De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

25.09.2013 Views

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit teit. nadat in 1998 de afstandseis formeel van kracht wordt, behoudt nog steeds 77 procent van de immigranten de nationaliteit van het land van herkomst (Böcker en Thränhardt 2003: 117-134). Het jarenlange, bij tijd en wijle erg intensieve, gedebat- teer omtrent wel of geen afstandseis heeft per saldo derhalve slechts tot een afname van 3 procent van het aantal meervoudige nationaliteiten geleid en wekt de indruk met name een symbolische strijd te zijn. Betrekkelijk recent onderzoek van Böcker en anderen bevestigt eerdere conclusies in deze. Zij geven aan dat de herinvoering van de afstandseis in combinatie met andere factoren wel mede tot een daling van het aantal naturalisaties heeft geleid, maar dat nog steeds ruim drie kwart van alle naturalisaties plaatsvindt met behoud van de oude nationaliteit. ook door andere oorzaken – bijvoorbeeld het toenemend aantal kinderen geboren uit gemengde relaties – blijft de groep van nederlanders met een of meer andere nationaliteiten in omvang toenemen. op 1 januari 1998 zijn er ruim 600.000 nederlanders met dubbele of meervoudige nationaliteit; op 1 januari 2003 is hun aantal toegenomen tot bijna 900.000. En in oktober 2006 meldt het cBS dat het aantal personen met meerdere nationaliteiten de één miljoen heeft bereikt (http:/statline.cbs.nl, geraadpleegd op 30 oktber 2006). in dit licht bezien is de huidige discussie inzake meervoudige nationaliteiten in de literatuur ook wel als ‘selectief’ en ‘symbolisch’ aangemerkt. ‘Symbolisch’ in die zin dat de ook nu voorgestelde wijzigingen de toename van meervoudige nationaliteiten naar verwachting niet zullen stoppen, ‘selectief’ aangezien slechts bepaalde migrantengroepen worden getroffen en men meerdere nationaliteiten voor andere categorieën kennelijk als minder ernstig beoordeelt (Böcker et al 2005: 164). Met betrekking tot de stelling dat het een kwestie van ‘nationale symboliek’ zou zijn om de afstandseis formeel in stand te houden, huldigt De Hart een enigszins ander standpunt dan Spijkerboer. Zij vertaalt een en ander veeleer in termen van ‘pragmatisme’ en de ‘attitude naar kiezers toe’ (De Hart 2004b: 161). ‘Pragmatisme’ omdat men hoofdzakelijk afhankelijk blijft van de wetgeving van het land van herkomst die al dan niet verlies van de oorspronkelijke nationaliteit mogelijk maakt en een ‘attitude richting kiezers’ aangezien men een signaal aan het electoraat wenst af te geven dat men bepaald niet te zachtmoedig omgaat met migranten. Dit veranderende denken over onder andere integratie heeft het debat over de wijziging van de Rijkswet op het nederlanderschap onmiskenbaar beïnvloed en zou er onder meer toe leiden dat meer het zwaartepunt bij de eigen verantwoordelijkheid van de migrant zou worden gelegd (cf. Van oers 2006: 127; zie ook de hoofdstukken 1, 2 en 3). De aanloop tot deze verharding is evenwel veel langer. Het gros van de politieke partijen lijkt zich namelijk al in de jaren ’90, na de kritiek op het minderhedenbeleid uit de jaren ’80, naar een nieuwe consensus te bewegen waar het integratie 128

etreft. Dit alles begint in 1991 met de fameuze Luzernrede van VVD’er Frits Bol- kestein waarna het nederlandse minderhedenbeleid steeds meer ter discussie staat. De gedachte die dan opkomt is dat migranten te liberaal en vrijblijvend worden bejegend en dat zij worden ‘doodgeknuffeld’ zonder dat er voorwaarden tegenover werden gesteld. De discussie verhevigt na de publicatie van het essay ‘het multicul- turele drama’ van Scheffer in 2000 (voor een uitgebreidere uiteenzetting omtrent het ‘multiculturele drama’ en allerlei pro- en contra-reacties zie onder meer Rutgers et al. 2004) en bereikte nieuwe hoogtepunten na 11 september, de opkomst van de populistische LPF en de moord op Van Gogh in 2004 (zie ook Van Meeteren 2005; Sleegers 2007). 3 overigens dient opgemerkt te worden dat de kritiek zich niet beperkt tot het integratiebeleid, maar dat ook de criminaliteit(sbestrijding) en de socialezekerheid met hetzelfde kampen. De discussie voltrekt zich tegen een ach- tergrond van maatschappelijke verharding waarbij sterk de nadruk werd gelegd op plichten in plaats van rechten. de casus nationaliteitswetgeving Groenendijk nuanceert bovenstaande visie enigszins en geeft aan dat nederland inderdaad een liberaal beleid voerde waar het onder meer naturalisatie betrof, maar op andere terreinen zoals toegang tot arbeid, taalonderwijs en gezinshereniging zeker niet. in zijn visie komt het liberale zelfbeeld voort uit chauvinisme en gebrek aan kennis over de gang van zaken in andere Europese landen. Het ongecontroleerde voortleven van dit beeld stimuleert naar zijn mening politici tot alsmaar stringentere maatregelen (Groenendijk 2005a: 195). 4.4 de meer conTemporaine geschiedenis: heT Tijdvak 2003-2006 in de periode tussen 2003 en 2006 doen zich verschillende belangrijke gebeurtenissen voor. Zo treedt, zoals eerder is aangegeven, in april 2003 een volledig herziene RWn in werking en worden er in 2005 en 2006 nieuwe, ingrijpende, voorstellen gedaan tot wijziging van de RWn. Hoewel meervoudige nationaliteit in deze herziene Rijkswet nog steeds in een niet gering aantal gevallen mogelijk is, wordt naturalisatie over de gehele linie genomen aanmerkelijk lastiger (cf. De Hart 2004c: 294). om toegelaten te worden tot de gemeenschap ‘nederland’ moet men aan aanzienlijk meer eisen voldoen (zie de gehele casus inburgering; hoofdstuk 5; hoofdstuk 6; Jessurun d’ oliveira 2005). De discussie inzake meervoudige nationaliteiten die, zoals gezegd, in de jaren ’90 begonnen is met de intentie om de juridische positie van immigranten te verbeteren, neemt een andere wending en resulteert in de ontwikkeling van een nieuwe RWn die de juridische positie van immigranten aanzienlijk zou verslechteren. 129

etreft. Dit alles begint in 1991 met de fameuze Luzernrede van VVD’er Frits Bol-<br />

kestein waarna het nederlandse minderhed<strong>en</strong>beleid steeds meer ter discussie staat.<br />

<strong>De</strong> gedachte die dan opkomt is dat migrant<strong>en</strong> te liberaal <strong>en</strong> vrijblijv<strong>en</strong>d word<strong>en</strong><br />

bejeg<strong>en</strong>d <strong>en</strong> dat zij word<strong>en</strong> ‘doodgeknuffeld’ zonder dat er voorwaard<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>over<br />

werd<strong>en</strong> gesteld. <strong>De</strong> discussie verhevigt na de publicatie van het essay ‘het multicul-<br />

turele drama’ van Scheffer in 2000 (voor e<strong>en</strong> uitgebreidere uite<strong>en</strong>zetting omtr<strong>en</strong>t<br />

het ‘multiculturele drama’ <strong>en</strong> allerlei pro- <strong>en</strong> contra-reacties zie onder meer Rutgers<br />

et al. 2004) <strong>en</strong> bereikte nieuwe hoogtepunt<strong>en</strong> na 11 september, de opkomst van de<br />

populistische LPF <strong>en</strong> de moord op Van Gogh in 2004 (zie ook Van Meeter<strong>en</strong> 2005;<br />

Sleegers 2007). 3 overig<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>t opgemerkt te word<strong>en</strong> dat de kritiek zich niet<br />

beperkt tot het integratiebeleid, maar dat ook de criminaliteit(sbestrijding) <strong>en</strong> de<br />

socialezekerheid met hetzelfde kamp<strong>en</strong>. <strong>De</strong> discussie voltrekt zich teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ach-<br />

tergrond van maatschappelijke verharding waarbij sterk de nadruk werd gelegd op<br />

plicht<strong>en</strong> in plaats van recht<strong>en</strong>.<br />

de <strong>casus</strong> nationaliteitswetgeving<br />

Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>dijk nuanceert bov<strong>en</strong>staande visie <strong>en</strong>igszins <strong>en</strong> geeft aan dat nederland<br />

inderdaad e<strong>en</strong> liberaal beleid voerde waar het onder meer naturalisatie betrof, maar<br />

op andere terrein<strong>en</strong> zoals toegang tot arbeid, taalonderwijs <strong>en</strong> gezinsher<strong>en</strong>iging<br />

zeker niet. in zijn visie komt het liberale zelfbeeld voort uit chauvinisme <strong>en</strong> gebrek<br />

aan k<strong>en</strong>nis over de gang van zak<strong>en</strong> in andere Europese land<strong>en</strong>. Het ongecontroleerde<br />

voortlev<strong>en</strong> van dit beeld stimuleert naar zijn m<strong>en</strong>ing politici tot alsmaar<br />

string<strong>en</strong>tere maatregel<strong>en</strong> (Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>dijk 2005a: 195).<br />

4.4 de meer conTemporaine geschied<strong>en</strong>is: heT<br />

Tijdvak 2003-2006<br />

in de periode tuss<strong>en</strong> 2003 <strong>en</strong> 2006 do<strong>en</strong> zich verschill<strong>en</strong>de belangrijke gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong><br />

voor. Zo treedt, zoals eerder is aangegev<strong>en</strong>, in april 2003 e<strong>en</strong> volledig<br />

herzi<strong>en</strong>e RWn in werking <strong>en</strong> word<strong>en</strong> er in 2005 <strong>en</strong> 2006 nieuwe, ingrijp<strong>en</strong>de,<br />

voorstell<strong>en</strong> gedaan tot wijziging van de RWn. Hoewel meervoudige nationaliteit<br />

in deze herzi<strong>en</strong>e Rijkswet nog steeds in e<strong>en</strong> niet gering aantal gevall<strong>en</strong> mogelijk<br />

is, wordt naturalisatie over de gehele linie g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> aanmerkelijk lastiger (cf. <strong>De</strong><br />

Hart 2004c: 294). om toegelat<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> tot de geme<strong>en</strong>schap ‘nederland’ moet<br />

m<strong>en</strong> aan aanzi<strong>en</strong>lijk meer eis<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> (zie de gehele <strong>casus</strong> inburgering; hoofdstuk<br />

5; hoofdstuk 6; Jessurun d’ oliveira 2005). <strong>De</strong> discussie inzake meervoudige<br />

nationaliteit<strong>en</strong> die, zoals gezegd, in de jar<strong>en</strong> ’90 begonn<strong>en</strong> is met de int<strong>en</strong>tie om<br />

de juridische positie van immigrant<strong>en</strong> te verbeter<strong>en</strong>, neemt e<strong>en</strong> andere w<strong>en</strong>ding<br />

<strong>en</strong> resulteert in de ontwikkeling van e<strong>en</strong> nieuwe RWn die de juridische positie van<br />

immigrant<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk zou verslechter<strong>en</strong>.<br />

129

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!