De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

historie en sfeerimpressie
Volgens Van Huis zijn er vanuit het perspectief van binding een aantal voordelen
verbonden aan het gebruik van het begrip ‘burgerschap’ binnen het integratiebeleid
(Van Huis 2005: 18). Zo biedt het in de visie van Van Huis een supplement op de
begrippen Sociaal-economische en sociaal- culturele integratie. Sociaal-economi-
sche integratie impliceert immers nog geen engagement met de maatschappij en
loyaliteit aan de staat. Bij burgerschap wordt deze loyaliteit daarentegen wel ver-
ondersteld. Bij sociaal-culturele integratie wordt veeleer aan conformeringen op
het gebied van taal, omgangsvormen, zeden en gebruiken gedacht en niet zozeer
– althans niet direct – aan de verhouding van een persoon met de staat en verant-
woordelijkheid voor de rest van de samenleving. Voorts wijkt de term ‘burgerschap’
af van het begrip ‘nationale identiteit’, aangezien het aan gewenste handelingen
refereert en uitgebreid wordt met een gevoelsmatige binding. niet in de laatste
plaats suggereert het begrip ‘natie’ een zekere gemeenschappelijke historie – die
nieuwkomers doorgaans niet met de autochtone bevolking delen – terwijl burgerschap
los staat van het verleden. Burgerschap is daarmee, vanuit dit perspectief,
toegankelijker voor migranten en functioneler voor beleidsmakers om nieuwkomers
mee aan te spreken.
Behalve verschil bestaan er echter ook overeenkomsten tussen beide kernnota’s
zoals die in bovenstaande zijn beschreven. Het wordt na het WRR-rapport Allochtonenbeleid
steeds evidenter dat de integratie van nieuwkomers in nederland minder
vrijblijvend moet worden. in de twee genoemde nota’s wordt de aandacht gevestigd
op een opvangbeleid aan het begin van het inburgeringsproces en op de eigen verantwoordelijkheid
waarop iedere burger aangesproken zou moeten kunnen worden;
derhalve ook op de verantwoordelijkheid om in te burgeren en te integreren.
Een nieuwe impuls tot de discussie over inburgeringsbeleid werd gegeven met het
beleidsadvies Beleidsopvolging Minderhedendebat dat Van der Zwan en Entzinger
in mei 1994 uitbrachten aan de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Van
Thijn. Hun aanbeveling om verplichte inburgeringscontracten in te voeren kreeg
al spoedig een concrete beleidsinvulling. Het werd gedeeltelijk overgenomen in het
regeerakkoord van augustus 1994 en in een aantal andere parlementaire initiatieven
(cf. onder meer TK, vergaderjaar 1993-1994, nr. 23 684 Integratiebeleid etnische
minderheden; TK, vergaderjaar 1994-1995, 23 901 Minderhedenbeleid 1995)
en zou ook de grondslag vormen voor de later nog te bespreken Win 1998.
De doelstelling die Van der Zwan en Entzinger voor ogen stond, was instrumenten
te ontwikkelen waarmee de integratie van minderheden effectiever en beter gerealiseerd
kon worden. Dit ter voorkoming van een toenemende polarisatie tussen
het autochtone en het allochtone bevolkingsaandeel (Van der Zwan en Entzinger
27