De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
De overheid vreest dat veel nieuwkomers ‘in een neerwaartse spiraal van marginali-
sering en minderheidsvorming terechtkomen’ hetgeen leidt tot ‘ongewenste tegen-
stellingen’ en een vermindering van de ‘sociale stabiliteit’ (WVc 1994: 6). Dit alles
zou uitsluiting tot consequentie kunnen hebben. We zullen later bij de bestudering
van het meer specifieke inburgeringsbeleid zien dat daar, in tegenstelling tot de
nota’s inzake het meer algemene integratiebeleid zoals deze, in veel mindere mate
aandacht is voor dit mogelijke proces van uitsluiting (zie ook Fermin 2001: 25).
ingrijpen wordt noodzakelijk geacht, aangezien migranten doorgaans afkomstig
zijn uit landen ‘met een sterk van nederland verschillend sociaal klimaat en sociale
infrastructuur’ waardoor ‘zij op essentiële punten de aansluiting’ met de nederlandse
maatschappij ontberen (WVc 1994: 9). investeren in een opvangbeleid
voor nieuwkomers leidt ertoe dat zij niet afhankelijk worden en blijven van andere
burgers en instituties. nieuwkomers kunnen dan al spoedig zelfstandig gebruik
maken van nederlandse voorzieningen, waarbij arbeid en onderwijs als veruit de
belangrijkste kunnen worden aangemerkt. Volgens de nota is dit een noodzakelijke
voorwaarde voor de zelfredzaamheid van immigranten en voor hun acceptatie in
de maatschappij (WVc 1994: 4). De term ‘zelfredzaamheid’, die hier voor het eerst
wordt gebruikt, zou later nog vaak terugkeren in beleidsdocumenten en wetgeving
en een sleutelwoord vormen voor vrijwel al hetgeen aan inburgering is gerelateerd.
Binnen deze nota wordt een preventieve aanpak voorgestaan, zo blijkt uit het feit
dat men er van uitgaat dat door het voeren van een integratiebeleid achterstanden
van allochtonen kunnen worden voorkomen en specifieke maatregelen voor hen ‘als
het leed al geleden is’ wellicht niet meer nodig zijn (WVc 1994: 3-4). in deze context
wordt benadrukt dat het van belang is in de beginfase van integratie te investeren
en dat ‘voorkomen beter is dan genezen’.
in de Contourennota integratiebeleid etnische minderheden, in onderstaande kortheidshalve
ook wel aangeduid als de Contourennota, wordt de visie van het Ministerie
van Binnenlandse Zaken gepresenteerd inzake toekomstig integratiebeleid
(TK, vergaderjaar 1993-1994, 23 684, nr. 2). Bovendien wordt de herziening van
de beleidsfilosofie achter het minderhedenbeleid, die zich, zoals we reeds hebben
gezien, begin jaren ’90 feitelijk al had voltrokken, geformuleerd en gemotiveerd.
Leidende gedachte binnen deze nota is “dat nieuwkomers zo snel mogelijk zelfstandig
kunnen functioneren in de nederlandse samenleving en daarop zo kort mogelijk
na hun aankomst worden voorbereid en aangesproken” (TK, vergaderjaar 1993-
1994, 23 684, nr. 2: 32). opmerkelijk verschil tussen deze en de in bovenstaande
besproken nota is dat andere accenten worden gelegd. in de inleiding van de nota
worden allereerst de wijzigingen in de relatie overheid- burger onder de aandacht
gebracht; de overheid treedt steeds meer terug en er is sprake van een toenemende
decentralisatie.
24