De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
kelde het cDA als oppositiepartij een partijprogramma waarin het thema ‘normen
en waarden’ een prominente plaats innam. 2 normen en waarden werden de inzet
van de verkiezingsstrijd in 2002, waarbij het cDA als grootste partij uit de bus
kwam en met de LPF en de VVD een regering vormde. Dit zwaartepunt bij nor-
men en waarden stelde het cDA, geïnspireerd door het gedachtegoed over ‘shared
values’ van de Amerikaanse socioloog Etzioni, in de gelegenheid enig tegenwicht te
bieden aan de LPF die cultuurverschillen tussen de oorspronkelijke nederlandse
bevolking en nieuwkomers tot majeur discussiepunt had benoemd (Van Huis 2005:
24).
in de regeerakkoorden van 2002 en 2003 werden normen en waarden expliciet
genoemd in relatie tot integratie daar waar dit in 1998 nog niet het geval was.
Volgens het regeerakkoord van 1998 werd ‘ruimte voor het beleven van de eigen
identiteit’ namelijk nog door ‘grondwet en regelgeving’ begrensd en gegarandeerd.
in de regeerakkoorden van 2002 en 2003 vormen daarentegen ‘fundamentele
nederlandse normen en waarden’ de ruimte en de grenzen aan ‘verschillen’ (TK,
vergaderjaar 2001-2002, 28 375, nr. 5: 13-14 resp. TK, vergaderjaar 2002-2003, 28
637, nr. 19: 11).
Door de nadruk op normen en waarden, lijkt de overheid zich onder de kabinetten
Balkenende ook in toenemende mate bezig te houden met de beïnvloeding en
ondersteuning van de publieke moraal in de media. Het doen van uitspraken in
de media over gebeurtenissen die in de samenleving plaatsvinden, vormt hier een
belangrijke uiting van. Anders dan onder een groot deel van Paars het geval was
– en waar, getuige bovenstaande, niet normen en waarden, maar regelgeving in
beginsel de grens voor identiteitsbeleving vormde – is de moraliserende functie van
de overheid daarmee toegenomen naast de reeds bestaande wetgevende, handhavende
en uitvoerende taken. Deze accentsverschuiving lijkt ook tot meer aandacht
voor sociaal-culturele integratie te leiden. niet enkel arbeid en taal zijn meer dominant
binnen het vertoog, maar ook normen en waarden en burgerschap drukken
een onmiskenbare stempel op het beleid. onder deze normen en waarden worden
behalve de gelijkheid van man en vrouw, verwerping van huiselijk geweld en acceptatie
van homoseksualiteit ook waarden als democratie en vrijheid van meningsuiting
geschaard. Een deel van deze waarden zullen we ook nog tegengekomen bij
de bespreking van de casus ‘nationaliteitswetgeving’. ook daar zijn kwesties als
gendergelijkheid, het tegengaan van huiselijk geweld en respect voor de democratie
en grondrechten de revue gepasseerd als zijnde typerend voor een nederlandse
nationale identiteit. De discussie over de vrijheid van meningsuiting verhevigde
na de moord op Van Gogh en kende nieuwe hoogtepunten tijdens de meer recente
Deense cartoonkwestie.
42