de ingezette middelen goed in kaart wordt
gebracht en zorg wordt gedragen voor een adequate sturing van de processen.
De invoering van een nieuw bekostigingsmodel door het ministerie van OCW zal – nog los
van mogelijke bezuinigingen - nadelige gevolgen hebben voor de publieke inkomsten van
de HU. Zoals thans berekend gaat het om een daling van meer dan 4 miljoen op jaarbasis.
De belangrijkste wijzigingen in het model zijn:
• bekostiging van 1 bachelor en 1 master per student;
• de bekostiging voor de bachelor wordt opgebouwd uit vier leerjaren en 1 jaar
diplomabekostiging.
Als gevolg van een overgangsregeling zal HU een aantal jaren (max. 5) en in beperkte mate
gecompenseerd worden voor de achteruitgang in bekostiging.
De interne allocatie zal de hoofdlijnen van het bekostigingsmodel van het ministerie blijven
volgen. Evenals het bekostigingsmodel van OCW zal het interne allocatiemodel gefaseerd
worden ingevoerd.
Het voorgaande betekent dat de instelling ook de komende jaren een voorzichtige koers zal
moeten varen. Dit is zeker het geval nu duidelijk is geworden dat in de publieke sector
gedurende de komende jaren op ingrijpende wijze bezuinigd zal worden. Ook de onderwijs-
sector zal daaraan niet kunnen ontkomen. Op dit moment is echter nog onduidelijk welke
gevolgen het overheidsbeleid concreet zal hebben.
Gegeven de externe omstandigheden en de moeite die het heeft gekost om een reeks
negatieve financiële resultaten achter ons te laten is besloten om vanaf 2012 jaarlijks te
komen tot een ‘in control statement’. Dit statement is een verklaring waarin het bestuur van
de instelling waarin staat dat zij alle potentiële risico’s in kaart heeft gebracht en voldoende
in control is over een goede werking van de interne processen. Een dergelijke verklaring
moet uiteraard berusten op een adequaat systeem van interne risicobeheersing en controle.
Aspecten als veiligheid, een betrouwbare financiële verslaggever, het in control zijn van het
operationele proces en de zekerheid dat gemaakte afspraken ook worden nagekomen zijn
wezenlijke onderdelen van een integraal proces van risicomanagement. Als instrumenten
van het interne-risicobeheersings- en controlesysteem hanteert de HU in ieder geval:
a. risicoanalyses van de operationele en financiële doelstellingen van de instelling
(risicomanagement);
b. handleidingen voor de inrichting van de financiële verantwoording en de voor de
opstelling daarvan te volgen procedures;
c. een systeem van monitoring en rapportering.
Vooral het ontwikkelen van een adequaat risicomanagement zal nog de nodige inspanningen
vragen. In 2009 is hiervoor een implementatiekader ontwikkeld. Binnen de HU zijn al allerlei
maatregelen ten behoeve van de interne beheersing (‘management control’) ingericht.
Op hoofdlijnen zijn dit onder andere de P&C-cyclus, AO/IC, kwaliteitsmanagement, per-
soneelsbeleid en de eenheid Corporate Control. Daarnaast wordt op allerlei plekken in
de organisatie nagedacht over risico’s die het behalen van de organisatiedoelstellingen
bedreigen en worden er maatregelen genomen om deze risico’s te beheersen (bijv. Calami-
teitenplannen). Dit implementatiekader interne beheersing en risicomanagement is bedoeld
om de bestaande beheersingsmaatregelen te structureren en systematiseren en daar waar
nodig (‘witte plekken’) aan te vullen.
Om de strategische doelstellingen van de HU te realiseren zullen meer van de beschikbare
middelen ter beschikking moeten komen van de kerntaken. In de afgelopen jaren is het
programma professionalisering back office gerealiseerd, waardoor met efficiencymaatregelen
de kosten 20% zijn teruggebracht bij gelijkblijvende output ten opzichte van 2006. Dit
betekent dat in 2010 een besparing van 6,5 miljoen euro wordt gerealiseerd. Voor de
komende jaren is het de bedoeling verdergaande resultaten te boeken. Hiertoe zal een
programma worden uitgewerkt. Doelstelling daarbij is om uiterlijk 2012 een verschuiving
gerealiseerd te hebben waarbij de instellingslasten 25% en de personele lasten 75% bedra-
gen. Dit is een verschuiving van 3% in de richting van de personele lasten. De gewenste
verdeling binnen de 75% personele lasten is OP 50% en OBP 25%.
28 bEDRIjfsvoERING bEDRIjfsvoERING 29

HU zal vanaf 2012 jaarlijks een ‘in control statement’ afgeven. Hiertoe zal op basis van het
reeds vastgestelde implementatiekader een adequaat systeem van interne risicobeheersing
en controle worden ingericht. Om de strategische doelstellingen te realiseren zal uiterlijk
2012 een verschuiving van 3% van instellingslasten naar personele lasten plaatsvinden.
Bovendien zal binnen de personele lasten een verschuiving van OBP (norm: max. 25%) naar
OP (norm: min. 50%) worden gerealiseerd.
30 bEDRIjfsvoERING bEDRIjfsvoERING 31