De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
aspect opnieuw onder de aandacht gebracht door onder meer eerste kamerlid Van
de Beeten van het cDA:
98
“Het begrip assimilatie als beleidsdoel van integratie of zelfs als vervanging
van het begrip integratie staat mij (…) tegen. Het impliceert dat de identiteit
die men als allochtoon uit de eigen cultuur meebrengt als het ware zou moeten
verwerpen, in ieder geval afwerpen, en zich een nieuwe identiteit zou moeten
aanmeten. Die benadering spreekt mij niet aan. Datzelfde geldt voor het begrip
multiculturele samenleving. Het impliceert evenzeer een tamelijk beperkte
en statische opvatting van cultuur, waarbij het accent ligt op uiterlijke verschijningsvormen
die naast elkaar bestaan, zonder rekening te houden met
de immanente ontwikkelingsgang van iedere cultuur en de consequenties van
interactie. Die interactie leidt dán weer tot interculturisatie van verschijnselen
uit een andere cultuur, dán weer tot een behoefte om de eigen cultuur te bevestigen,
waarbij men teruggrijpt op het verleden.” (EK 20 november 2006, 8-341)
Dit volgt ook uit de visie van Mulder die voor een inburgeringsbeleid pleit dat
gericht dient te zijn op participatie aan de multiculturele samenleving (Mulder
1994). De risico’s van een ‘cultureel’ beleid van integratie kunnen dan ontweken
worden door niet cultuur maar participatie centraal te stellen. Leisink geeft aan dat
een dergelijk pragmatisch perspectief tot uitdrukking komt in het inburgeringsbeleid:
zelfredzaamheid en burgerschap zouden bij uitstek aansluiten bij participatie
en de hiervoor benodigde competenties (Leisink 1997). Dit zou voldoende ruimte
bieden aan culturele verscheidenheid. Het is echter de vraag in hoeverre deze
constatering uit medio jaren ’90 nog steeds onverkort geldt, gezien het feit dat de
laatste jaren de aandacht niet enkel uitgaat naar een neutraal, dun, burgerschapsconcept,
maar inburgering ook in toenemende mate een sociaal-culturele invulling
krijgt en daarmee in zekere zin een andere betekenis.
Van den Bossche en Zemni wijzen erop dat de regering door de migrant te verplichten
in te burgeren men hem bovendien een bepaalde (of gedeeltelijke) ‘identiteit’
oplegt. Door ‘de Andere’ een bepaalde identiteit voor te schrijven, definiëren we
eigenlijk ook onszelf. De concepten, criteria en termen die we gebruiken om de
‘Andere’ te omschrijven, verhullen immers bepaalde vooronderstellingen en definities
van onszelf en onze eigen identiteit (Van den Bossche en Zemni 2002: 2).
De kanttekening die bij deze redenering en ook bij de eerdergenoemde gepercipieerde
aanpassings- en assimilatiedruk kan worden geplaatst, is evenwel of men er
in zal slagen met een cursus van beperkte omvang de ‘Ander’ een andere identiteit
aan te meten, die zoveel mogelijk gelijkenissen vertoont met die van ‘onszelf’.