De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
onder andere het gebied van onderwijs, arbeid, huisvesting, welzijn en gezond-
heidszorg (TK, vergaderjaar 1982-1983, 16 102, nrs. 20-21: 19-78; Entzinger 1990:
257). Voorbeelden van dergelijke maatregelen verschillen van het aanstellen van
extra onderwijzers tot het instellen van tolkencentra voor artsen. in zowel beleidsstukken,
het integratiedebat als in wetenschappelijk onderzoek wordt er een onderscheid
gemaakt tussen deze vorm van sociaal-economische integratie als de later
nog te bespreken sociaal-culturele integratie (cf. o.a. Dagevos 2001: 12; Vermeulen
1997: 8; Glastra en Schedler 2001: 2-19; niessen et al. 2004). onder Sociaal-economische
integratie wordt hierbij de mate van succes van een persoon of groep in economisch
opzicht in vergelijking tot de rest van de samenleving verstaan. Men kan
hierbij denken aan het niveau van de opleiding, werk en de hoogte van het inkomen
(Burgers 1997). onder sociaal-culturele integratie kunnen daarentegen geheel
andere aspecten worden geschaard. De beheersing van de nationale taal, kennis van
normen, waarden, gewoonten van de samenleving waarin men leeft, de bereidheid
om daarmee rekening te houden of zich daaraan te conformeren, het delen van kennis
over de maatschappelijke structuur en de geschiedenis vormen hier belangrijke
facetten van. Voorts kan sociaal-culturele integratie worden afgeleid uit de contacten
tussen verschillende groepen in een samenleving en daarmee de binding tussen
categorieën. Een gevoelsmatige binding met de samenleving waarin een individu of
groep verkeert, kan eveneens als een vorm van sociaal-culturele integratie worden
aangemerkt . Zowel gedrag en houding als cognitieve aspecten maken derhalve
onderdeel uit van sociaal-culturele integratie.
Sociaal-culturele en sociaal-economische integratie staan, niettegenstaande de
genoemde verschillen, evenwel niet geheel los van elkaar (niessen et al. 2004). Het
verrichten van (betaalde danwel onbetaalde) arbeid en het wonen in een gemengde
wijk kunnen bijvoorbeeld bevorderlijk zijn voor de mate waarin iemand contact
heeft met autochtonen, voor de kennis van de taal en de samenleving. Vice versa
kunnen het spreken van de taal en kennis van de maatschappelijke structuur en
omgangsvormen toegang tot werk en een hoger inkomen bevorderen.
Bij alle voornoemde doelstellingen – enerzijds bestrijding en opheffing van achterstand
en achterstelling en anderzijds het streven naar een tolerante, multiculturele
samenleving – stond de regering ook een duidelijke doelgroep voor ogen. in dit verband
worden in de Kamerstukken werknemers uit de acht wervingslanden genoemd,
Molukkers, Surinamers, Antillianen, vluchtelingen, zigeuners en woonwagenbewoners
(cf. TK, vergaderjaar 1982-1983, 16 102, nrs. 20-21: 5). De acht wervingslanden zijn:
italië, Spanje, Portugal, Griekenland, Joegoslavië, Turkije, Marokko, Tunesië en later
ook nog Kaapverdië. De reden voor deze selectie van typen migranten was dat deze
groepen met elkaar deelden dat hun maatschappelijke positie zwak was en de rijksoverheid
een zekere verantwoordelijkheid ervoer voor hun aanwezigheid hier te lande.
20