De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
tiebeleid is een belangrijk gevolg van de zogenaamde motie Apostolou/ Soutendijk
(TK, vergaderjaar 1990-1991, 21 971, nr. 19) bestaande uit een compromis tussen
het cDA en PvdA waarin de PvdA haar wens van uitbreiding van het kiesrecht voor
vreemdelingen naar landelijk niveau niet gerealiseerd ziet in ruil voor afschaffing
van de afstandseis. In voornoemde notitie stelt de regering de volledige afschaffing
van de afstandseis voor. De regering beschouwt de afstandseis als een barrière voor
de naturalisatie van langdurig hier te lande verblijvende migranten, aangezien deze
onvoldoende rekening houdt met de emotionele bezwaren van immigranten tegen
het afstand doen van de ‘oude nationaliteit’. Hiermee hoopte de regering dat men
vaker tot naturalisatie zou overgaan en de integratie zou worden bevorderd. Later
zou blijken dat deze wijziging in het beleid inderdaad succesvol zou zijn: migran-
ten naturaliseerden vaker dan voorheen (cf. intermediair 14 juni 1996; Elsevier 2
augustus 1997).
in 1992 vervalt de afstandseis bij naturalisatie binnen het beleid en bestaan er in
principe geen bedenkingen meer tegen het bezit van meerdere nationaliteiten (circulaire
van de Staatssecretaris van Justitie van 20 december 1991). in 1993 wordt
een wetsvoorstel tot wijziging van de RWn ingediend waarvan het voornaamste
onderdeel de volledige schrapping van de afstandseis vormt (TK, vergaderjaar
1992-1993, 23 029 (R1461)). Dit wetsontwerp borduurt voort op het beleid dat
reeds in 1992 is ingezet. De motivering die voor het schrappen van de afstandseis
wordt gegeven, is tweevoudig. in de eerste plaats kan het eerdergenoemde integratie-aspect
worden genoemd. Verder wordt nationaliteit gezien als een ‘formalisering
van de identiteit van personen’. Dit laatste is een klassiek beginsel in het internationale
recht en is neergelegd in de beroemde Nottebohmzaak uit 1955 (icJ Reports
1955, nr. 4). in deze zaak overwoog het internationaal Gerechtshof onder meer het
volgende:
122
“nationality is a legal bond having as its basis a social fact of attachment, a
genuine connection of existence, interests and sentiments, together with the
existence of reciprocal rights and duties. it may be said to constitue the juridical
expression of the fact that the individual upon whom it is conferred (…)
is in fact more closely connected with the population of the State conferring
nationality than with that of any other State”. (icJ Reports 1955, nr. 4: 23)
Het wetsontwerp van 1993 houdt vast aan deze ‘dikke’ identiteitsvisie op nationaliteit
– die aan nationaliteit een sterk identiteits-aspect toekent – maar zag de verhouding
staat-burger niet meer als een exclusieve. Daarmee wordt de facto erkend
dat er meerdere loyaliteiten mogelijk zijn. Het is overigens opmerkelijk dat de regering
aan een dikke opvatting van nationaliteit hecht, maar geen enkele beperking