De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
van de migranten ook daadwerkelijk een meervoudige nationaliteit wenst (De Hart
2005b: 234). Dit kan onder meer relevant worden geacht aangezien in het politieke,
statelijke, discours nog veelvuldig wordt uitgegaan van de (vooralsnog onbewezen)
hypothese dat immigranten om pragmatische gronden en bij gebreke aan integratie
de voorkeur zouden geven aan meerdere nationaliteiten. op dit laatste aspect wordt
in het vervolg van dit hoofdstuk nog teruggekomen. We zullen dan ook zien dat het
kapstokbegrip ‘integratie’, niettegenstaande de vergaande consequenties die eraan
verbonden worden, evenwel nergens nader wordt toegelicht. in het verlengde van
deze ‘bottom-up benadering’ is onder andere in de visie van De Hart bovendien
een ‘relationele benadering van nationaliteit’ van belang. Binnen deze benadering
wordt de idee van het ‘geatomiseerde individu’, die los staat van de sociale context,
en zoals die in de traditionele visie is terug te vinden, verlaten. De betekenis van
nationaliteit en de band van een individu met een staat wordt dan mede bepaald
door relaties met bepaalde belangrijke personen in het leven van dit individu, zoals
ouders, partner of kinderen. interessant aan de relationele benadering is dat het
publieke en private dimensies van nationaliteit en burgerschap met elkaar verbindt.
Relaties met gezinsleden met een andere nationaliteit en herkomst kunnen op deze
wijze de nodige consequenties hebben voor de loyaliteit die men voelt ten opzichte
van de eigen staat en de staat van andere familieleden.
Het belang van een bottom up benadering wordt nog eens benadrukt in een latere
publicatie van Böcker, De Hart en Groenendijk (Böcker et al. 2005). Zij merken
op dat in de politieke discussies bepaalde hypothesen de boventoon voeren waar
het naturalisandi, hun niveau van integratie en hun wens tot behoud van de oorspronkelijke
nationaliteit betreft, maar dat niet duidelijk is waarop deze worden
gebaseerd (Böcker et al. 2005: 161) Zij komen tot de conclusie dat weinig studie
is verricht naar de kenmerken en opvattingen van naturalisandi. Een belangrijke
exceptie op deze constatering vormt het inmiddels al wat oudere onderzoek dat Van
den Bedem in 1993 verrichtte naar de beweegredenen van migranten om wel of niet
tot naturalisatie over te gaan (Van den Bedem 1993). De voornaamste aanleiding
voor deze studie was dat na de inwerkingtreding van de nieuwe Rijkswet in 1985
het aantal naturalisaties was gestegen, maar opmerkelijk genoeg juist niet onder
de twee grootste doelgroepen van het minderhedenbeleid: Turken en Marokkanen.
Van den Bedem heeft genaturaliseerde en niet-genaturaliseerde Turken, Marokkanen,
Tunesiërs en Kaapverdianen geïnterviewd over hun beweegredenen voor
en tegen naturalisatie. Daarnaast heeft hij individuele karakteristieken van genaturaliseerden
en niet-genaturaliseerden met elkaar vergeleken. Hij trof een aantal
evidente verschillen aan tussen respondenten die wel en die niet de nederlandse
nationaliteit hadden aangevraagd. De genaturaliseerden hadden relatief vaker een
vorm van voortgezet onderwijs genoten en verrichtten minder vaak ongeschoolde
116