De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
Dit sluit aan bij de visie van Bauböck die participatie eerder als een wezenlijk aspect
van een ‘dik’ concept van burgerschap heeft aangemerkt (Bauböck 2000). ook de
toenemende nadruk op nederlandse normen en waarden, wijst in deze richting;
een aspect dat voorheen nog niet aan de orde was en kenmerkend is voor de eerder
besproken sociaal-culturele integratie. Zo lezen we bijvoorbeeld bij de toelichting
bij de contourennota uit 2004, exact tien jaar nadat burgerschap formeel intrede
deed in het beleid, bijvoorbeeld het volgende:
100
“Meedoen in de nederlandse samenleving begint bij de beheersing van de
nederlandse taal en kennis van de waarden en normen hier.” (TK, vergaderjaar
2003-2004, 29 543, nr. 2: 1)
Burgerschap is daarmee geen neutraal concept meer, zoals bij aanvang bedoeld,
maar wordt steeds meer beschreven aan de hand van specifiek Nederlandse aspecten
(zie ook TK, vergaderjaar 2005-2006, 30 308, nr. 3: 11). De analyse van de
casus meervoudige nationaliteiten in de hiernavolgende hoofdstukken zal dit beeld
eveneens bevestigen.
Behalve de verschuiving van een dun naar een dik concept is er, zoals gezegd, nog
een andere trend te ontwaren: van veel migranten wordt meer gevergd dan de
oorspronkelijk voorgenomen en herhaaldelijk benadrukte ‘eerste stap’. De door
de RMo gebruikte term van een ‘burgerschap voor gevorderden’ is anno 2007,
gezien ontwikkelingen als eigen verantwoordelijkheid, marktwerking en een resultaatsverplichting,
vermoedelijk nog meer op zijn plaats. De discrepantie tussen de
oorspronkelijke en de later eraan toegekende betekenis is daarmee de laatste jaren
groter geworden. Dit niettegenstaande de parlementaire geschiedenis waarin men
aan een ‘eerste stap’ blijft vasthouden (TK, vergaderjaar 1996-1997, 25 114, nr. 3:
1; TK, vergaderjaar 2005-2006, 30 308, nr. 3: 11). Vermoedelijk zijn dus ook binnen
de parlementaire historie de condities waaraan een eerste stap dient te voldoen
opgeschroefd. Het onder andere gelijk gebleven aantal cursusuren bevestigt dit
beeld.
in dit verband is er bovendien een zekere overeenstemming te bespeuren tussen het
politieke en het maatschappelijk-culturele debat, die beide meer aan inburgering
toeschrijven dan bij aanvang bedoeld.
nauw gelieerd aan dit veranderende denken over burgerschap is het verschillende
type migrant dat de regering in de loop der tijd voor ogen heeft gestaan. Zo volgt
uit met name hoofdstuk 1 dat men geruime tijd een laaggeschoold, kansarm en bij
voorbaat moeilijk bemiddelaar persoon voor de arbeidsmarkt voor ogen had (zie
ook Bleichrodt 1998). Met de Wi 2007 lijkt men veeleer uit te gaan van een beter