Lees verder - ArtEco tuinen

Een aantal sterk uiteenlopende
reacties op het ronde-toren-verhaal
zoals we dat in VA 1/96 publiceerden.
Een Wageningse graslandkundige,
een natuurgeneeskundige,
een fysicus en een importeur van
geneeskrachtige aarde over
paramagnetisme en plantengroei.
PARAMAGNETISMS
GEEN KRACHT
'Onzin,' zegt hij zonder omhaal van
woorden. Dr. A.J. van Duyneveldt is wetenschappelijk
medewerker aan het Leidse
Kamerlingh Ormes Laboratorium, waar
ook de hoogleraar CJ. Gorter tot in de jaren
zeventig werkzaam was: de fysicus aan
wie Philip Callahan in het voorwoord van
zijn laatste boek Paramagnetism een forse
dankbetuiging wijdt. Maar Gorter leeft al
lang niet meer. Van Duyneveldt is een van
de laatste van Gorters promovendi op de
Leidse universiteit. De vraag was wat Van
Duyneveldt van het ronde-torenverhaal
vindt. "Ik ben niet onder de indruk," zal
hij later in het gesprek iets omzichtiger
zeggen. "Ik kan me een dergelijk effect
nauwelijks voorstellen." Zijn kritiek lijkt
vooral gericht op Callahans woordgebruik.
Of is het fundamenteler? "Een paramagnetische
kracht bestaat niet," zegt de fysicus
met nadruk. "Er bestaan ten slotte slechts
vier fundamentele krachten in deze wereld:
de gravitatiekracht, de zwakke en de
sterke kernkracht en de elektromagnetische
kracht. Meer bestaat er niet."
We zouden dus volgens Van Duyneveldt
moeten spreken over een magnetische
kracht? Dat ligt inderdaad dichter bij de
waarheid, zegt hij. Ware het niet dat er
helemaal geen sprake is van een kracht -
maar van een gevoeligheid voor een magnetisch
veld. "Een paramagnetisch stuk
rots is als materiaal namelijk niet magnetisch.
Alleen op atomair niveau is er sprake
van magnetisme." Waarom de steen niet
magnetisch is? Omdat aldus Van
Duyneveldt, de atomaire magneetjes kris
kras door elkaar liggen, 'Daarom voelt de
steen ook niet magnetisch aan. Een paramagnetische
substantie gedraagt zich pas
magnetisch als de atomaire magneetjes in
dezelfde richting wijzen." En dat gebeurt
pas weer als je de steen plaatst in een
magnetisch veld.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor een schroevendraaier.
Maar de schroevendraaier
blijft (I) magnetisch als de magneet wordt
weggehaald, terwijl het paramagnetische
materiaal juist géén magnetisch geheugen
heeft: de atomaire magneetjes staan even
2 4 | VRUCHTBARE AARDE | AUG | SEPT | 1996
later weer alle kanten op. En het gesteente
is zijn magnetisme kwijt. Daarom is paramagnetisme
volgens Van Duyneveldt
geen 'kracht'. Maar in natuurkundige terminologie:
"Een toestand die zich kenmerkt
door een gevoeligheid voor een
extern magneetveld."
In de trein terug lees ik Callahans boek er
nog eens op na. Zo oneens zijn beiden het
toch niet. Ook Callahan hanteert Van
Duyneveldts definitie van paramagnetisme.
En toch spreekt Callahan consequent
over 'kracht'. Bedoelt Callahan nou inderdaad
een 'kracht' of toch een 'gevoeligheid'?
Ik bel Van Duyneveldt nog eens op.
Zou het kunnen zijn dat het (zwakke) magnetische
veld van de aarde er een 'kracht'
van helpt te maken? Want zegt Callahan
niet dat de atomaire magneetjes door het
aardmagnetisch veld nooit helemaal terugvallen
in hun oorspronkelijke chaotische,
ongerichte stand. Van Duyneveldt kan zich
ook hier weinig bij voorstellen. "Het biologisch
effect van paramagnetische steen
blijf ik een vage hypothese vinden. En als
er al een effect zou bestaan, zou ik toch
eerst willen weten welk element in de
plant op dat magnetisme reageert. Want
er moet dan iets in de plantencel zitten
wat zelf magnetisch is. Anders kan een
plant geen magnetisme voelen. Als de invloed
van sterke magnetische invloeden,
zoals je zegt inderdaad zijn aangetoond,
zou ik mijn onderzoek daar laten beginnen.
Het werkingsmechanisme ¡s bij sterke
velden natuurlijk veel makkelijker na te
gaan dan bij zwakke velden."
Naschrift: Callahan is het niet met de kritiek eens.
"Als er sprake is van cen gcs'ocligheid (voor iets),
is er ook sprake van een kracht. liet is niet vol te
houden dat iets (cen paramagnetischc steen) 'gevoelig
is voor' als er op die plek 'mets' is. Waar
het bij cen paramagnetisch materiaal om gaat » de
antenncwerking: It's putting energy in long u-aiw*
(zie verder: Ph. Callahan; 'Paramagnetism' en
'Ancient Mysteries, Modem Visum/).
VOORZICHTIG NIEUWSGIERIG
Hij is voorzichtig, allesbehalve overtuigd.
Maar dr. J.H. Neuteboom, wetenschappelijk
medewerker Graslandkunde van de
Wageningse Vakgroep Agronomie, wil de
deur ook niet op slot doen. Een gunstig effect
van paramagnetisch gesteente op de
plantengroei? "Ik weet het niet. De proefjes
van Philip Callahan zien er op het eerste
gezicht wel aardig uit, maar ik zou de
oorspronkelijke publicaties willen zien.
Heeft hij werkelijk sluitende bewijzen? Of
verder onderzoek de moeite waard is? Het
heeft naar mijn gevoel raakvlakken met de
biologische landbouw. Wellicht zou de
Wageningse Vakgroep Ekologische
Landbouw er iets voor voelen. Gezien de
nog steeds grote publieke belangstelling
voor dit soort onderwerpen zou het best
leuk zijn als iemand er nog eens kritisch
naar zou kijken. Als bij Graslandkunde een
student beslist een onderzoek naar paramagnetische
effecten zou willen doen. dan
zou ik hem niet tegenhouden, al ben ik
niet de enige die daarover beslist.
Persoonlijk kom ik er niet aan toe. Er zijn
ook andere belangrijke zaken. Daarbij
komt dat ik ook geen enkel idee heb hoe
paramagnetisme zou kunnen werken en
enig idee zou je toch op zijn minst moeten
hebben. Waar ik me nog iets bij zou kunnen
voorstellen is dat het bijvoorbeeld op
het ionentransport langs celmembranen
werkt. Maar hoe dan? Callahan komt uit
de wereld van de entomologie en de
ornithologie. Wellicht kunnen vogels gevoelig
reageren op magnetische velden.
Maar bij planten heb je toch met heel andere
mechanismen te maken.
•Rogier Schulte zit nu in Ierland (zie: 1er*
Dagboek- red). Hij onderzoekt of de Ierse
torens invloed hebben op de opbrengst
van de vegetatie eromheen. Ook een
criterium dat Callahan hanteert. Hoewel ik
juist daarvan niet zoveel verwacht
Callahan zegt zelf dat het gaat om zwakke