De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
in deze periode, en meer in het bijzonder het jaar 2001, verscheen ook het derde
integratierapport van de WRR met de veelzeggende titel Nederland als immigratie-
samenleving (WRR 2001). Richtinggevende gedachte binnen dit rapport is dat de
regering slechts een beperkte verantwoordelijkheid heeft waar het integratie betreft
en vooral faciliterend en stimulerend zou moeten zijn (WRR 2001: 239). nieuwkomers
en allochtonen ontmoeten de nederlandse samenleving immers vooral op
decentraal niveau (WRR 2001: 11, 13). in het verlengde hiervan pleit de Raad dan
ook voor een meer procedurele en formele benadering op het gebied van integratie
in plaats van een materieel perspectief waarin waarden en inhoud zouden overheersen.
Een multiculturele samenleving is binnen deze visie geen normatief concept,
maar een objectief, empirisch feit (WRR 2001: 22). De erkenning van dit fenomeen
impliceert overigens niet dat multiculturaliteit onbegrensd zou zijn. integendeel,
deze vindt zijn begrenzingen in de fundamentele beginselen van een democratische
rechtsstaat (WRR 2001: 178). Dit rechtsstatelijke aspect is wat ook wel als een zeker
‘minimum aan gemeenschappelijkheid’ en daarmee als essentiële bindende factor
tussen de diverse bevolkingsgroepen kan worden beschouwd.
De Raad vestigt er voorts de aandacht op dat gezinsvorming geen majeure kwestie
vormt binnen de dan geldende vreemdelingenwetgeving, met name waar het de
tweede generatie betreft die besluit te trouwen met een partner uit het land van
herkomst. Deze ontwikkeling is in de visie van de Raad niet geheel zonder gevaar
nu deze tot taal- en onderwijsachterstanden zou kunnen leiden die van generatie tot
generatie zou kunnen worden overgedragen (WRR 2001: 20, 148). Deze constatering
inzake huwelijksmigranten van de WRR zou later in parlementaire discussies
nog vaak gebruikt worden om de toestroom van huwelijkspartners uit met name
Turkije en Marokko (althans niet-Westerse samenlevingen) te proberen een halt
toe te roepen. niet in de laatste plaats adviseert de Raad om, geheel in de lijn met
eerdere rapporten en eerder beleid, prioriteit te geven aan onderwijs, taal en arbeid
(WRR 2001: 10-11, 150-155).
De reactie van regeringszijde op bovengenoemd rapport kwam in 2002 in de
vorm van de nota Integratie in het perspectief van immigratie (TK, vergaderjaar
2001-2002, 28 198, nr. 2). in deze nota geeft het kabinet aan dat zij het standpunt
van de Raad deelt dat onderwijs, taal en arbeid van essentieel belang zijn, mede
gezien de voortgaande binnenkomst van nieuwe immigranten. Hier wordt evenwel
aan toegevoegd dat het integratiebeleid meerdere dimensies omvat die onderling
samenhangen. naast positieverwerving en bestrijding van maatschappelijke achterstand,
die in de eerste plaats samenhangen met vraagstukken van maatschappelijke
toerusting, dient er ook aandacht te zijn voor processen van identiteit en
interactie (TK, vergaderjaar 2001-2002, 28 198, nr. 2: 48). ‘integratie’ wordt in
het verlengde hiervan formeel dan ook niet gedefinieerd als een ontwikkeling van
32