KlasseLunch - 123 Lesidee

Docentenhandleiding
KlasseLunch bestaat, naast de echte klasse(n)lunch,
uit een DVD, drie werkbladen en drie spelletjes.
TijDsDuur
Om het project de minimaal benodigde aandacht te
geven, heeft u ongeveer één lesuur nodig (exclusief de
lunch).
iNsTruErEN
We gaan ervan uit dat u zo’n 5 à 10 minuten nodig
hebt om de leerlingen te instrueren. Daarna kunt u met
uw groep het eerste deel van de DVD bekijken.
Als u de DVD start, wordt dat vanzelf duidelijk.
WErKbLaDEN
Dan is het tijd voor de eerste twee werkbladen.
Het is effectief als u het werkblad klassikaal behandelt
en door verschillende leerlingen een alinea te laten
voorlezen, terwijl de ander leerlingen meelezen. De
vragen kunnen vervolgens individueel worden ingevuld
en klassikaal worden nagekeken.
In het werkblad Waarom eet ik eigenlijk? wordt
‘De Wonderlijke Eetmachine’ geïntroduceerd. Het belangrijkste
spel op het openbare gedeelte van deze site
heet ook ‘De Wonderlijke Eetmachine’ en kunt u, in de
dagen na KlasseLunch, nog door uw leerlingen laten
spelen. Kinderen die thuis de beschikking hebben over
een computer, kunt u aanmoedigen om de spelletjes op
deze site samen met hun ouders te spelen.
Instructie
De begininstructie kunt u op verschillende manieren
geven. Een kort inleidend gesprek over
gezonde voeding ligt voor de hand. U kunt
bijvoorbeeld de verschillende criteria voor gezond
eten op het bord schrijven.
• Eet niet iedere dag hetzelfde.
• Eet genoeg brood, aardappelen en rijst.
• Eet genoeg groeten en fruit.
• Let op vet.
• Drink veel (maar niet te zoet).
• Eet niet de hele dag door.
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Het tweede werkblad Te veel en te weinig gaat over
‘De Schijf van Vijf’ van Het Voedingscentrum.
DVD
Als leerlingen klaar zijn, kan het tweede deel van de
DVD met de hele groep bekeken worden. Vervolgens
is het tijd voor de echte klasse(n)lunch. Het werkblad
KlasseLunch kunt u gebruiken om samen met de leerlingen
alle onderdelen te bekijken en te analyseren.
aNDErE mogELijKhEDEN
U kunt overwegen om de werkbladen Waarom eet ik
eigenlijk? en Te veel en te weinig een dag eerder in de
klas te behandelen. Op 27 april kunt u in dat geval de
leerlingen eerst beurtelings de spelletjes laten spelen.
Het werkblad KlasseLunch behandelt u dan na het
eerste deel van de DVD.
U kunt de criteria natuurlijk meer toespitsen op
“de gezonde lunch”. Laat de leerlingen ook
nadenken over de situatie ná de zomervakantie
als er geen ‘overblijf’ meer is of de leerlingen niet
tussen de middag naar huis gaan om te eten.
Leerlingen zijn dan zelf verantwoordelijk voor het
maken van de juiste keuzen. Goed kiezen is OK!
Probeer uw leerlingen te laten praten over
elkaar’s eetgewoontes. Laat ruimte voor de
eetgewoontes die leerlingen vanuit hun cultuur
meenemen.

Andere suggesties
DOCUMENTATIECENTRUM
U kunt natuurlijk besluiten om
meerdere lessen aandacht te
besteden aan “gezonde voeding”.
Dit project leent zich
bijvoorbeeld uitstekend om
gekoppeld te worden aan documentatieopdrachten.
Indien
er op uw school computers
aanwezig zijn, is het ook mogelijk
om via internet te zoeken
naar onderwerpen over gezonde
voeding.
EIgEN “LUNCH-MUzIEkCLIp”
De clip van LaFa is te downloaden.
Laat de leerlingen zelf een
tekst schrijven die gaat over
gezonde voeding. Tijdens de
weeksluiting kunnen de leukste
teksten worden geplaybackt op
Het verhaal van LaFa
Gina, Dione en Naomi vormen
samen de “meidengroep” LaFa. Als
Gina ontdekt dat haar broertje Gio
sinds hij op het voortgezet onderwijs
zit een ongezond snackgedrag
ontwikkelt, komt ze op het idee om
een lied te schrijven over gezonde
voeding. Om het belang van gezond
eten nog eens extra duidelijk te
maken, wil ze van het lied een clip
opnemen, waarin te zien is, hoe je
voor gezonde voeding kunt kiezen.
De andere meiden en hun manager
“Frankie” zijn in eerste instantie
wat kritisch, maar al snel zien ze
alle vier het belang van zo’n clip in.
Frankie komt met het idee om het
lied “Klasselunch” te noemen.
Gina kruipt achter de computer
en gaat via internet op zoek naar
alles wat met gezonde voeding te
maken heeft. Naomi haalt boeken,
over gezond eten uit de bibliotheek
en Dione praat met Gio over zijn
LINks
www.voedingscentrum.nl Voedingscentrum
www.voorlichtingmvo.nl Voorlichtingsbureau margarine, vetten en oliën
www.koffiethee.nl Koffie en thee informatiebureau
www.brood.net Voorlichtingsbureau Brood
www.groentenenfruit.nl Voorlichtingsbureau Groenten en Fruit
www.tijdvoorvis.nl Nederlands Visbureau
www.biologica.nl Biologica (biologische voeding)
de originele muziek van LaFa.
Als variatie op de muziekclip,
kan een videoclip gemaakt
worden. Vraag of de kinderen
verpakkingen van allerlei producten
mee naar school willen
snackgedrag. Na deze researchperiode,
kruipen ze bij elkaar om de
tekst van een lied te schrijven, dat
gaat over het kiezen van de juiste
producten.
In de studio van Rob zingen ze vol
overgave een swingend lied in over
de voedingsstoffen die je lichaam
dagelijks nodig heeft.
Het lied bevat bovendien allerlei
waarschuwingen aan het adres van
“geroutineerde snackers”. Volgens
de meiden zal het lied niet alleen
een succes worden vanwege de superleuke
melodie, maar zullen velen
er ook de bedoelde boodschap
uithalen. Zij zullen voortaan
eerst nadenken als ze rond
“lunchtijd” de schoolkantine
of de dichtstbijzijnde
levensmiddelenwinkel
binnenlopen. Temeer als
ze de clip een aantal
keren bekijken.
nemen. Laat ze een tekst schrijven,
die betrekking heeft op de
producten. Als er een simpele
videocamera beschikbaar is,
kunnen de leerlingen een eigen
videoclip maken.
In ieder geval heeft de muziekclip
effect op het snackgedrag van Gio.
Als Gina op een middag thuiskomt,
vindt ze niet, zoals gewoonlijk
snackpapiertjes op de trap en koekkruimels
op tafel, maar een stukje
rijstwafel voor de deur van de
woonkamer. Als ze de deur naar de
woonkamer opent, zit daar de groep
van Gio aan tafel. Hij heeft ze uitgenodigd
voor een klasse(n)lunch.
Want, zo zegt hij: ”De clip heet toch
niet voor niets “Klasselunch”?

1. Waarom eet ik eigenlijk?
Waarom eet ik eigenlijk?
Goede vraag. Je eet om te kunnen leven, zo simpel is het.
En om te leven (dus ook om te groeien, te lopen of te
denken) heb je brandstof nodig. Grappig woord is dat,
brandstof, stof dat verbrandt.
In eten zitten namelijk koolhydraten en vetten en die
stoffen verbranden in je lichaam. Bij alles wat je doet, heb
je die brandstoffen nodig, zelfs als je slaapt. Maar als je
loopt, of fietst of moeilijke sommen maakt, verbrand je
natuurlijk veel meer dan als je voor de televisie zit. Logisch
toch?
Gemengde sla
Gemengde sla
Waarom heb ik honger?
Dagelijks heb je ongeveer 200 gram brandstof nodig om
alleen maar op je benen te kunnen staan. Als je dan ook
nog naar school gaat en loopt en, heb nog eens zo’n zelfde
hoeveelheid nodig. Als je dan ‘s avond naar voetbaltraining
gaat, of naar dansles of zo iets, verbrand je natuurlijk nog
veel meer. Overigens, die brandstoffen heb je ook nodig om
jezelf een beetje warm te houden. Je lichaam is een soort
kacheltje en dat brandt niet “gratis”, daar moet eten in. Vind
je het gek dat je af en toe wel eens honger hebt? Je hebt
trouwens altijd een beetje brandstof op voorraad. Dat zit in
het laagje vet tussen je huid en je botten.
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Cellen?
Wat zijn dát nu weer?
Maar in eten zit meer dan alleen
brandstoffen. Bouwstoffen
bijvoorbeeld. Die zorgen ervoor
dat je lichaam nieuwe cellen
aan kan maken. Cellen? Ja,
cellen. Je benen, je armen, je
hart, je bloed, je botten, je hele
lichaam bestaat uit miljoenen
en miljoenen cellen. Die cellen
gaan na een tijdje dood en die
bouwstoffen (het woord zegt het
al) zorgen er voor dat er weer
nieuwe cellen worden gebouwd.
Als je nog aan het groeien bent,
worden er extra veel cellen in
je lichaam gebouwd, dus heb
je eten met veel bouwstoffen
nodig. De bouwstoffen in je eten
heten eiwitten.

2. Waarom eet ik eigenlijk?
Wonderlijke eetmachine
Je lichaam is eigenlijk een wonderlijke eetmachine. Als je er eten
in stopt haalt die er keurig de brandstoffen en bouwstoffen voor
je uit. Maar er zitten nog veel meer nuttige stoffen in je eten: zoals
mineralen bijvoorbeeld. IJzer is zo’n mineraal (goed voor je bloed) of
kalk (goed voor je botten). Voor een goede spijsvertering (spijs is een
ouderwets woord voor eten) is het bovendien belangrijk dat er veel
vezels in je eten zitten.
Een paar vragen:
1. Je lichaam heeft brandstof nodig. Ook als je slaapt?
• ja
• nee
2. Noem twee brandstoffen die je lichaam nodig heeft?
en
3. Waar vind je een voorraad brandstof in je lichaam?
• in je mond
• in je darmen
• tussen je huid en je botten
4. Bouwstoffen in het eten zijn nodig om de
te laten groeien.
5. Eten bevat brandstoffen, bouwstoffen, mineralen, maar ook
die je beschermen tegen ziektes.
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Vitamines?
En vergeet vooral
de vitamines niet!
Dat zijn stoffen die
je beschermen en er
voor zorgen dat je niet
ziek wordt. Dokters
gebruiken altijd letters
om aan te geven wat
voor soort stof er in
zo’n vitamine zit. Zo is
vitamine C goed tegen
verkoudheid, vitamine A
zorgt voor gezonde ogen
en vitamine D beschermt
je botten. Je kunt die
vitamines overigens ook
in pilletjes krijgen, maar
als je gezond eet, heb je
die eigenlijk niet nodig.
Het duurt ongeveer
een dag voordat die
wonderlijke eetmachine
al die stoffen heeft
verdeeld en je eten is
verteerd. Wat over blijft
is een soort bruine prut
en dat is..... Precies.

3. Te veel en te weinig
Te veel en te weinig
Al die brandstoffen, mineralen, vezels en vitamines die in je
eten zitten worden ook wel voedingsstoffen genoemd. Als
je gezond wilt eten, moet je er dus voor zorgen dat je veel
verschillende soorten voedingsstoffen binnen krijgt. Gevarieerd
eten noemen ze dat. Niet te veel van hetzelfde dus. Trouwens,
overal waar ‘te’ voor staat is niet goed voor je, behalve
tevreden natuurlijk. Dus te zoet, te vet, te dik, te dun, te veel
of te weinig? Niet doen.
Vet
Van alle dingen die te zijn, is te vet misschien nog wel het
ergste. Je kunt er te dik van worden bijvoorbeeld. Maar vergis
je niet, ook kinderen die weinig vet eten kunnen wel eens een
beetje dik zijn. Sommige kinderen zijn van zichzelf gewoon een
beetje mollig, net zoals kinderen van zichzelf soms heel dun
of heel lang kunnen zijn. Daar kunnen ze natuurlijk helemaal
niets aan doen! Het gaat ook niet alleen om dik worden, als
je te vet eet is dat gewoon te slecht voor je lichaam. Nu is het
gemene dat er erg veel slechte vetten die verstopt zijn in eten
dat helemaal niet vet lijkt. In chocoladepasta bijvoorbeeld
of in pindakaas, in een sprits of een stroopwafel, in ijs en in
chips, patat en frikadellen. Betekent dat nou dat je die dingen
eigenlijk niet mag eten? Natuurlijk mag je die eten, want een
klein beetje vet heb je gewoon nodig, maar niet te veel.
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
schijf van Vijf
Om ons allemaal een beetje te
helpen, bestaat er de Schijf van
Vijf van het Voedingscentrum.
De schijf (het woord zegt het
al) is in vijf vakjes verdeeld en
in ieder vakje zit een ander
soort eten. Als je, over de dag
verdeeld, uit elk vakje wat
neemt, dan eet je gevarieerd
en dus gezond. Je krijgt
dan genoeg verschillende
voedingstoffen binnen.
Verzadigd vet = Verkeerd en
Onverzadigd vet = Oké
Die verkeerde vetten noemen ze
verzadigde vetten. Slecht nieuws
dus, kijk zelf maar eens op de
volgende bladzijde, dan zie je
in wat voor soort eten je die
verzadigde vetten kunt vinden.
Maar er is ook goed nieuws,
want er zijn ook vetten die oké
zijn. Die heten onverzadigde
vetten. Die onverzadigde vetten
zitten in vis bijvoorbeeld, of
in olijfolie en in alle zachte
margarines (dus niet die harde
pakjes!).

4. Te veel en te weinig
Brood beleg met veel verzadigd vet Brood beleg met weinig verzadigd vet
48 + kaas of roomkaas 20+ of 30+ kaas
Boterhamworst Gekookte ham
Cervelaatworst Kipfilet
Salami Magere smeerkaas
Palingworst Rookvlees
Leverworst Rosbief
Paté Sandwichspread
Chocoladepasta Jam
Hagelslag Appelstroop
Chocoladevlokken Vruchtenhagel
Pindakaas Anijshagel
Melkdingen met veel verzadigd vet Melkdingen met weinig verzadigd vet
Volle melk Halfvolle of magere melk, karnemelk
Vla Magere vla
Volle Yoghurt Magere Yoghurt
Zuiveltoetjes Light of magere toetjes
koek en zo, met veel verzadigd vet koek en zo, met weinig verzadigd vet
Boterkoek Eierkoek
Kokosmakroon Biscuit of volkerenbiscuit
Sprits Kruidkoek
Roze koek Ontbijtkoek
Stroopwafel Lange vinger
Speculaas Bitterkoekje
Appelflap of appelcarré Fruitbiscuit
Cake Koffiebroodje
Mokkataart Oliebol
Slagroomsoes Puddingbroodje
Slagroomtaart Vruchtenvlaai
Tompouce Kruimelvlaai
snoep en ijs met veel verzadigd vet snoep en ijs met weinig verzadigd vet
Alles van chocola (melk en puur) Drop, winegums
Toffee Lollie
Roomijs Vruchtenijs
Marsepein Spekkie
Schepijs Waterijs
zoute dingen met veel verzadigd vet zoute dingen met weinig verzadigd vet
Zoute koekjes Japanse mix
Kaaskoekjes Popcorn
Kaasstengels Zoute sticks
Chips Tortillachips
2006
Pinda’s Hazelnoten, Amandelen, Walnoten
Cashewnoten Wokkels, Nibbits
snacks en zo, met veel verzadigd vet snacks en zo, met weinig verzadigd vet
Voedingscentrum
Patat Worteltjes of komkommer
Mayonaise Yoghurtsaus
Wijzer
Kroket (bitterballen) mini pizza
Vet
Frikadel Mueslireep (zonder chocolade) Bron:
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Opdrachtje:
Schrijf vijf dingen op
die je wel lekker vindt,
maar waar niet zoveel
verzadigde vetten in
zitten. (En niet alleen
snoep!)

Inhoud klasseLunch-krat
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Halfvolle melk
Nadat de koe is gemolken, wordt de melk bij de boer opgehaald en naar
een zuivelfabriek gebracht. Daar warmen ze de melk even op zodat er geen
bacteriën meer in zitten. De melk blijft dan langer goed. Pasteuriseren heet
dat, want de uitvinder van die techniek was een Fransman, die Louis Pasteur
heette. Dan kan de melk in een pak worden gedaan en naar de winkel
gebracht. Maar met deze halfvolle melk hebben ze in de zuivelfabriek nog iets
gedaan. Weet je wat?
Drinkyoghurt
Om yoghurt te krijgen moet je juist weer
bacteriën aan melk toevoegen. Dat zijn dan
wel hele speciale bacteriën, met hele gekke,
bijna onuitspreekbare namen. Probeer deze
maar eens: Lactobacillus Bulgaricus. Door die
bacteriën verzuurt de melk op een hele prettige
manier en ontstaat die typische yoghurtsmaak.
Als je thuis iets heel deftigs wil zeggen, probeer
deze dan eens:
“De yoghurt was lekker licht verteerbaar en
uitstekend voor de darmflora”.
Drinkyoghurt is wat dunner
gemaakt, bovendien zit
er helemaal geen vet in.
Maar ze hebben er nog iets
mee gedaan,
of eigenlijk iets
vervangen. Weet
je wat het is? Kijk
maar eens op het
etiket.
sinaasappelsap
In sinaasappelsap zit een vitamine die beschermt
tegen verkoudheid en griep. Weet je welke
vitamine dat is?
Tomaten
Tomaten hoef je
niet te schillen,
maar moeten
wel goed worden
gewassen. Wist
je dat tomaten
vroeger pomme d’amour werden genoemd
(spreek uit pomdamoer)? Dat is Frans voor
liefdesappel. Mensen dachten toen dat je
sneller verliefd zou worden als je veel tomaten
at. Onzin natuurlijk (of toch niet?), maar
een tomaat is wel gezond. Probeer eens een
schijfje op je brood, of snij hem in partjes
als een soort snack (met een beetje zout en
peper). Een tomaat is overigens niet altijd
rood, er bestaan ook gele tomaten. Weetje
wat voor kleur een tomaat heeft als die nog
niet rijp is?
Gemengde sla
gemengde sla
In het KlasseLunch-krat zit een zak met
gemengde sla. Die is al gewassen, dus je
kunt het zo gebruiken. Probeer maar eens
een beetje sla op een belegde boterham.
Dat maakt het eten een stuk spannender.
Er zitten ook blaadjes
ijsbergsla in, als je ijsbergsla
Gemengde sla
eet, knappert het een beetje.
Vandaar die naam, want het
lijkt wel of de slablaadjes een
beetje bevroren zijn. Weet je
trouwens welk beroemd schip
er ooit verongelukt is omdat
het tegen een ijsberg botste?

Inhoud klasseLunch-pakket
Brood
Het brood in het KlasseLunch-krat is versgebakken volkorenbrood. De molenaar
heeft bij het malen van het meel de hele tarwekorrel gebruikt. Dus ook het velletje
van de tarwekorrel is meegemalen en daarom zitten er extra veel gezonde vezels
in. Bij wit brood hebben ze dat velletje van de tarwekorrel afgehaald en daarom is
een witte boterham minder voedzaam. Dit brood is dus gemaakt van tarwe. Weet
je nog andere graansoorten waar je brood van kan bakken?
komkommer
Van alle groenten heeft de komkommer
misschien wel de grappigste naam, hoewel
rabarber op een goede tweede plaats komt.
Je kunt komkommer los in stukjes eten, of in
plakjes snijden en op een boterham met kaas
of bijvoorbeeld kipfilet (spreek uit kipfilee)
leggen. Probeer het maar eens. Best lekker
(en gezond). Spoel de komkommer wel eerst
goed af. Een komkommer schillen is een lastig
werkje, maar met een kaasschaaf gaat het
heel goed en het is het eigenlijk best wel leuk
om te doen (pas dan wel op je vingers!). Wist
je dat de komkommer al voor de jaartelling
gegeten werd? Raad eens: hoe lang zouden er
al komkommers bestaan?
Fruit
Tenslotte zit er nog wat fruit in het krat.
Weet je hoeveel fruit je minimaal per dag zou
moeten eten?
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
Broodbeleg
In de margarine in het KlasseLunch-krat
zitten veel onverzadigde vetten en dat is heel
gezond. In de pindakaas zit veel vet, maar
wel weer het goede vet: onverzadigd dus!
Maar toch maar niet te dik smeren . Die zelfde
verzadigde vetten zitten ook in kaas, maar in
kaas zit ook kalk en dat is weer erg goed voor
je botten. De kaas die in het KlasseLunch-krat
zit, is gelukkig niet zo heel erg vet. Dus eet er
maar lekker van. Trouwens, die kalk zit in alle
melkproducten. De koeien zorgen dus goed
voor ons. Weet je trouwens welke andere
dieren melk geven waar je ook erg lekkere
kaas van kunt maken?
Appelstroop is lekker fris en er zit ook ijzer in.
En ijzer en is goed voor je bloedcellen.
Tenslotte is er gebraden kipfilet. Je spreek het
uit als kipfilee. Dat is mager kippenvlees waar
de botjes uitgehaald zijn.

Antwoorden
De antwoorden; pagina 2
1. Je lichaam heeft brandstof nodig. Ook als je slaapt?
• ✓ja
• nee
2. Noem twee brandstoffen die je lichaam nodig heeft?
en
Koolhydraten vetten
3. Waar vind je een voorraad brandstof in je lichaam?
• in je mond
• in je darmen
• tussen je huid en je botten
✓(Het vet)
4. Bouwstoffen in het eten zijn nodig om de
te laten groeien.
cellen
5. Eten bevat brandstoffen, bouwstoffen, mineralen, maar ook
die je beschermen tegen ziektes.
vitamines
De antwoorden; wat zit er in het krat
Halfvolle melk:
De helft van het vet is er
uit gehaald. Alle goede
voedingstoffen (zoals
calcium) zitten er nog wel in.
Drinkyoghurt:
De suiker is vervangen door
gezondere zoetstoffen
die minder slecht voor je
lichaam en je tanden zijn.
komkommers:
Komkommers werden zo’n
3000 jaar geleden voor
het eerst door de Griekse
tuinders gekweekt.
Tomaten:
Tomaten zijn groen als
ze nog niet rijp zijn.
Daarom wordt iemand die
pas begint, of voor her
eerst ergens is, vaak een
‘Groentje’ genoemd.
Gemengde sla
Gemengde sla
KlasseLunch
G O E D K I E Z E N I S O K !
sinaasappelsap:
Vitamine C.
gemengde sla:
Op 14 april 1912 botste
het beroemde Britse
passagiersschip de Titanic
tegen een ijsberg. Slechts
706 van de 2223 opvarenden
overleefden de ramp.
Broodbeleg:
Geitenkaas, schapenkaas en
buffelkaas.
Brood:
Roggebrood (heel donker).
Maïsbrood (een beetje geel)
Gerstebrood (een beetje
geelbruin). Sommige bakkers
bakken meergranenbrood,
een mix van tarwe, rogge,
maïs en gerst.
Fruit:
Twee stuks fruit.