De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

Deze term ‘integratie met behoud van eigen identiteit’ deed voor het eerst
zijn intrede in de nota Buitenlandse werknemers uit het jaar 1970. Dit betreft
bovendien een van de eerste beleidsdocumenten die betrekking heeft op
(arbeids)migranten. in deze nota staat onder andere het volgende:
historie en sfeerimpressie
“Meer dan op de bevordering van de inpassing als zodanig dient het beleid er
op gericht te zijn de groep de kans te geven eigen identiteit te bewaren. Dit
betekent dat de groep op allerlei terreinen tot zelfwerkzaamheid wordt aangespoord.
Hiertoe is een groepsgewijze benadering onmisbaar. Daardoor wordt
tevens voorkomen dat de buitenlandse werknemer in een sociaal isolement
komt, terwijl de ervaring heeft geleerd dat de aanpassing beter verloopt met
behoud van het eigen groepsverband. in het aanpassingsproces is de verblijfsduur
een belangrijke factor. Ten aanzien van buitenlandse werknemers, die
doorgaans slechts korte tijd in ons land verblijven, zal het accent zelfs voornamelijk
op het behoud van eigen identiteit worden gelegd. Heraanpassingsmoeilijkheden
bij terugkeer naar eigen land zullen dan zo gering mogelijk zijn”
(TK, vergaderjaar 1969-1970, 10 504, nrs. 1-3: 10).
Er zou binnen deze notie sprake moeten zijn van ‘integratie’, aangezien migranten,
ook al verbleven ze hier slechts tijdelijk en uiteindelijk zouden terugkeren, niet volledig
aan hun lot overgelaten konden worden. ‘Behoud van de eigen identiteit’ was
noodzakelijk om te voorkomen dat migranten niet te veel van eigen land en cultuur
zouden vervreemden (Entzinger 1990: 254). Men ging er in het overheidsbeleid ook
vanuit dat een sterke eigen (groeps)identiteit noodzakelijk was om de integratie te
doen slagen (Lucassen en Köbben 1992: 117). nadruk op taal en inburgering in de
nederlandse samenleving was toen nog niet aan de orde en paste als zodanig ook
niet binnen dit concept. Wat evenmin aan de orde was, was een cultuurpolitieke
beleidsfilosofie gericht op respect voor andere culturen of een eventuele verzuilingsstrategie
die ‘emancipatie in eigen kring’ ten doel zou kunnen hebben. Het betrof
veeleer het pragmatische behoud van de oorspronkelijke cultuur en identiteit ten
behoeve van een veronderstelde terugkeer (Verwey-Jonker instituut 2003: 27).
op de prangende vraag of deze twee sporen op termijn ook met elkaar verenigbaar
zouden zijn, werd van regeringszijde niet ingegaan. Wel zou er in de jaren ’80 en
daarna meer nadruk worden gelegd op ‘integratie’ en zou het ‘behoud van eigen
identiteit’ steeds meer uit het vizier geraken (Entzinger 1991; Entzinger 1994; Entzinger
1997: 29).
niettegenstaande de bovengenoemde feitelijke ontwikkelingen bleef het uitgangspunt
dat nederland geen immigratieland behoorde te zijn, tot het einde van de
jaren ’70 bestaan. De regering weigerde dan ook consequente maatregelen te treffen
17