De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de inburgeringswetgeving in vogelvlucht
de orde bij het onderdeel Maatschappij oriëntatie als taalbeheersing (Van Huis
2005: 75; Regioplan 2003). Als de voornaamste karakteristieken van ‘de’ neder-
landse identiteit worden thema’s als grondwettelijke rechten en plichten, gezins- en
sekseverhoudingen, opvoeding, burgerschapsplichten en nederlandse zeden en
gebruiken gepresenteerd. Uit onderzoek van Van Huis en De Regt blijkt dat docenten
het geven van informatie omtrent alledaagse zaken als het belangrijkste doel
beschouwen (Van Huis en De Regt 2005: 389). Dit betekent echter geenszins dat
normatieve aspecten van het leven in nederland niet de revue passeren. Uit een
andere studie kan worden opgemaakt dat 87 procent van de docenten in de lessen
aandacht besteedt aan waarden en normen zoals respect hebben voor elkaars
mening, aan omgaan met elkaar, aan gewoonten en gebruiken en aan geschiedenis
van de nederlandse cultuur. Deze onderwerpen worden ook behandeld in de alfabetiseringsgroepen
en groepen voor laagopgeleiden. De scheiding van kerk en staat en
de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht zijn daarentegen onderwerpen die
vooral worden onderwezen aan de hogere niveaugroepen (Regioplan 2003: 36-37).
De respondenten van Van Huis en De Regt noemen soortgelijke thema’s. Een
onderwerp dat in ieder geval in de meeste cursusboeken voorkomt en waaraan
alle docenten zeggen aandacht te besteden zijn de grondrechten (Van Huis en De
Regt 2005: 390). Sommige waarden en normen worden op een relativerende en
onderhandelende manier gebracht, andere op een striktere wijze (Van Huis 2005:
74-75). over het algemeen vormen de normen die in de wet staan vastgelegd de
‘harde’ regels in de inburgeringscursussen. Daarbij zijn bepalingen over het verbod
op discriminatie, de vrijheid van meningsuiting en godsdienstvrijheid de belangrijkste.
Morele normen die niet in de wet staan, zoals allerlei omgangsvormen, zijn
in tegenstelling tot wettelijke bepalingen moeilijker als ‘harde’ regels te brengen. in
dat geval nuanceren en relativeren docenten en lesboeken ze, zo blijkt uit de studie
van Van Huis (Van Huis 2005: 78).
Vermeldenswaardig is ook nog een ander onderscheid dat in de praktijk vaak wordt
gemaakt tussen hoog- en laagopgeleide cursisten. Zo is voor betrokkenheid bij de
samenleving en actief burgerschap meer aandacht binnen het examenonderdeel
Maatschappij oriëntatie naarmate de deelnemers hoger opgeleid zijn (Van Huis
2005: 71). Bij de lager opgeleiden is er meer aandacht voor omgangsvormen. Deze
deelnemers wordt geleerd op tijd te komen, niet te veel geluid te maken in huis, hun
leefomgeving schoon te houden en problemen op te lossen door te praten en geen
geweld te gebruiken. Verder is er bij de hogeropgeleiden ook meer aandacht voor
geschiedenis dan bij de lageropgeleiden, aangezien er bij hen meer vraag naar is,
het leren bij hen minder tijd in beslag neemt en zij doorgaans een hoger abstractievermogen
hebben (Van Huis 2005: 76; Regioplan 2003: 33).
69