De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

landse nationaliteit naast de oorspronkelijke, werd in etnische en culturele termen
geduid en verklaard. Door Tempelman is dit fenomeen ook wel als ‘culturalisme’
aangeduid (Tempelman 1999: 70-82).
nationaliteitswetgeving: veronderstellingen en bevindingen
Wanneer men zich realiseert dat de discussie over meervoudige nationaliteiten zijn
oorsprong vindt in het minderhedenbeleid en er later ook een duidelijke wisselwer-
king mee had, is dit alles eigenlijk ook niet zo verwonderlijk (Van den Bedem 1992:
98; Jessurun d’ oliveira 1991: 1739). Het minderhedenbeleid heeft zich van meet
af aan gericht op minderheden die een andere cultuur hadden. Vermeldenswaardig
in dit verband is dat zelfs de sociaal-democraten en Groen Links, die een meer
dynamische visie op culturele identiteit huldigden, de wens van migranten om hun
oorspronkelijke nationaliteit te behouden als onlosmakelijk verbonden met hun
culturele identiteit zagen. Relaties met nederland werden als ‘sociaal, politiek en
economisch’ aangemerkt, terwijl banden met het land van oorsprong als ‘cultureel,
emotioneel en religieus’ werden gekarakteriseerd. Meervoudige nationaliteiten
werden dientengevolge een ‘cultureel issue’ dat in beginsel enkel significantie had
voor bepaalde niet-Westerse bevolkingsgroepen met een andere cultuur (De Hart
2004b: 156).
Begin eenentwintigste eeuw keert, voorafgegaan door eerdere aanlopen in de jaren
’90, echter het tij. Het debat inzake meervoudige nationaliteiten wordt nog steeds
in de sleutel van ‘cultuur’ gevoerd, maar culturele verschillen worden in deze aanmerkelijk
minder positief gewaardeerd. nu wordt het cultureel ‘anders zijn’ van
migranten als probleem ervaren dat in belangrijke mate aan een succesvolle integratie
in de weg staat.
in zekere zin nieuw is ook dat er een groeiende behoefte aan demarcatie van de
eigen nederlandse nationale identiteit bestaat. Deze afbakening vindt plaats aan
de hand van typisch nederlandse, culturele, elementen zoals de visie op de positie
van de vrouw (zie in deze zin ook de casus inburgering en meer in het bijzonder
hoofdstuk 2 en 3). in de literatuur wijzen zowel De Hart als Jessurun d’ oliveira
op deze ontwikkeling die de discussie expliciet is gaan beïnvloeden naar aanleiding
van de eerdergenoemde motie Sterk over achtergelaten vrouwen in het land van
herkomst (De Hart 2005b: 230-231; Jessurun d’ oliveira 2004b: 2237). Binnen dit
gehele vertoog lijken zich in ieder geval twee bijzonderheden voor te doen. in de
eerste plaats lijkt men door de nadruk op ‘de’ positie van de vrouw het signaal af te
geven hoe in nederland met vrouwen wordt omgegaan, terwijl men tegelijkertijd
postuleert en normatief oordeelt dat dit in andere culturen wezenlijk ‘anders’, en
eigenlijk ook slechter, is. Saharso merkt in dit verband op dat de manier waarop de
positie van de vrouw te berde wordt gebracht met name de ‘markering van culturele
169