De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

historie en sfeerimpressie
“Anderzijds (…) mag van minderheden worden verwacht dat zij zich instellen
op het deelnemen aan de nederlandse samenleving en dat zij zich inspannen
om zich de sociale vaardigheden eigen te maken – inclusief een voldoende
beheersing van de nederlandse taal – die daarvoor noodzakelijk zijn. Het
spreekt daarbij vanzelf dat ook mensen uit minderheidsgroepen de fundamentele
waarden en normen van de Nederlandse rechtsorde (cursivering FD)
zullen moeten eerbiedigen. Verlangens van leden van minderheidsgroepen die
daar tegenin gaan, kunnen dan ook niet worden ingewilligd.” (Minderhedennota
1983: 11)
Behalve de aandacht voor cultuurverschillen was er evenwel ook een andere belangrijke
uitkomst van het debat voor het integratiebeleid van de jaren negentig: de
opvatting dat werk en taal de voornaamste middelen waren om mensen te integreren
(Glastra en Schedler 2001: 10). Deze visie zullen we herhaaldelijk tegenkomen
binnen de verschillende beleidsdocumenten. Andere sociaal-culturele aanpassingen,
normen en waarden, een sterkere binding met nederland en toenemend interetnisch
contact zouden, volgens de dan heersende visie, in de werkomgeving en met
het spreken van de taal vanzelf verlopen. Het leggen van het zwaartepunt bij arbeid
is voor een belangrijk deel het resultaat van de eerder beschreven hoge werkloosheid
onder migranten, hoofdzakelijk veroorzaakt door de economische crisis in de
jaren ’80 (Van Huis 2005: 22).
Dit ‘Maatschappelijk Debat integratie Minderheden’ resulteerde in 1994 onder
meer in twee belangrijke beleidsnota’s: Investeren in integreren en de Contourennota
integratiebeleid etnische minderheden. Beide zijn van groot belang geweest
voor de ontwikkeling van (toekomstig) inburgeringsbeleid en passeren in onderstaande
de revue.
De nota Investeren in integreren (1994)
Leidende gedachte binnen de nota Investeren in integreren (1994), van de hand
van het toenmalige WVc (het huidige VWS), is dat de integratie van migranten
vraagt om investeringen in mensen en in de ‘sociale infrastructuur’. Deze investeringen
worden essentieel geacht voor het handhaven van stabiliteit en ter voorkoming
van een tweedeling in de samenleving, welke laatste misschien wel langs
etnische scheidslijnen zou kunnen verlopen. of zoals in de nota wordt verwoord:
“mensen die deel hebben aan de maatschappij, daarin participeren door het
volgen van onderwijs en het hebben van werk, en mensen die langs de kant
(moeten blijven) staan” (WVc 1994: 2).
23