Rapportage resultaten Interreg project Kempen-Broek 2002-2006.pdf

Grenzeloos werken, 

kansen voor de toekomst 

Dit rapport is een uitgave van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland vzw.

© E. Daniels 

woordje vooraf 

Bijna twee jaren na het eerste overleg in 2000 slaagden 12 partners uit het samenwerkingsverband in het grensoverschrijdend 

landschap kempen~Broek er in om een aanvraag naar subsidies in het Interreg III (prioriteit 3: Bescherming van het leefmilieu) 

programma in te dienen. Interreg is een communautair programma van de europese Unie dat grensoverschrijdende samenwerking 

tussen de regio’s wil stimuleren en financieel ondersteunen. de stuurgroep van de euregio Benelux middengebied keurde op 28 

oktober 2002 de projectaanvraag met een totale omvang van ruim 6 miljoen eUr goed. de bijdrage van de europese Unie bedroeg 

bijna 3 miljoen eUr, de partners zorgden zelf voor de cofinanciering van het resterende deel. 

de projectcoördinatie lag in handen van het regionaal landschap kempen en maasland vzw, in opdracht van de provincie Belgisch 

limburg. 

drie jaar uitvoeringstijd, 6 miljoen eUr, 12 partners, 49 acties,…dat betekent werk, veel werk en veel overleg. 

drie en een half jaar later (het project werd tot mei 2006 verlengd) kunnen de partners terugkijken op een boeiend project, op een 

reeks mooie realisaties en op versterkte contacten over de grens heen. 

samen met de overige partners uit het samenwerkingsverband in kempen~Broek droegen de 12 partners, van particuliere 

natuurbeschermingsorganisaties tot provincies, met dit project een belangrijk steentje bij aan de bouw van het huis kempen~Broek 

met zijn vele, afwisselende deelgebieden, zeg maar kamers. de 15 kamers komen in deze publicatie allen in beeld, als smaakmakers 

voor het gebied. 

zien werken, doet werken en de eerste ideeën voor nieuwe, toekomstige projecten kregen nog tijdens de uitvoering van dit Interreg 

project vorm. een mooi bewijs dat de partners de europese subsidies niet als een éénmalig doel op zich beschouwen, maar als 

een katalysator voor een duurzame samenwerking in het grensoverschrijdend landschap kempen~Broek. 

dit rapport geeft een samenvattend overzicht van de gerealiseerde acties. we zien het niet als het sluitstuk van het project, maar 

eerder als een bron van inspiratie voor mensen om op een creatieve manier mee te werken aan een duurzame ontwikkeling van 

het platteland. 

op het einde van het project, met de fantastische realisaties nog vers in het geheugen, willen we alle partners in het project dan 

ook van harte danken voor hun medewerking en inbreng. Het was een bijzonder plezant of leuk, al naargelang van waar je in 

kempen~Broek vertoeft, grensoverschrijdend en grensoverstijgend project. 

3 mei 2006 

erwin Christis, Ignace, 

namens het projectbureau kempen~Broek directeur regionaal landschap kempen en maasland vzw 

WooRDje vooRaf

inhouDsopgave 

© E. Daniels 

kemPen~Broek, In Het kort 7 

Het InterreG ProjeCt In een notendoP 10 

1. CoördInatIe en CommUnICatIe 14 

1.1 Projectcoördinatie 

1.2. Communicatie 

2. natUUrontwIkkelInG en –BeHeer 16 

2.1 natuurontwikkeling 

2.2. natuurbeheer 

3. waterBeHeer 34 

4. kleIne landsCHaPselementen (kle) 36 

5. BezoekersoPvanG 39 

5.1. sturing en zonering van recreatie 

5.2. toegangspunten 

5.3. kwaliteitsimpuls recreatieve beleving 

6. Partners In Het InterreGProjeCt 49 

Bron: Het Belang van Limburg 

Opmerking! 

de weergegeven kosten van de acties in dit rapport geven de kostenstand van eind maart 2006 weer. 

deze kunnen naar aanleiding van de afrekening licht wijzigen.

stramprooierbroek

laurabossen

© A. Mengels 

kemPen~Broek, In Het kort 

… een GrensGeval 

op de grens van Belgisch en nederlands limburg en een stukje noord-Brabant ligt het kempen~Broek, een 

grensoverschrijdend landschap. dit eigenzinnige landschap stoort zich niet aan menselijke grenzen en maar goed ook! 

Het is niet toevallig dat deze waardevolle grensstreek zo natuurrijk is. door zijn ontoegankelijke karakter is het lang 

van ontginning gespaard gebleven. sinds het einde van de 19 e eeuw en vooral na de tweede wereldoorlog werden 

de randzones intensiever gebruikt. zo ontstond een interessante afwisseling tussen moerassen, stuifduinen, bossen, 

heidegebiedjes, vennen en landbouwgebieden. dit landschap ligt grofweg in de driehoek gevormd door de steden Bree 

(B), maaseik (B) en weert (nl). 

vele partners - van plaatselijke terreinbeheerders, provinciebesturen, vlaamse en 

nederlandse overheden tot europa - steunen het grensoverschrijdende beheer en 

de duurzame openstelling van het gebied. natuur is er voor iedereen. en iedereen 

is voor mooie natuur. 

… een huis met kamers 

Het bijzondere en afwisselende 

landschap van kempen~Broek 

bestaat uit meerdere, 

aan elkaar 

grenzende delen 

zoals een huis met kamers. elke kamer heeft wat te 

bieden en straalt zijn eigen sfeer uit: bos, moeras, 

heide, landduinen, vijvers, beekvalleien en weilanden 

omgeven door houtkanten. deze kamers zijn een thuis 

voor zeldzame planten en dieren. 

sommige kamers hebben echte ramen: vogelkijkhutten, 

informatiepunten, bos- of natuurleerpaden laten je verder 

kijken dan de decoratieve wanden. de kamers hebben ook hun 

eigen bewoners en eigen beheerders. elke kamer heeft zijn deur, 

een plek waar wat extra te beleven valt, zoals de voorste luysmolen, 

de smeetshoeve, het natuur- en milieucentrum de Ijzeren man,… vanaf 

deze “trekpleisters” start een boeiende ontdekkingstocht. 

in het KoRt

in het KoRt 

© E.Christis 

… een grOOt natuurtalent 

duizenden ha natuurgebied, dat kan tellen! stel je maar even 1500 voetbalvelden langs elkaar voor. op de gronden die 

te slecht waren voor ontginning kon de natuur zich immers naar hartelust ontwikkelen. Platbuik, viervlek, lantaarntje 

en watersnuffel lijken wel mooie elfennaampjes! Het zijn echter geen elfen, maar 4 van de 50 soorten libellen die de 

streek een hemel op aarde vinden. daarmee mag het kempen~Broek zich het rijkste libellengebied van de Benelux 

noemen. misschien had je in het logo 

ook al een libel herkend. de afwisseling 

tussen het natte en droge karakter van 

kempen~Broek trekt nog meer tot de 

verbeelding sprekende soorten aan. 

woudaapjes, het vliegend hert en de 

grote weerschijnvlinder zijn maar enkele 

voorbeelden. tijdens trektochten zal je 

grote grazers zoals Galloway runderen 

en koninkpaarden tegenkomen. 

deze dieren helpen bij het beheer 

van de natuurgebieden. de bever is 

teruggekeerd naar kempen~Broek. 

ze houden de waterplanten in toom en 

snoeien de bomen en struiken langs 

oevers. 

waar men voorheen hardnekkig 

probeerde de onrendabele broeken droog te leggen, wil men nu het natte karakter – indien mogelijk - in ere 

herstellen. dit gebeurt in overleg met landbouwers, bosbeheerders en andere gebruikers. 

… grenzelOOs veelzijdig, eindelOOs genieten 

de natuur in haar mooiste vorm beleven, daar draait het in kempen~Broek om. en hoe kan je dat beter dan te voet of 

met de fiets? je kan zelfs te paard tochten ondernemen. de routes zijn duidelijk bewegwijzerd en laten je de leukste 

plekjes zien. neem zeker je fototoestel mee om mooie beelden vast te leggen. Horecazaken onderweg of aan de 

startplekken geven gelegenheid om in een aangename sfeer je trektocht te onderbreken. kempen~Broek heeft een 

groot aantal bewegwijzerde routes, die beschreven staan in overzichtelijke kaarten. de liefhebbers kunnen zich in de 

toekomst wagen aan een meerdaagse trektocht. zowel de actieve recreant die zijn mountainbike wil testen als de 

rustige wandelaar die wil genieten van de stilte vindt zijn thuis in kempen~Broek. 

verblijven in kempen~Broek gaat ook. wat dacht je van (natuur)campings, een midweek in één van de twee 

bungalowparken in een prachtige omgeving of een verblijf in een karaktervolle hoeve?

… grensverleggende cultuur 

kempen~Broek is niet alleen een knap stuk landschap maar heeft ook 

een rijke geschiedenis. eeuwenlang beschikten de inwoners van de 

omliggende dorpen over het vruchtgebruik van de woeste gronden, 

vastgelegd in soms zwaar bevochten overeenkomsten. ze konden 

er o.a. hout, turf en plaggen verzamelen. de regio was eens berucht 

om zijn Bokkenrijdersgenootschappen, duivelse dievenbendes die 

de regio onveilig maakten. Her en der herken je sporen van de 

ontginningshistorie. verschillende afwateringsgrachten doorkruisen 

het gebied in een poging de drooglegging te bevorderen. In Bocholt 

(lozerheide) ligt een gerestaureerde vloeiweide. langs de abeek, 

Bosbeek en Itterbeek vind je veel watermolens terug. smokkelaars profiteerden handig van het natte en ontoegankelijke 

karakter. de inwoners kunnen vast en zeker nog wat sterke verhalen uit die periode navertellen. tijdens de tweede 

wereldoorlog waren de moerasgronden een dankbare schuilplaats voor vluchtelingen. de historische stad maaseik 

met diverse musea en de bekende markt ligt op een boogscheut net zoals Bree en weert. Bij de plaatselijke vvv’s vind 

je meer informatie over het cultuuraanbod. 

… een Opsteker 

een boeiende streek nodigt niet alleen uit tot verkenning, maar je kan er ook iets van opsteken. denk niet aan 

voorgekauwde kost maar aan activiteiten met een hoog “ontdek-het-zelf – gehalte” die je band met de natuur aanhalen. 

Groot en klein, iedereen vindt een aanbod op maat. 

Infoborden op het terrein en begeleidende folders informeren je meer over de wetenswaardigheden van het gebied. 

met deze kennis op zak wordt kempen~Broek ontdekken nog leuker. je kan ook op pad met een gids. die neemt je 

mee naar de mooiste plekjes en vertelt het verhaal. voor scholen en groepen zijn er boeiende activiteiten: zoektochten, 

vertelwandelingen, biotoopstudies…. 

© S. Diris 

Voorste Luysmolen 

in het KoRt

ineRReg 

10 

Het InterreG ProjeCt In een notendoP 

Nederland 

64% 

Vlaanderen 

36% 

verdeling van de investeringen tussen vlaanderen en 

nederland 

Europese Unie 

48,9% 

Gemeente Weert 

4,3% 

provincie Belgisch Limburg 

31% 

provincie Nederlands Limburg 

5,7% 

Gemeente Kinrooi 

1,1% 

Gemeente Bree 

0,1% 

recreatie 

natuurbeleving 

12% 

thematische verdeling van het Interreg project 

Dienst Landelijk Gebied 

11,1% 

Vlaamse Landmaatschappij 

4,6% 

Regionaal Landschap Kempen 

en Maasland vzw 

1,0% 

Natuurpunt Beheer vzw 

6,4% 

Limburgs Landschap vzw 

2,4% 

Waterschap Peel en Maasvallei 

11,1% 

natuurontwikkeling en - beheer 74% 

Vereniging Natuurmonumenten 

0,5% 

begeleiding / 

communicatie 

/planvorming 

14% 

aandeel van de partners in 

het Interreg project

ijzeren man 

11

1 

smeetshof

© K. Toppets 

Artist impression van het doorstroommoeras 

in het noordelijk deel van het Smeetshof 

1

1 

1. CoördInatIe en CommUnICatIe 

1.1 prOjectcOördinatie 

wie: regionaal landschap kempen en maasland vzw 

wat: algemene coördinatie van het Interreg project, financiële en 

administratieve afhandeling 

kostprijs: 285.718,84 eUr (142.859,42 eUr subsidie) 

realisatie: 2002-2006 

1.2 cOmmunicatie 

algemene communicatie 


wat: Het regionaal landschap maakte samen met de vele partners in het project werk van een 

samenhangend communicatiebeleid waarmee het gebied als één eenheid en “met één gezicht” 

werd en wordt gepromoot, ongeacht de administratieve grenzen. 

Het is een integrale communicatie en promotie die zowel aandacht besteedt aan de natuur, het 

landschap en de inspanningen die nodig zijn voor het behoud ervan als aan natuurbeleving (een 

gezonde mix van recreatie, toerisme en natuur- en milieueducatie). 

Het bereiken van de plaatselijke bevolking is van primordiaal belang voor het creëren van een draagvlak 

voor het behoud van de natuur, de rust en de open ruimte. Hiervoor werden ondermeer een aantal 

grote publieksactiviteiten 

georganiseerd (naar 

aanleiding van de opening 

van de wandelgebieden 

stramprooierbroek, zig 

en Goort, smeetshof en 

Ijzeren man) die samen 

bijna 8.500 mensen 

op de been brachten. 

specifiek voor de opening van het wandelgebieden zig & Goort en smeetshof werd een huis 

aan huis bedeelde landschapskrant met een oplage van 145.000 exemplaren uitgegeven. 

daarnaast werd een eigen website over kempen~Broek ontwikkeld: 

www.kempenbroek.be en www.kempenbroek.nl 


realisatie: 2002-2006

© E. Daniëls 

Folders recreatieve routes Weert 

wie: gemeente weert 

wat: tijdens een vorig Interreg II project realiseerde 

de gemeente weert een netwerk van 

bewegwijzerde routes voor wandelaars, fietsers, 

mountainbikers, ruiters en menners. om de 

gebruikers meer informatie over de toeristische 

bezienswaardigheden, de natuur en het 

landschap in kempen~Broek te geven, werden 

tijdens dit Interreg project vier folders over deze 

routes uitgegeven. 


realisatie: 2006 

“Wat ik persoonlijk enorm sterk vind aan dit grensoverschrijdende project is dat door de samenwerking 

van vele partners over de grenzen heen een geweldig eindresultaat is ontstaan, waardoor het gebied 

Kempen~Broek een eigen dynamiek krijgt. Er ontstaan tal van nieuwe ideeën die vragen om verdere samenwerking 

in een Interreg IV programma. Ook de ondernemers in Weert zijn erg te spreken over de acties 

die met het Interreg III project zijn gerealiseerd. Tijdens een in 2005 georganiseerde samenkomst zijn ondernemers 

geïnformeerd over de ontwikkelingen en zijn ze aangespoord tot verdergaande samenwerking. 

Veelgehoorde geluiden van ondernemers, die in het IJzeren Man gebied in Weert zijn gevestigd, is dat zij 

duidelijk merken dat het Kempen~Broek gaat leven bij de mensen, dat de investeringen leiden tot een toestroom 

van bezoekers. Zo gaf de eigenaar van camping de IJzeren Man aan, dat door de website van het 

Kempen~Broek steeds meer boekingen uit België binnenkomen. Ook hebben ondernemers aangegeven als 

distributiepunt te willen fungeren voor de folders van de diverse recreatieve routes in Weert (ATB, wandelen, 

ruiter- en menroutes), omdat hier veel vraag naar is. 

Het project heeft bovendien geleid tot intensieve samenwerking tussen ondernemers, overheids- en semioverheidsinstanties. 

Zo is er in aansluiting op de website Kempen~Broek een website ontwikkeld voor het 

IJzeren Man gebied door een aantal ondernemers, de gemeente Weert en het Natuur en Milieucentrum De 

IJzeren Man. 

De publieksdag op 13 november 2005, naar aanleiding van de opening van het heringerichtte IJzeren Man 

gebied, was met ruim 2.000 bezoekers tenslotte een groot succes.” 

lizette koopmans, gemeente weert 

1

1 

communicatie over studie en uitwerking ecologisch netwerk 

voor grote zoogdieren. 

wie: provincie nederlands limburg 

wat: al van bij de start van het onderzoek naar de mogelijkheid 

om grote zoogdieren in kempen~Broek te herintroduceren, 

werd aandacht besteed aan communicatie en voorlichting. 

Concreet betekende dit overleg met betrokken partijen, 

het publiceren en verspreiden van een brochure over 

het project, het verzenden van persberichten en het 

publiceren van artikels over de start en de inhoud 

van het onderzoek. de effectieve herintroductie van 

edelherten ging eveneens gepaard met de nodige 

persaandacht in kranten, op radio en tv. 



2. natUUrontwIkkelInG en –BeHeer 

2.1 natuurOntWikkeling 

natuurontwikkelingsproject ‘Waterplan de ijzeren man” 

wie: gemeente weert en waterschap Peel en maasvallei 

wat: met het waterplan de Ijzeren man streefden de gemeente weert en het waterschap Peel 

en maasvallei naar een versterking van de landschappelijke structuur en het herstel van het 

watersysteem in het Ijzeren man gebied, een groengebied aan de rand van de stad weert en een 

belangrijke toegangszone tot kempen~Broek. In dit grotendeels beboste gebied met landduinen, 

enkele waterlopen, vennen, plassen en door houtkanten omgeven akkers en weilanden lopen een 

aantal recreatieve routes en bevinden zich enkele recreatieve voorzieningen zoals een binnenen 

buitenspeeltuin, een subtropisch zwembad, het natuur- en milieucentrum de Ijzeren man, een 

kinderboerderij, een camping en een natuurkampeerterrein. 

de uitgevoerde maatregelen stonden in het teken van de verbetering, het onderhoud en het 

beter zichtbaar maken van het watersysteem (herinrichting van de weteringbeek, opschonen 

en verwijdering van boomopslag rond enkele vennen,…), een verbetering van de recreatieve 

toegankelijkheid door o.a. de heraanleg van 2 parkings, de bewegwijzering van een nieuw

ziG en Goort 

1

1 

.. 

lanGeren-tosCh

© A. Mengels 

wandelgebied, de inrichting van de omgeving van het natuur- en milieucentrum de Ijzeren man 

en de bouw van een aantal nieuwe voetgangersbruggen. daarnaast werden de landschappelijke 

kwaliteiten in het gebied versterkt door het stimuleren van natuurlijke begroeiingen, het vrijkappen 

van enkele stuifduinen waardoor stuifzand weer vrij spel krijgt en heide zich kan ontwikkelen. 

er werd tenslotte gestart met de omvorming van de aangeplante naaldbossen naar natuurlijkere 

bossen met boomsoorten zoals eik, lijsterbes en berk. 

waar: weert (nl) 

kostprijs: 1.354.945,51 eUr (676.482,37 eUr subsidie) 

realisatie: 2005-2006 

© L.Koopmans 

bron: De Limburger 

1 

natuuRontWiKKeLing

natuuRontWiKKeLing 

0 

natuurontwikkeling in de luysen 

wie: natuurpunt-Beheer vzw en vlaamse landmaatschappij 

wat: doel van de werkzaamheden was de afronding van de reeds gerealiseerde omvorming van het 

voormalige recreatiedomein de luysen tot moerassen en open waterplassen. In een vorige fase 

werden alle illegale bouwwerken afgebroken en kregen de oevers van de bestaande vijvers een nieuw 

zacht, glooiend profiel. In dit Interreg III project werden bijkomende open water- en moeraszones 

langs de abeek gecreëerd, een slibvang en een zuiveringsrietveld aangelegd. door de slibvang en 

het zuiveringsrietveld kan het water van de abeek, waarmee de vijvers worden gevoed, worden 

gezuiverd van slib en organische verontreiniging. daarnaast werden aanplantingen uitgevoerd 

en werd een afrastering geplaatst om begrazing met grote grazers (schotse hooglandrunderen) 

mogelijk te maken. tal van diersoorten die op de europese rode lijst van bedreigde diersoorten 

staan, profiteren nu reeds van deze herinchtingswerken. 

waar: Bree (B) 


Tijdens Na

natuurontwikkeling in zig en goort 

wie: limburgs landschap vzw, vlaamse landmaatschappij en gemeente kinrooi 

wat: door de uitvoering van deze actie gingen de initiatiefnemers terug in de tijd. Het landschap dat 

werd hersteld, is een evenbeeld van de situatie rond 1950: een keten van vijvers aangelegd 

voor de viskweek. deze vijvers waren rijk aan planten en dieren. de visarend en de tafeleend 

broedden er. limburgs landschap vzw en de vlaamse landmaatschappij gaven nieuwe kansen 

aan deze rijkdom. ze deden dit door bestaande dijken te herstellen en vijvers uit te graven. vijf van 

de oorspronkelijke vijvers, met een totale oppervlakte van ongeveer 17 ha, zijn intussen hersteld. 

de vijvers worden deels gevoed met grondwater, deels met water uit de hoger gelegen nieuwe 

abeek. met in- en uitlaatconstructies kan het waterpeil in alle vijvers afzonderlijk worden beheerd 

en kan de beheerder de vijvers indien nodig laten leeglopen in de lager gelegen nieuwe lossing. 

Hierdoor kunnen telkens nieuwe biotopen ontstaan, van vijvers tot droge slikplaten, elk met hun 

typische planten en vogelsoorten. na de werken was er een spectaculaire toename van water- en 

moerasvogels. diverse soorten staan op de lijst van de met uitsterven bedreigde soorten zoals 

zomertaling en porseleinhoen. ook met uitsterven bedreigde libellen zoals de vroege glazenmaker 

hebben het gebied snel gekoloniseerd. 

© Limburgs Landschap 

In het gemeentelijke wandelbos de Goort werden de reeds aanwezige natuurwaarden versterkt 

door bosomvorming, nieuwe beplantingen, het opstuwen van afwateringsgreppels, het omvormen 

van de bestaande visvijver en de aanleg van een aantal poelen. 

waar: kinrooi (B) 



1 

natuuRontWiKKeLing



de herinrichting van de vijvers van de zig leverde bovendien een 

opmerkelijke vondst op: een propellerblad van een manchester 

l7301. dit toestel stortte op 31 mei 1942 in molenbeersel neer 

nadat het tijdens een bombardement van keulen geraakt werd door 

afweergeschut. op de piloot na, die omkwam, kon de bemanning 

met de hulp van de plaatselijke bevolking ontsnappen. Het 

gevonden propellerblad werd gerestaureerd, als monument langs 

het wandelpad rond de vijvers geplaatst en op 31 mei 2004 in 

aanwezigheid van enkele familieleden van de inzittenden officieel 

ingehuldigd.. 

“Niemand had ooit kunnen dromen dat het herstel van het vijvergebied van de Zig zou kunnen worden 

gerealiseerd. De aankoop van de terreinen, de plannen en ten slotte de uitvoering. Het hele project heeft 

gigantisch veel geld gekost, maar het resultaat is zeer mooi. Ik ben zeer fier dat we het project hebben kunnen 

realiseren mede dankzij de middelen van het Interreg project. 

Zeer leuk was dat na de inrichting in 2004 het gebied onmiddellijk is gekoloniseerd door bevers. Deze dieren 

zijn vermoedelijk afkomstig uit Nederlands Limburg. 

De buurt en vooral een aantal grondgebruikers hebben het wel en het wee van de werken zeer kritisch 

gevolgd. Nooit zijn de sloten in de Zig zo goed onderhouden als in 2003, 2004 en 2005. Ook het plaatsen 

van de stuw in de A-beek zorgde onmiddellijk voor 

heibel. Er was dus vooral schrik voor wateroverlast. 

Dit is er natuurlijk niet gekomen, maar ook 

de ingebouwde garanties zullen ervoor zorgen dat 

er geen overlast zal zijn. We merken in 2006 ook 

al een soepelere houding t.a.v. het natuurgebied. 

Het idee dat er mogelijks een vervolgverhaal 

komt, levert een positieve stimulans om verder te 

bouwen aan het Kempen~Broek. Eén van de verwachtingen 

is eveneens dat als iedereen zijn eigen 

kamer(s) wat op orde heeft, de behoefte om samen 

te werken alleen maar zal toenemen, waardoor 

de verdere uitbouw van het huis Kempen~Broek 

steeds meer vorm krijgt.” 

frans verstraeten, limburgs landschap vzw 

bron: Het Belang van Limburg

itterbeekVallei

itterDal

Houtkant na onderhoudsbeurt 

natuurontwikkeling in langeren en tösch 

wie: limburgs landschap vzw, vlaamse landmaatschappij 

wat: In de gebieden langeren en tösch, die uit zompige graslanden, moeras, ruigtes en kleinschalig 

cultuurlandschap bestaan, voerden limburgs landschap en de vlaamse landmaatschappij werken 

uit om het natte karakter van bepaalde delen van het kleinschalige landschap te behouden, versterken 

of ontwikkelen. Hiervoor werden poelen en moeraszones aangelegd, stuwen op afwateringssloten 

geplaatst, houtwallen hersteld en houtkanten aangeplant. de nieuw geplante houtkanten en –wallen 

werden uitgerasterd om beschadiging door grazers, die voor het natuurbeheer worden ingezet, te 

vermijden. 


naast de aanleg van de grote centrale waterplas werden 6 poelen op strategische plekken aangelegd 

zodat ze een verbinding vormen. samen met de reeds bestaande waterpartijen telt het gebied 12 

waterpartijen, die voor een groot aantal waterorganismen van groot belang zijn. 

waar: maaseik (B) 



bron: Het Belang van Limburg 

natuuRontWiKKeLing


“De inbreng van de Vlaamse Landmaatschappij binnen het Interreg project Kempen~Broek viel samen met 

een aantal inrichtingsinitiatieven van het landinrichtingsproject Noordoost-Limburg. De ervaringen binnen 

het Kempen~Broek tonen m.i. aan dat deze gezamenlijke aanpak voor alle partijen win-win situaties 

oplevert. De gebieden, partners en de thema’s overlappen in belangrijke mate, samenwerking ligt dan ook 

voor de hand. 

Belangrijke verdiensten van dit project zijn zeker de inspanningen die geleverd zijn inzake grensoverschrijdende 

samenwerking en uniforme beeldvorming/ promotie van de regio. Dat deze grensoverschrijdende 

samenwerking ook Europese middelen kan genereren is hierbij niet onbelangrijk. Dit geldt zeker ook voor 

(land)inrichtingsprojecten van het Vlaamse Gewest aangezien voor de realisatie hiervan steeds een niet 

onbelangrijk deel lokale (of bovengewestelijke) financiering dient te worden gezocht. 

Een kanttekening wat ons betreft, heeft vooral te maken met het feit dat het voor grotere inrichtingsprojecten 

(bv. natuurinrichting / landinrichting) niet altijd evident is om op het ogenblik van de Europese 

projectaanvraag over alle vormvereisten van Europa te voldoen (bv. beschikken over alle vergunningen, 

cofinancieringsverklaringen,…) Dit heeft uiteraard te maken het specifieke projectverloop van deze inrichtingsinstrumenten. 

Voor Europese projecten die over een langere uitvoeringsperiode lopen - zoals 

Kempen~Broek- zou dit eigenlijk geen probleem mogen zijn.” 

wim vandenrijt, vlaamse landmaatschappij 

natuurontwikkeling ’t hasselterbroek en stramprooierbroek 

wie: limburgs landschap vzw 

wat: In het ’t Hasselterbroek met zijn halfopen landschap met weilanden, akkers en verspreid 

liggende bosjes kapte limburgs landschap enkele bestaande sparrenbosjes waardoor de 

oorspronkelijke heidevegetatie weer kansen krijgt. In het weidelandschap werden 3 poelen en 

2 laagtes gegraven voor amfibieën en weidevogels. enkele percelen werden uitgerasterd om 

begrazing door de grote grazers te voorkomen en zo een spontane bebossing mogelijk te maken. 

© Limburgs Landschap

© E. Christis 

In het stramprooierbroek vormde limburgs 

landschap eveneens een aantal bossen, die 

voornamelijk uit sparren- of dennenaanplantingen 

bestonden, om tot meer natuurlijke bostypes 

(elzenbroekbos of eikenberkenbos). In de 

drogere bossen werd de bovenlaag gedeeltelijk 

geplagd om een onderbegroeiing met heide 

optimale ontwikkelingskansen te geven. een 

aantal natuurlijke laagtes werden afgeschraapt 

wat tot een herstel van de oorspronkelijke 


veenvegetaties moet leiden. om heide en bosgebieden te onderhouden is er gekozen voor extensieve 

jaarrondbegrazing met konikpaarden en schotse hooglandrunderen. 




in de kijker… 

Vogels 

- boompieper: spectaculaire toename tot circa 40 paren 

Libellen 

Toename van laagveensoorten: 

- variabele waterjuffer 

- vroege glazenmaker (met uitsterven bedreigd) 

- metaalglanslibel 

Sprinkhanen 

Nieuwe soorten voor het gebied: 

- blauwvleugelsprinkhaan (2004 en 2005) 

- sikkelsprinkhaan (2003,2004) 

- toename van moerassprinkhaan 

Flora 

Nieuwe soorten voor het gebied: 

- trekrus, mannetjes ereprijs, fraai hertstooi, pilvaren 

Teruggekeerd naar het gebied: 

- moerasweegbree, kleine egelskop 

natuuRontWiKKeLing


natuurontwikkeling en grondaankopen in de 

itterbeekvallei 

wie: natuurpunt Beheer vzw 

wat: om de geplande inrichtingswerken in de 

Itterbeekvallei te kunnen uitvoeren en om 

het historisch permanent en biologisch 

zeer waardevol grasland te kunnen 

vrijwaren, kocht natuurpunt Beheer een 

aantal strategisch gelegen percelen. In 

het Batven werd over een oppervlakte 

van 1,5 – 2 ha de houtopslag gekapt 

omdat deze mee voor de verdroging 

van het ven zorgt. Bovendien werden 

enkele lokale afwateringssloten 

gedempt. door de venige en zeer 

moerassige ondergrond moest het werk 

hoofdzakelijk manueel worden uitgevoerd. 

In het deelgebied de Brand werd een 

verdroogde en dichtgegroeide laagte 

open gekapt van houtopslag en werd een 

andere, verlandde laagte uitgegraven. 

Het doel van deze werken is om het 

vochtige karakter van dit kleinschalige 

cultuurlandschap te versterken in het 

voordeel van amfibieën, libellen en 

weidevogels. 

waar: kinrooi en maaseik (B) 



© E.Daniels

weerter- 

en boshoVerheiDe

0 

stramprooierheiDe 

© T. van den Eijnde

natuurontwikkeling en grondaankopen in de abeekvallei 


wat: om de geplande herstel- en inrichtingswerken te kunnen uitvoeren, kocht natuurpunt Beheer vzw 

een aantal percelen in de abeekvallei aan. 

voor de ontwikkeling van open laagveenmoerassen werd de houtachtige vegetatie op een aantal 

percelen gekapt. de meeste percelen zullen in de toekomst jaarlijks of in cycli van verschillende 

jaren worden gemaaid. door de zeer natte, venige ondergrond kon niet met zware machines worden 

gewerkt, maar werd het hout vanuit de randen met boslieren of manueel uit het moeras getrokken. 

enkele sloten, die mede verantwoordelijk zijn voor de ontwatering en verdroging van de moerassen, 

werden gedempt. 

op de drogere flanken van de abeekvallei werd de sterk verboste heide terug open gekapt. een 

deel van de heide werd geplagd of gemaaid. de aanwezige hooilanden werden uitgebreid door 

aanpalende percelen open te kappen. door deze combinatie van maatregelen slaagde natuurpunt 

er in om een deel van het waardevolle kleinschalige cultuurlandschap langs de bovenloop van de 

abeek te herstellen. 

Benedenstrooms werden een aantal 

weekendvijvers, die in het verleden werden 

aangekocht, natuurvriendelijk heringericht. 

de bestaande steile oevers werden afgevlakt, 

plas-dras-situaties gecreëerd en de aanwezige 

uitheemse vegetatie (vnl. sierplanten) werd 

verwijderd. 

waar: meeuwen-Gruitrode en Bocholt (B) 



© P. Capals 

natuurontwikkeling st-maartensheide 


wat: In st-maartensheide werden enkele inrichtingswerken voor het herstel of de versterking van de 

natuurwaarden uitgevoerd. Bosomvorming door het kappen van populieren, het ontwikkelen van 

typische beemdgraslanden in de abeekvallei, grondverwervingen ten behoeve van de inrichting en de 

plaatsing van een afrastering rond weilanden voor extensieve begrazing dragen bij tot de versterking 

van de ecologische en landschappelijke kwaliteit in kempen~Broek. daarnaast kon de plaatselijke 

afdeling van natuurpunt met de financiële middelen uit het Interreg project beheersmateriaal (o.a. 

een bosmaaier en een maaibalk voor hun tractor) aankopen. 




1 

natuuRontWiKKeLing


© E. Christis 

Onderzoek naar de uitwerking van een ecologisch netwerk voor en de mogelijke herintroductie 

van grote zoogdieren 

wie: provincie nederlands limburg 

wat: eén van de meest in het oog springende acties van het Interreg project is de studie naar de 

haalbaarheid van de herintroductie van edelherten in kempen~Broek. deze studie is het vervolg 

op een studie die in 2000 werd gevoerd in nederland en waarin gebieden met de meeste 

potentie voor de herintroductie van edelherten en wilde zwijnen werden onderzocht. de streek 

tussen eindhoven en weert kwam als één van de locaties naar 

voren met vele potenties. op initiatief van de provincie nederlands 

limburg is de vervolgstudie opgestart met een uitbreiding naar 

de natuurgebieden in het Belgische deel van kempen~Broek. 

Uit deze studie bleek dat kempen~Broek geschikt was om een 

“startpopulatie” te herintroduceren. om het theoretische kader 

van de studie in de praktijk te testen, werd een wetenschappelijk 

experiment opgestart dat een antwoord moet bieden op vragen 

zoals het verspreidingsgedrag van herten in kempen~Broek, 

reacties van de herten op recreatie en landbouw, of de dieren 

eventuele schade aanrichten, mogelijke risico’s voor het verkeer, 

reactie van de locale bevolking en toeristen op deze nieuwe bewoners, geschikte dichtheid na 

een positieve evaluatie van het experiment,… daarom is het merendeel van de dieren voorzien 

van een zender die het mogelijk maakt om ze via een satellietverbinding te volgen of met een 

ontvanger op het terrein op te sporen. In november 2005 werd een eerste groep van 15 dieren 

losgelaten in een 150 ha groot, uitgerasterd gebied in nederweert (nl). de vergunning voor een 

gelijkaardig experiment langs vlaamse zijde werd niet door de bevoegde minister afgeleverd. 

Het is de bedoeling om de rasters na een “wenperiode” van drie jaar te openen zodat de herten 

hun weg kunnen zoeken in kempen~Broek. tegen die tijd moet het geplande ecoduct over de 

autosnelweg a2 en de spoorlijn maastricht-eindhoven zijn gerealiseerd. 

een deel van het budget werd 

gebruikt om maatregelen 

voor de verkeersveiligheid te 

treffen (o.a. een elektronisch 

wildwaarschuwingssysteem) die niet 

enkel de herten in de toekomst, maar 

nu reeds andere dieren en recreanten 

in het gebied ten goede komen. 

waar: nederweert en weert (nl), Bocholt, 

Bree en kinrooi (B) 

kostprijs: 340.272,42 eUr (170.136,22 eUr 

subsidie) 


bron: Het Belang van Limburg

© A. Mengels 

2.2 natuurbeheer 

Opmaak van beheerplannen voor percelen van limburgs landschap vzw 


wat: limburgs landschap stelde beheerplannen en beheerevaluaties op voor de gebieden die ze in 

het grensoverschrijdend landschap kempen~Broek beheren. de beheerplannen voorzien in een 

afbakening van de natuurtypes en streefbeelden die op termijn moeten worden gehaald. 

de beheerevaluaties geven een overzicht van het gevoerde beheer van de voorbije jaren, de 

waterstanden en reacties van flora en fauna op het gevoerde beheer. 



plaatsing van rasters voor een begrazingsproject met grote grazers 

in de abeek- en de itterbeekvallei 


wat: In de abeekvallei werden een aantal percelen 

uitgerasterd om een extensief beheer met grote 

grazers (paarden of koeien) mogelijk te maken. 

In de Itterbeekvallei, meer bepaald rond de zgn. 

ossewei, ten zuiden van de Itterbeek nabij het 

Batven, werd voor een extensief begrazingsproject 

met limosinkoeien ca. 5 km raster, enkele 

poorten, klaphekken en overstapmogelijkheden 

geplaatst. voor dit begrazingsproject wordt 

samengewerkt met plaatselijke landbouwers. 

waar: maaseik, Bocholt, meeuwen-Gruitrode, Bree (B) 



Opmaak van beheerplannen en coördinatie van aankopen door natuurpunt beheer vzw 


wat: natuurpunt Beheer stelde beheerplannen en beheerevaluaties op voor de ca. driehonderd hectaren 

die ze in kempen~Broek beheert. voor de verschillende reservaten zijn reeds beheersplannen 

opgesteld, maar met deze actie wil natuurpunt het beheer van deze gebieden beter op elkaar 

afstemmen. de beheerplannen vormen een verfijning en uitbreiding van het erkenningsdossier en 

voorzien in een afbakening van de natuurtypes en streefbeelden die op termijn moeten worden 

gehaald. de beheerevaluaties geven een overzicht geven van het gevoerde beheer van de voorbije 

jaren, de waterstanden en reacties van flora en fauna op het gevoerde beheer. 



natuuRbeheeR

WateRbeheeR 

aankoop mobiel vangkraal voor vee 


wat: limburgs landschap zet op verschillende plaatsen in kempen~Broek grote grazers zoals 

konikpaarden en Gallowayrunderen in voor het beheer van hun natuurgebieden. voor veterinaire 

onderzoeken, het vangen 

van zieke dieren of 

het vangen voor de 

genetische uitwisseling 

werd een vangkraal 

(mobiele vangconstructie) 

aangekocht die deze taken 

moeten vereenvoudigen. 

kostprijs: 9.000,00 eUr (4.500,00 

eUr subsidie) 


3. waterBeHeer 

herinrichting van de uffelse en haelense beek 

wie: waterschap Peel en maasvallei en dienst landelijk Gebied 

wat: de Uffelsebeek vormt een belangrijke natte as tussen de in België gelegen broeken moerasgebieden 

in het dal van de abeek en de benedenstroomse valleien van de Haelensebeek, tungelroysebeek, 

neerbeek en de maas. rekening houdend met de specifiek ecologische functie was de herinrichting 

van de beken er op gericht om de stroming en meandering te bevorderen, de ontwikkeling van 

broeken moerasgebieden mogelijk te maken, de lokale kwel te bevorderen en de beken een functie 

als ecologische corridor mee te geven. Hierdoor ontstaat langs de Uffelsebeek en Haelensebeek, 

een grensoverschrijdende ecologische verbindingszone tussen de 

maas in nederland en de bovenstrooms gelegen bronmoerassen 

van de abeek in België. de Uffelsebeek werd vanaf de grens met 

België over een lengte van ongeveer 10 km heringericht. Hierop 

aansluitend werd de Haelensebeek over een lengte van ongeveer 

5,5 km opnieuw. 

Bij de herinrichting werd ernaar gestreefd om de beken zoveel 

mogelijk via de oude meanders te leiden. daar waar dit niet mogelijk 

was, werd een zogenaamd tweefasen profiel aangelegd. Hierbij

© A. Mengels 

wordt de zomerafvoer door een relatief smal zomerbed geleid en zal voor de hogere afvoeren een 

royaal winterbed beschikbaar komen. de dode armen zullen als paaigebied voor de waterorganismen 

gaan fungeren. 

waar: Hunsel, thorn, Heythuysen (nl) 

kostprijs: 1.122.118,13 eUr (561.059,07 eUr subsidie) 


aanleg van een regenwaterbuffer met vispassage langs de itterbeek 

wie: waterschap Peel en maasvallei 

wat: de Itterbeek ontspringt net zoals de abeek boven op het kempens Plateau in België en stroomt door 

kempen~Broek om uiteindelijk in wessem (nl) in de maas uit te monden. om problemen met de 

afvoercapaciteit in Ittervoort op te lossen en overstromingen te beperken of te vermijden, bouwde het 

waterschap Peel en maasvallei ter hoogte van de luijsmolen een regenwaterbuffer. aangezien de 

Itterbeek in nederland in het Provinciaal omgevingsplan limburg en het Integraal waterbeheersplan 

is opgenomen als beek met een specifiek ecologische functie moeten alle migratieknelpunten voor 

vissen tegen 2018 opgeheven worden. daarom 

besloot het waterschap om “werk met werk 

te maken” en combineerde de bouw van het 

regenwaterbufferbekken met de aanleg van een 

vistrap. er werd gekozen voor een nevengeul met 

v-vormige bekkentrap aangezien deze zeer goed 

passeerbaar is voor de gewenste vissoorten en 

een landschappelijk aantrekkelijk element vormt. 

dit laatste was gezien de locatie belangrijk omdat 

het migratieknelpunt een watermolen is (de 

luijsmolen) die een belangrijk cultuurhistorisch 

element in het landschap vormt. 

waar: Hunsel (nl) 



© WPM 

WateRbeheeR

KLe 

© A. Mengels 

4 kleIne landsCHaPselementen (kle) 

aanplanting openbaar domein 

wie: gemeente kinrooi en vlaamse landmaatschappij 

wat: door de aanplanting van houtkanten en 

boomrijen wilden de partners het valleikarakter 

van de abeekvallei in de omgeving van de zig 

en de Goort in kinrooi versterken. langs enkele 

wegen en waterlopen werden streekeigen 

soorten aangeplant die aansluiten op bestaande 

groenelementen in het gebied. 




aanleg van poelen in st-maartensheide, de abeekvallei en de itterbeekvallei 


wat: In het gebied st-maartensheide, dat o.a. bekend staat voor zijn weidevogelpopulatie, en in de 

abeekvallei heeft natuurpunt een aantal poelen en natte laagtes aangelegd. Het zijn voornamelijk 

de natte laagtes die interessant zijn voor weidevogels zoals de grutto, kievit of wulp. de poelen zijn 

dan weer belangrijk voor ondermeer de amfibieën- en libellenpopulaties in het gebied. In het gebied 

de Brand in de Itterbeekvallei werden eveneens 5 poelen met elk een oppervlakte van ca. 100-125 

m² gegraven. deze poelen zorgen voor een de toename van de natuurwaarden in dit karakteristieke 

en kleinschalige landbouwgebied en voor een verhoging van het visueel landschappelijke aspect. 

waar: Bree, maaseik (B) 


realisatie: 2002, 2003 en 2005

wijffelterbroek

st. maartensheiDe 

De luysen


5 BezoekersoPvanG 

5.1. sturing en zOnering van recreatie 

uitwerking van 5 bewegwijzerde wandelgebieden 


wat: om de natuurliefhebber en –recreant wegwijs te maken in het gebied bewegwijzerde het regionaal 

landschap kempen en maasland samen met tal van partners 5 wandelgebieden in kempen~Broek: 

stramprooierbroek, zig&Goort, smeetshof, de kempen en 

st.maartensheide – de luysen. door de gebieden open te stellen 

voor bezoekers en bewoners van kempen~Broek wil het regionaal 

landschap kempen en maasland samen met de natuurbeheerders 

een draagvlak creëren voor het behoud, het herstel en de 

ontwikkeling van natuur en landschap in kempen~Broek. naast de 

bewegwijzering werden op het terrein infoborden geplaatst en werd 

per wandelgebied een wandelkaart uitgegeven. de routes sluiten 

aan op de wandelroutes die de gemeente weert in het nederlandse 

deel van kempen~Broek heeft aangelegd. op de planning staat een 

lange afstandsroute die alle wandelgebieden in kempen~Broek met 

elkaar verbind waardoor meerdaagse tochten mogelijk worden. Hieraan gekoppelde arrangementen 

of belevingsactiviteiten moeten een bijdrage leveren aan een duurzame lokale economie. 

waar: Bocholt, Bree en kinrooi (B) 



bron: Kreo 

beZoeKeRsopvang

toegangspunten 

0 

5.2. tOegangspunten 

herinrichting bosmuseum pollismolen 


wat: de Pollismolen en het aanpalende domein is eigendom van de stad Bree en omvat een gerestaureerde 

watermolen, een herberg met oude bakoven, een restaurant, familiehotel, bos- en pijpenmuseum 

en omliggende terreinen met boomgaard, hooiland en ecologische tuin. 

In 1998 werd aan de Pollismolen een 

natuureducatief wandelpad voor kinderen 

aangelegd. dit wandelpad, het Pollispad, geeft 

een inzicht in de samenhang tussen verschillende 

biotopen die samen een beekvallei vormen. 

Het concept van het bosmuseum was echter aan 

een grondige vernieuwing toe. 

aan de hand van speelse figuurtjes werd voor 

kinderen van 6 tot 10 jaar een boeiend educatief 

aanbod over het bos uitgewerkt. Centrale figuur 

is wipo, een bosbewoner die de kinderen oproept 

om hem te helpen het bos terug op te bouwen 

na een storm. Het bosmuseum werd dan ook 

omgedoopt tot “wipobos”. voor de begeleiders 

werd een “kant- en klare” handleiding 

ontwikkeld. 




Bron: Het Belang van Limburg

© P.Capals 

verbetering van de ontsluiting en de toegankelijkheid tot kempen~broek 

wie: gemeente weert 

wat: om de ontsluiting van het Ijzeren man-gebied als toegangspoort tot kempen~Broek te optimaliseren 

en om de parkeerdruk te spreiden, zorgde de gemeente weert voor een grondige herinrichting 

van twee bestaande parkeerterreinen. de 

beplanting werd gedeeltelijk verwijderd voor een 

betere sociale veiligheid, de asfaltverhardingen 

werden vervangen door een waterdoorlatende 

“verharding” waardoor de bomen op het 

parkeerterrein betere groeikansen krijgen en 

de samenhang tussen de parkeerplaatsen werd 

vergroot. door deze herinrichting werd tevens een 

betere relatie met reeds aanwezige voorzieningen 

in het gebied (o.a. natuur- en milieucentrum, 

© L.Koopmans 

subtropisch zwembad, kinderboerderij, binnenen 

buitenspeeltuin,….) gecreëerd waardoor er 

sprake is van een multipliereffect. 




5.3. kWaliteitsimpuls recreatieve beleving 

Openstelling en informatievoorziening in gebieden van natuurpunt beheer vzw 


wat: om bezoekers kennis te laten maken met de 

gebieden van natuurpunt in de abeek- en 

Itterbeekvallei en te informeren over het gevoerde 

beleid en beheer werden er op diverse plaatsen 

wandelpaden aangelegd en informatieborden 

geplaatst. over enkele drassige plekken werden 

plankenpaden en over de abeek en Itterbeek 

enkele brugjes gebouwd. 

waar: Bree, Bocholt, meeuwen-Gruitrode, maaseik (B) 



© P.Capals 

1 

RecReatieve beLeving

RecReatieve beLeving 

© T. van den Eijnde 

uitzichtpunt kruispeel en plankenpaden 

in kettingdijk en Wijffelterbroek 

wie: vereniging natuurmonumenten 

wat: na de realisatie van het natuurinrichtingsproject 

smeetshof (geen onderdeel van dit Interreg 

project) ontstond er op de Belgisch - nederlandse 

grens een aaneengesloten natuurgebied. 

om de toegankelijkheid van het gehele 

grensoverschrijdende gebied te verbeteren, 

zijn er wandelroutes gerealiseerd die zowel 

door het Belgische smeetshof als door het 

nederlandse wijffelterbroek en kettingdijk lopen. 

over drassige gedeelten van de wandelroutes 

in het wijffelterbroek en de kettingdijk bouwde 

natuurmonumenten houten plankenpaden. 

© T. van den Eijnde 

Het natuurgebied kruispeel is een moerasgebied 

langs de tungelroyse beek, dat niet toegankelijk 

is voor het publiek. Het is echter wel goed te 

overzien vanaf de hoger gelegen weg aan de zuidwillemsvaart. 

deze weg maakt onderdeel uit van 

het fietsroute-netwerk. met de bouw van een uitzichtpunt wordt de natuurbeleving van het gebied 

sterk verbeterd. Het uitzichtpunt is toegankelijk voor fietsers, wandelaars en rolstoelergebruikers. 

Het is zodanig tegen de dijk gebouwd dat een goed overzicht over de kruispeel ontstaat. daarnaast 

plaatste natuurmonumenten er een informatiepaneel. 



realisatie: 2003-2004 en 2005

“Het Kempen~Broek is een uniek landschap met een heel eigen karakter en sfeer. Het INTERREG-project 

heeft het gebied voor de bezoekers een heel herkenbaar gezicht gegeven met de eenduidige vormgeving van 

foldermateriaal, informatieborden en wegwijzers. 

De natuurgebieden zijn zichtbaar verbeterd en versterkt door verwerving en inrichting van nieuwe terreinen 

en het herstel van bestaande natuurgebieden. 

Veel meer dan voorheen, zijn mensen in staat om van de natuur te genieten. Er zijn vele paden aangelegd, 

toegangspunten gemaakt en informatieborden neergezet. 

Het grensoverschrijdende project heeft een intensieve samenwerking tussen verschillende partners tot 

stand gebracht. Dit is heel waardevol gebleken. Ook na afronding 

zal de samenwerking voortgezet worden. Ik zie vooral 

mogelijkheden in een samenwerking op het gebied van waterhuishouding 

en natuurbeheer. Hier valt nog veel winst te 

behalen.” 

lara klaassen, vereniging natuurmonumenten 

vogelkijkhut luysen 


wat: In het natuurgebied de luysen bouwde natuurpunt 

samen met een plaatselijke technische school 

een nieuwe vogelkijkhut. Het technisch Instituut 

sint-michiel uit Bree nam dit project op in het 

totale lessenpakket en realiseerde de kijkhut met 

leerlingen van de houtafdeling vanaf planfase tot 

de constructie op het terrein. de achthoekige 

kijkhut met een doormeter van 6 meter werd 

een staaltje van vakmanschap en biedt zonder 

problemen plaats aan 20 personen. ze werd 

toegankelijk gemaakt voor rolstoelgebruikers en 

biedt door zijn vorm een panoramische blik over 

de vijvers van het natuurgebied de luysen. 




© E. Daniëls 



“Voor scholen geeft een opdracht van buiten af de beste ervaring voor de jongens. Ze leren hoe het er later 

aan toe gaat op de werkvloer en ze waren dan ook supergemotiveerd om de vogelkijkhut te bouwen. Door 

het vele werk op “de buiten” is hun waardering voor de natuur er op vooruit gegaan en dat is geen eenvoudige 

zaak voor jongens van die leeftijd”. 

Piet stinckens, technisch Instituut st-michiel Bree naar aanleiding van de bouw van de vogelkijkhut in de 

luysen 

Bron: Het Belang van Limburg 

recreatieve infrastructuur in de zig en de goort 

wie: vlaamse landmaatschappij en limburgs landschap vzw 

wat: om het wandelgebied zig en Goort te kunnen realiseren, legde de vlaamse landmaatschappij 

nieuwe paden aan, bouwde ze plankenpaden, bruggen en een nieuwe vogelkijkhut (eveneens 

voor rolstoelgebruikers toegankelijk) met zicht op de heringerichte vijvers. op de terreinen van 

twee schutterijen, die aan de rand van de zig zijn gelegen, werden kogelvangers geplaatst. Het 

gebruik van de loden kogels vormde immers een ernstige bron van verontreiniging voor de zig en


een risico voor wandelaars. door de opstelling 

van kogelvangers kunnen de schutterijen hun 

traditie verder zetten zonder de natuur en de 

bezoekers van de zig te schaden. 

limburgs landschap (de eigenaar en beheerder 

van de zig) liet een concept ontwikkelen om 

voor een herkenbaarheid van haar gebieden 

door de bezoeker te zorgen. 




© K. Toppets 

“De opening van het Smeetshof vond ik een hoogtepunt, omdat hiermee in voormalig landbouwgebied in 

één keer een prachtig stuk moerasgebied is gemaakt. Daarnaast ook de realisatie van het wandelgebied 

Zig & Goort in Kinrooi, omdat hiermee een prachtig stukje natuur dicht bij de bebouwing is gerealiseerd. 

Hiermee is voor veel mensen de leefomgeving enorm verbeterd” 

lara klaassen, vereniging natuurmonumenten 



© S.Diris 

implementatie van natuur- en milieueducatie 

wie: Provinciaal natuurcentrum (provincie Belgisch limburg) 

wat: Het Provinciaal natuurcentrum voerde in het kader van 

het provinciale natuurbeleid rond grote landschappelijke 

eenheden een studie uit naar het natuur- en 

milieueducatief aanbod in kempen~Broek: wat 

was reeds aanwezig, waar liggen de kansen 

en de knelpunten,… daarnaast werd een 

visie uitgewerkt voor de inrichting van punten 

voor bezoekersopvang, van infobord tot 

bezoekerscentrum. de studie werd voor 

het hele kempen~Broek uitgevoerd, zowel 

voor het nederlandse als het Belgische 

deel van het gebied. naast dit conceptuele 

werk werden een aantal educatieve 

programma’s uitgewerkt (biotoopstudie, 

beekbiotoopstudie, belevingswandeling,…), 

werden materiaalkisten en educatieve publicaties in functie van deze programma’s 

ontwikkeld en werd gestart met de opleiding van nme - medewerkers voor scholen en 

begeleiders van educatieve programma’s. Bovendien werd gestart met een jaarlijkse terugkerende 

contactdag voor alle nme-medewerkers in het kempen~Broek. 

met deze studie fungeerde kempen~Broek bovendien als pilootproject voor een integrale aanpak op 

provinciaal niveau van natuur- en milieueducatie in een grote landschappelijke eenheid. 

waar: Cranendonck en weert (nl), Bocholt, Bree, kinrooi en maaseik (B) 



Bron: Het Belang van Limburg

tunGelerwallen

De kempen

6. Partners In Het InterreGProjeCt 

Dienst LanDeLijK gebieD 

de dienst landelijk Gebied realiseert groene plannen voor 16 miljoen nederlanders en zoekt hiervoor altijd naar 

samenwerking en oplossingen die passen bij de (bestuurlijke) wensen en de eigenschappen van het gebied. Bij 

het inrichten van groene gebieden voor recreatie, natuur, water of landbouw, vertaalt dlG abstract beleid naar 

uitvoering in concrete projecten. Hiervoor verwerft de dienst gronden, richt die grond opnieuw in en draagt het 

gebied vervolgens over aan gebiedsbeherende instanties en individuele agrariërs. ook brengt dlG geldstromen 

bij elkaar en heeft de dienst inzicht in subsidiemogelijkheden. dlG werkt binnen één opdracht voor meerdere 

overheden. met de hulp van het uitgebreide netwerk van overheden en organisaties worden projecten gerealiseerd. 

dlG is een agentschap van het ministerie van landbouw, natuur en voedselkwaliteit (lnv). de dienst werkt voor 

bestuurlijke opdrachtgevers en voert ook wettelijke taken uit. 

contactgegevens: dienst landelijk Gebied, Godsweerdersingel 10, nl - 6041 Gl roermond, 

tel. +31 (0)475/ 35.67.56, www.dienstlandelijkgebied.nl 

contactpersoon: karel Haazen, k.m.G.Haazen@minlnv.nl 

LiMbuRgs LanDschap 

deze natuurvereniging wil zoveel mogelijk natuurgebieden verwerven en optimaal inrichten voor de natuur. Intussen 

heeft de organisatie meer dan 1.500 ha limburgse natuur onder haar hoede. limburgs landschap heet groot en klein 

welkom in de gebieden, overlegt met boeren, vissers en recreanten, organiseert natuuractiviteiten en werkt boeiende 

publicaties uit. 

contactgegevens: limburgs landschap vzw, dekenstraat 39, B-3550 Heusden-zolder, 

tel. +32 (0)11/ 53.02.50, e-mail info@limburgs-landschap.be, www.limburgs-landschap.be 

contactpersoon: frans verstraeten, frans.verstraeten@limburgs-landschap.be 

natuuRMonuMenten 

vereniging natuurmonumenten is een onafhankelijke vereniging die natuur, landschap en 

cultuurhistorie veiligstelt door gebieden aan te kopen, te beheren en te beschermen. voor nu en 

voor de toekomst. 

visie 

natuurmonumenten zet zich in voor een leefbaar nederland met voldoende ruimte voor het voortbestaan van de natuur in al haar 

verschijningsvormen. natuur, het landschap en de daarmee samenhangende cultuurgeschiedenis zijn onmisbaar voor het welzijn van 

de mens. mensen kunnen van de natuur genieten en worden zich mede dankzij de inzet van natuurmonumenten bewust van de waarde 

die de natuur heeft. 

missie 

natuurmonumenten stelt natuur, landschap en daarmee samenhangende cultuurhistorie daadwerkelijk veilig door gebieden aan te 

kopen en op professionele wijze te beheren. In constructieve samenwerking met vele anderen werkt zij voortdurend aan uitbreiding 

van het beschermde areaal. zij geeft een stem aan de waarde van natuur, landschap en daarmee samenhangende cultuurhistorie en 

toont telkens aan dat natuur- en landschapsbescherming cruciaal is voor het leefbaar houden van nederland. zij biedt aan mensen 

op allerlei manieren de gelegenheid om actief in contact te komen met natuur en landschap en bouwt onvermoeibaar aan publieke 

bewustwording en draagvlak. 

contactgegevens: vereniging natuurmonumenten, venboordstraat 6, nl - 6005 Pj swartbroek, 

tel.+31 (0)495 /55.26.46, e-mail Bc.brunssummerheide@natuurmonumenten.nl, www.natuurmonumenten.nl 

contactpersoon: lara klaassen, l.klaassen@natuurmonumenten.nl 

paRtneRs

paRtneRs 

0 

natuuRpunt 

natuurpunt wil meer natuur: natuurlijk moet er ruimte zijn om te wonen, te werken en ons te 

verplaatsen, maar hoe drukker het leven wordt, hoe meer nood de mensen hebben aan groen 

en natuur. dankzij de inspanningen van natuurpunt blijven unieke stroken bos, heide, duinen, 

valleigebieden en polderlandschappen gevrijwaard. natuurpunt wil betere natuur: door deskundig beheer slagen de vrijwilligers van natuurpunt 

er in de soortenrijkdom in de natuurgebieden te verhogen. zeldzame en bedreigde diersoorten krijgen daardoor betere levenskansen. natuur 

voor iedereen: natuurpunt beschermt onze natuurgebieden niet angstvallig achter prikkeldraad, maar stelt ze open voor iedereen, om ervan te 

genieten, om ze te bestuderen of om een handje toe te steken bij het beheer. 

contactgegevens: natuurpunt, michiel Coxystraat 11, B - 2800 mechelen, 

tel. +32 (0)15/ 29.72.20, e-mail info@natuurpunt.be , www.natuurpunt.be of www.natuurpuntlimburg.be 

contactpersoon: willy Ibens, willy.ibens@natuurpunt.be 

RegionaaL LanDschap KeMpen en MaasLanD 

een regionaal landschap is een unieke streek: gave landschappen, boeiende natuur, rijke cultuurhistorie. In vlaanderen 

zijn er 9 regionale landschappen erkend en ondersteund door de vlaamse overheid. Het regionaal landschap kempen en 

maasland - in het noordoosten van limburg - bestaat uit de grenzeloze landschappen van de Hoge kempen, kempen~Broek 

en de maasvallei. Hier werkt de vzw regionaal landschap kempen en maasland, een samenwerkingsverband waarin het 

vlaamse Gewest, de Provincie, gemeenten, natuurverenigingen, landbouworganisaties,… participeren. 

Het regionaal landschap wil de kwaliteiten van natuur en landschap in de 12 gemeentes (as, Bree, dilsen-stokkem, Genk, 

kinrooi, lanaken, maaseik, maasmechelen, meeuwen-Gruitrode, opglabbeek, Peer, zutendaal) van haar werkingsgebied 

versterken, benadrukken en onder de aandacht brengen van het brede publiek. Het regionaal landschap stimuleert 

natuurgerichte recreatie, bewoners en bezoekers worden uitgenodigd om op een zorgzame manier te genieten van 

natuur, landschap en de eigenheid van de streek. 

contactgegevens: regionaal landschap kempen en maasland vzw, winterslagstraat 87, B-3600 Genk, 

tel. +32 (0)89/ 32.28.10, e-mail info@rlkm.be, www.rlkm.be 

contactpersoon: erwin Christis, erwin@rlkm.be 

vLaaMse LanDMaatschappij 

de vlaamse landmaatschappij is een organisatie die mee instaat voor de zorg voor de open ruimte in vlaanderen. Hiervoor worden instrumenten 

zoals ruilverkaveling, landinrichting en natuurinrichting ingezet. Bij ruilverkaveling worden niet alleen de landbouwpercelen herschikt zodat 

ze beter toegankelijk zijn, dichter bij het bedrijf liggen en groter en gelijkmatiger van vorm zijn. ook worden – zonder de belangen van de 

landbouwers te schaden – heel wat oplossingen gerealiseerd voor andere noden in het buitengebied (extra natuur, cultuur, verkeersveiligheid, …). 

met landinrichting worden grote gebieden in het buitengebied 

zodanig ingericht dat alle facetten die in het gebied aanwezig 

zijn (milieu, natuur, landbouw, recreatie, cultuurhistorie) zich 

volwaardig kunnen ontwikkelen. met natuurinrichting wordt een 

gebied zo goed mogelijk ingericht met het oog op het behoud, 

het herstel, het beheer of de ontwikkeling van de natuur of het 

natuurlijke milieu. 

contactgegevens: vlaamse landmaatschappij 

limburg, koningin astridlaan 10, B-3500 Hasselt, 

tel. +32 (0)11/ 29.87.00, e-mail info@vlm.be, www.vlm.be 

contactpersoon: wim vandenrijt, wim.vandenrijt@vlm.be

WateRschap peeL en MaasvaLLei 

Het waterschap Peel en maasvallei is één van de twee waterschappen in nederlands limburg met 

als beheergebied de noordelijke helft van de provincie. 

waterschap stelt 150 medewerkers te werk en heeft als taakveld: 

- kwantiteits- en kwaliteitsbeheer over alle oppervlaktewater (behalve rijkskanalen en de maas) 

- zorg voor hoogwaterbescherming tegen de maas (circa 60 kilometer maaskades) 

- zorg voor het ondieper grondwater 

contactgegevens: waterschap Peel en maasvallei, 3 decembersingel 46, nl - 5921 aC venlo, 

tel. +31 (0)77/ 389.11.11, e-mail info@wpm.nl, www.wpm.nl 

contactpersonen: 

Hans van der valk (waterplan Ijzeren man), hans.vd.valk@wpm.nl , 

jan stoffelen (Uffelse en Haelense beek), jan.stoffelen@wpm.nl, 

twan van dijck (regenwaterbuffer), twan.v.dijck@wpm.nl 

geMeente KinRooi 

contactgegevens: Gemeente kinrooi, Breeërsteenweg 146, B - 3640 kinrooi, 

tel. +32 (0)89/ 70.03.00, e-mail gemeente.kinrooi@tiscali.be, www.kinrooi.be 

contactpersoon: werner verlaak, werner.verlaak@tiscalinet.be 

geMeente WeeRt 

contactgegevens: Gemeente weert, Beekstraat 54, nl-6001 Gj weert, 

tel. +31 (0)495/ 57.50.00, e-mail gemeente@weert.nl, www.weert.nl 

contactpersoon: lizette koopmans, l.koopmans@weert.nl 

pRovincie beLgisch LiMbuRg 

contactgegevens: provincie limburg, Universiteitslaan 1, B - 3500 Hasselt, 

tel. +32 (0)11/ 23.71.11, e-mail info@limburg.be, www.limburg.be 

contactpersonen: 

david michiels, dmichiels@limburg.be 

johan Geusens, limnet@limburg.be (PnC) 

staD bRee 

contactgegevens: stad Bree, vrijthof 10, B - 3960 Bree, 

tel. +32 (0)89/ 46.29.21, e-mail info@bree.be, www.bree.be 

contactpersoon: Patrick Hermans, patrick.hermans@bree.be 

pRovincie neDeRLanDs LiMbuRg 

contactgegevens: provincie limburg, Gouvernement, limburglaan 10, nl - 6229 Ga randwyckmaastricht, 

tel. +32 (0)43/ 389.99.99, e-mail postbus@prvlimburg.nl , www.limburg.nl 

contactpersoon: lei Heijkers, ljj.heijkers@prvlimburg.nl 

1 

paRtneRs

lozerheiDe

Rapportage resultaten Interreg project Kempen-Broek 2002-2006.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?