De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
sen te benutten. Deze reciprociteit lijkt vooral te zijn ingegeven vanuit economische
en sociale belangen die als zodanig ook in de contourennota worden genoemd:
de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat, de beheersbaarheid van gevolgen van
immigratie, het behoud van een maatschappelijk draagvlak voor het minderhedenbeleid
en de bevordering van sociale cohesie (TK, vergaderjaar 1993-1994, 23
684, nr. 2: 13-14, 19-21, 40-41, 43). Dit is geheel in de lijn van een sociaal-liberale
beleidsvisie die gekenschetst wordt door een staat die ten doel heeft marginale
burgers, zoals immigranten, op een niet vrijblijvende wijze te activeren tot scholing
en deelname aan de arbeidsmarkt. in het inburgeringsbeleid komt dit voornamelijk
tot uitdrukking in de voornoemde wederkerigheid van rechten en plichten (Fermin
2006: 28).
Uit de navolgende hoofdstukken zal evenwel blijken dat we bij de reciprociteit op
een zwak punt van het inburgeringsbeleid stuiten (Leisink 1997: 125). De plichten
van de nieuwkomer en de daarbij behorende sancties worden namelijk uitvoerig
besproken en benadrukt, maar een bepaling inhoudende schadeloosstelling indien
de overheid in gebreke blijft of toerekenbaar tekort komt, blijft vooralsnog achterwege.
Bovendien suggereert deze wederkerigheid dat er eisen aan het docerend
personeel kunnen worden gesteld, in die zin dat zij voldoende gekwalificeerd dienen
te zijn. Het impliceert ook dat er voldoende goed onderwijs beschikbaar is en dat
het aantal wachtenden voor een cursus tot een minimum beperkt is. Met name aan
dit laatste aspect blijkt het in de alledaagse praktijk echter vaak te ontbreken.
Dat de nadruk op de verantwoordelijkheid van de nieuwkomer wordt gelegd, blijkt
onder meer ook uit het gegeven dat in de nota Kansen krijgen, kansen pakken
melding wordt gemaakt van het gegeven dat van leden van etnische minderheden
verwacht wordt dat zij hun uiterste best doen om zo spoedig mogelijk een onafhankelijke
positie te verwerven binnen de nederlandse samenleving (TK, vergaderjaar
1998-1999, 26 333, nr. 2: 3). Dit vereist dat men een keuze maakt voor deze
laatstgenoemde maatschappij en dat men gebruik maakt van de middelen die deze
samenleving ter beschikking stelt. Een adequate beheersing van de nederlandse
taal wordt binnen deze nota, gelijk de laatste jaren het geval is, als een cruciaal
element van integratie beschouwd (zie voor bedenkingen tegen de nadruk op taal
o.a. Gowricharn 2006: 11-12). De kanttekening die hier evenwel bij kan worden
geplaatst, is dat – net zoals in bovenstaande reeds is aangegeven – de beschikbaarheid
van goed taalonderwijs een randvoorwaarde vormt binnen het geheel zonder
welke de eigen verantwoordelijkheid niet goed te realiseren is.
in voornoemde nota Kansen krijgen, kansen pakken wordt het concept ‘burgerschap’
als leidend principe gehandhaafd (zie onder andere TK, vergaderjaar 1998-
30