DE LITURGIE VAN DE GETIJDEN: Het ... - Heilige Lebuinus

DE LITURGIE VAN DE GETIJDEN:
Het parochieel-lokale Getijdengebed
(door p.W.Boerkamp O.Carm. van het Parochieverband Zuid-West-Salland.)
1.Voorwoord en inleiding
Bidden hoeft niet. Het moet zeker niet zoals heel vroeger vaak het geval was, maar het
mag. Het komt voort uit een verlangen. Enerzijds voel je je immers bemind door iets of
iemand die ons te boven gaat en die groter is dan ons hart en die wij allen God noemen.
Anderzijds is er tegelijkertijd ook een verlangen in ons naar dat Geheim en mysterie dat
God is. Daarom is ons bidden ook altijd een antwoord op God, die ons het eerst heeft
liefgehad.
Zien bidden, doet bidden, zo zien wij ook als Jezus bidt in het bijzijn van zijn leerlingen.
En samen bidden inspireert en is voor velen gemakkelijker dan in je eentje. Bovendien
voel je je dan meer verbonden met het gebed van de kerk der eeuwen en van over de
hele wereld.
2. De liturgie van de getijden
Deze worden ook gekenmerkt door die dubbele beweging.
Enerzijds is daar de tijd en de ruimte die ons doet bidden.Anderzijds heiligt de liturgie
van de getijden ook de tijd en de ruimte waarin wij leven en ons zelf.
Met andere woorden: het uur van de dag (bij voorbeeld de morgen, middag en avond)
inspireert ons God te prijzen, bepaald door de tijd van het jaar.Tegelijk cultiveert mijn
bidden de relatie tot God, de andere mensen en alles wat mij omgeeft.
Nog anders gezegd: het bidden plaatst mij zelf binnen een groter geheel en heiligt mij
zelf en tegelijk bepaal ik mij zelf in het midden van de tijd en van de ruimte.
3. Wij weten uit ons zelf niet eens wat en hoe wij moeten bidden.
Het is de H.Geest die ons daarbij inspireert.De bijbel en de gebedspraktijk van de kerk der
eeuwen, waarin ook die H.Geest werkzaam was en is, kan ons daarbij concreet helpen.
Met name de Psalmen, het Onze Vader en de Liturgie van de getijden staan voor ons model
als wij willen bidden. Ook de Orde van dienst van het getijdengebed reikt ons een model
aan van hoe wij kunnen bidden.Daardoor kunnen wij ons dagelijks laten omvormen.
De orde van dienst van het missaal, dat bron, brandpunt en hoogtepunt is van alle
kerkelijk handelen, waaronder ook het getijdengebed valt, is en blijft echter het hoogste

gebed in de kerk, dat gezamenlijk wordt gebeden in de openbare eredienst op
zondagmorgen met name.
4. Inleiding op de inhoud van het Getijdengebed
Vanouds bestaat er in de kerk het zo genaamde Getijdengebed. Het bidden van de
getijden heeft zowel een Joodse- als een Christelijke oorsprong.De Joden kwamen in de
morgen en in de avond samen in de synagoge (=kerk van de Joden) om te bidden en op
Sabbath (=zondag van de Joden) en op bijzondere feestdagen ook in de middag. Ook thuis
kende men drie gebedstijden en men bad in de eenzaamheid van de nacht.
Ook Jezus leerde zijn leerlingen te bidden door het zelf voor te doen en Hij vermaande
hen altijd te bidden – dag en nacht in gebeden wakend- oftewel biddend dicht bij het
leven te staan. De eerste christenen weten zich de Heer in-hun-midden als ze bidden,
zowel thuis als in de synagoge. Jezus heeft hun immers beloofd: “Waar er twee of drie in
mijn naam bijeen zijn, daar ben ik in hun midden”.
5. Het zo genaamde Gebed van de “Getijden”’ in de kerk krijgt vorm.
Vanaf de eerste eeuwen ontstaat er zodoende in de kerk het zo genaamde Getijdengebed.
Dat groeit later uit tot vijf gebedstijden per dag. In de ochtend (=het midden van
dag en nacht) bidt men het morgengebed (=de Lauden). Vervolgens bidt men voor, in en
na de middag (=het midden van de dag) En men bidt tegen de avond het avondgebed
(=vespera of vespers, einde van de dag).Tenslotte bidt men in de dagsluiting en nachts. Zo
wordt de tijd van de dag geheiligd en heiligde men zelf de plaats, tijd en zichzelf.Door te
bidden plaatst de christen zichzelf in het midden van de tijd. Het gaat daarbij om Jezus
Christus, gisteren, vandaag en morgen.Tijd en eeuwigheid omhelzen elkaar in het
getijdengebed. (Apok.1,8)
6. Vanaf het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) in de volkstaal
Sinds het Tweede Vaticaans Concilie in begin jaren zestig is het Latijnse Getijdengebed
van de kerk herzien en aangepast aan deze tijd met de invoering van de volktaal. In 1990
kwam de Nederlandse vertaling uit. Het hele brevier bestaat inhoudelijk uit een dik
“Getijdenboek” van 1766 bladzijden, met 17 verschillende lezingenboekjes voor de
verschillende tijden van het jaar.Het nieuwe Getijdengebed is bedoeld als het gebed van
ieder christen en niet alleen van geestelijke begeleiders, kloosterlingen, priesters,
diakens en pastorale werkers.Het is de bedoeling, dat het ook in iedere parochie
gebruikt wordt, naast het zogenaamde Romeins Missaal en naast de andere Ritualia van
de zeven sacramenten en andere.

7. De spiritualiteit van de liturgie van de getijden
Deze wordt bepaald door drie principes:
Het is eerst een gebed van Christus en van de kerk, want wij bidden met Hem en door
Hem en in Hem tot God. Het is vervolgens een gemeenschappelijk gebed, waaraan iedere
christen kan deelnemen en dus niet alleen de clerus.Ten derde als het gevoeglijk kan,
wordt het zo veel mogelijk verbonden met bepaalde uren/tijden van de dag.
Het gebed van de kerk voedt ons privé-gebed en is uiteindelijk gericht op de eucharistie
(=H.Mis), dat tegelijk bron, brandpunt en hoogtepunt is van al ons bidden.
Ons hoogste gebed vindt gezamenlijk plaats, als wij op zondagmorgen samen komen op
eenzelfde plaats en tijd om in het Breken van het Brood bij die ENE te komen.
8. Inhoudelijke vormen van het getijdengebed
In het officiële gebed van de kerk vormen de psalmen het hart van ons bidden.
Daarnaast is er een korte lezing (=kapittel) uit de bijbel of uit de (vroegere) traditie van
de kerk. Tenslotte is er een lofzang (hymne) en worden er voorbeden gedaan.
(= vormt samen formeel de trits van Goddelijke lezing-overweging en gebed)
Elke gebedstijd begint met een uitnodiging om te bidden: God, kom mij te hulp-Heer,
haast U mij te helpen…...Het morgengebed (= de Lauden) en het avondgebed (=Vespers)
zijn de belangrijkste.
9. Het parochieel getijdengebed
Naast het zogenaamde monastieke getijdengebed in de kloosters ontwikkelt zich de
laatste decennia ook het zo genaamde Getijdengebed in de parochies.
De laatste jaren blijft er -na de afschaffing van de zg. woord/ en communiedienst
tijdens het weekend in ons bisdom- vaak een mistijd per kerkgebouw of per
subparochie over.
Daarnaast is het dan de bedoeling, dat wij op zaterdagavond de zondag inluiden door bij
voorbeeld ook het getijdengebed te cultiveren in de vorm van een vespers, wat echter
ook op zondagmiddag kan geschieden.Dat kan b.v. in alle drie diaconale centra van onze
Parochie.

10. (Vgl.het boek: Liturgie en spiritualiteit van het getijdengebed, van magister Dr. J
J.Hermans, Rhijngeesterstraatweg 155 NL-2341 BT Oegstgeest tel. 071-174951
ISBN 90-7381-027-2 (COLOMBA) 273 pag.
Dit boek moet in elke sub-parochie aanwezig zijn net als het rode missaal en de
ritualia van de scramenten.
[Zie volgende pagina]

PSALMSCHRIFT
Psalmen lezen, vieren leven
Psalmen zijn diep menselijke gebeden.
Zij verwoorden onze angst en ons verlangen.
Zij geven taal aan onze klacht en onze dankbaarheid.
Zij wijzen ons te weg en helpen ons om onze schepper te prijzen.
Psalmen verwoorden de diepere lagen van onze geloofsbeleving.
Daarom vragen zij om aandachtige lezing.
Wie vertrouwd raakt met de grondlijnen van de psalmen
ontdekt gaandeweg het Handschrift van hun Meester:
Bewogenheid om mensen.
Zingend verenigen wij ons met de Bewogenheid van de Psalmen.
Wij worden opgenomen in hun bevrijdende werking,
om innerlijk omgevormd terug te keren in het concrete leven.
Deze grondbeweging vormt het stramien van de viering,
waarbinnen de gezangen en psalmen van deze
Psalmschrift-CD en katernen functioneren:
Het openingslied nodigt uit, brengt samen,
plaatst in de juiste houding, slaat de grondtoon aan.
De psalm vormt het hart van de viering:
zingend ondergaan wij Zijn omvormende kracht.
Het slotlied bekrachtigt, zegent, zet op weg en wijst het leven in.
Psalmen ademen in de ruimte van de Schrift.
Binnen deze ruimte ontvangen zij hun reikwijdte en hun diepgang.
Omgekeerd brengen zij de grondtonen van de Schrift tot klinken.
Psalm en Schrift vormen twee kanten van een medaille: Psalmschrift
De psalmen zijn niet weg te denken uit de Joods-christelijke spiritualiteit.
Alle eeuwen door zijn zij gezegd, gereciteerd en gezongen in synagoge en kerk
Zij hebben het leven van mensen gevormd en gedragen.
Ook zijn wij uitgenodigd binnen te gaan in hun omvormende kracht:
lezend, vierend en levend.
(er zijn complete katernen en alle met CD-s verkrijgbaar)
Het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen:
E-Mail: titusbrandsma@planet.nl
Website: www.titusbrandsmamemorial.nl

Inleiding op de Goddelijke Lezing: lezen-vieren-beleven (=Lectio divina)
“Psalmen verwoorden de diepere lagen van onze geloofsbeleving. Daarom vragen zij om
aandachtige lezing. Psalmen ademen in de grote ruimte van de H. Schrift. Binnen deze
ruimte ontvangen zij hun reikwijdte en hun diepgang. En omgekeerd brengen zij de
grondtonen van de Schrift tot klinken.”Met deze woorden presenteren Kees Waaijman en
Laetitia Aarnink Psalmschrift. Psalmschrift is een reeks van 150 cahiers, waarin telkens
een psalm centraal staat.Psalmschrift kan op vele manieren worden gebruikt. Voor
persoonlijke bezinning: tot verdieping in psalmen en schrift. Voor groepsbezinning: In
bijbelgroepen en bezinningsbijeenkomsten, bij bijzonder gelegenheden en cursussen.
Voor vieringen in gemeente en parochie, in pastoresteam of religieuze groep of
pastoraatgroep.
De schrijvers willen iedere psalm de kans geven zijn eigen zeggingskracht te ontvouwen:
zijn sfeer, zijn bewogenheid, zijn geestkracht, zijn roeach. Ze doen dat door telkens
aandacht te schenken aan drie elementen: lezen (a), vieren (b)en leven (c)
a) Psalmen lezen: rondom een nieuwe vertaling van de psalm wordt een uitleg gegeven
van de tekst, zodat de innerlijke samenhang duidelijk wordt; het milieu waarbinnen de
psalm is ontstaan wordt getekend; met woorden en in tekening wordt gezocht naar de
diepere werkelijkheid die de psalm ter sprake wil brengen; tenslotte wordt de lezer, de
gebruiker uitgenodigd het eigen leven te laten raken door de dieper betekenis van de
tekst om zo de spirituele diepte van de psalm te voelen.
b)Psalmen vieren:Dat de schrijvers het niet laten bij deze op zich al zeer indringende
leeswijze is een van de aantrekkelijke kanten van Psalmschrift. In ieder psalmcahier is
een viering opgenomen. Deze viering bestaat uit een bij de psalm gemaakt openingszang,
een beurtlezing, de psalm zelf als hart van elke viering, een lezing ter verdieping, een
gebed en een slotzang.Iedere psalm en de opening- en slotzangen zijn door een vijftal
componisten op een zeer beeldende wijze op muziek gezet: de muziek van de psalm en
de gezangen nodigen uit de ruimte van de psalm binnen te gaan.
c) Psalmen leven: Een ervaring op zich in ieder psalmschrift is de verkenning van de
mogelijkheden om de spiritualiteit van de psalmen te be-leven. “Wie de grondbeweging
van de psalm heeft gevoeld, wil er ook uit leven; hij wil vanuit de spiritualiteit van de
psalm gaan kijken en handelen, zich bezinnen en oriënteren”, zeggen de auteurs. Zij
bieden de lezer en ”vierder” daartoe met zorg uitgekozen illustratieve teksten uit de
Jooods-Christelijke traditie en uit onze eigen tijd; met deze teksten laten ze zien waar,
door welke groepen en bewegingen in onze traditie en in de hedendaagse cultuur de
spiritualiteit van de psalm werd en wordt beleefd.Ze bieden ook bezinningsvormen aan:

“Hoe kan ik mij de psalm echt eigen maken? Waar leeft zijn spiritualiteit in mij?” In ieder
psalmschrift staat een tekst die uit zo’n zoekproces is voortgekomen.
Ter oriëntatie wordt aan de achterkant van ieder psalmcahier lectuur aangereikt die
het lezen, vieren en leven van de psalm kan uitdiepen. Ieder cahier biedt op deze manier
de kans op heel gevarieerde wijzen de ruimte van de psalmen te verkennen en er in
thuis te raken. In de bijeenkomsten waarin psalmschrift wordt gebruikt voor
persoonlijke en groepsbezinning kan worden ervaren, dat het een voortreffelijke
toegang tot de psalmen biedt. Psalmschrift kan je helpen de oorspronkelijk bewogenheid
in de psalm te voelen en zo zelf in beweging te komen .Er zijn Schriften van elke psalm
afzonderlijk en CD-s verkrijgbaar bij elke katern van 5 psalmen. (TBI-BW-WB)